082
Z:A
65 STYCZEŃ —LUTY 2019
Z:A
TEORIA
ESEJ EKOLOGICZNY
W 1944 roku opublikował
Czym jest życie? Fizyczne aspekty
żywej komórki
, książkę naukową przeznaczoną dla laików,
wktórej pisze: „Organizm[…] «syci się ujemną entropią»; ujem-
na entropia, wchłaniana z otoczenia, równoważy wzrost en-
tropii, powodowany przezwewnętrzne procesy życiowe, i tym
samym utrzymuje go w stanie stosunkowo niskiej entropii”
4
.
Wśród rozlicznych możliwych interpretacji tego studium
dostrzegamprekursorską ideę gospodarki obiegu zamkniętego.
We wstępie do swojej książki
Citta fuori dal caos
Paolo
Portoghesi genialnie streszcza główny cel tej kwestii: „Jeśli
w warunkach równowagi materia wydaje się ślepa i nieczuła,
odsunięta od równowagi nabiera tajemniczych zdolności do
samoorganizacji”
5
.
Dotyczy to także ludzi.
Napędowamoc techniki, na razie niepowstrzymana, jest za-
równo elementempotencjalnego zniszczenia, jak i elementem
zbawienia. Towspółczesne yin i yang, wktórymwspółistnieją
dwie przeciwstawne, uzupełniające się energie –obie koniecz-
ne dla przyszłego istnienia naszej planety, a zatem istnienia
naszego gatunku; obie niezbędne, by zagwarantować ciągłość
niestabilnej równowagi, umożliwiającej życie istot ludzkich
i wszystkich systemów naturalnych.
Niema łatwych dróg na skróty ani zwrotówo 180 stopni do
świata takiego, jakim był.
Wpublikacji
Domus Green 2017
badano tę fundamentalną
relację między ludźmi, przyrodą a techniką. W późniejszym
eseju dla Arup (
A new era for sustainability: Could digital
4
Erwin Schrödinger,
Czym jest życie? Fizyczne aspekty żywej komórki
,
przeł. Stefan Amsterdamski, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998, s. 89.
5
Zob. Riccardo M. Pulzelli and Enzo Tiezzi,
Città...
PAOLO CRESCI
urodził się w 1970 roku w Massie
w Toskanii; ukończył studia inżynierskie
na uniwersytecie w Pizie, a następnie
magisterskie z dziedziny architektury
zrównoważonej na Politechnice w Me-
diolanie; jest szefem zespołu zajmu-
jącego się zrównoważeniem i instala-
cjami (mechanicznymi, elektrycznymi
i hydraulicznymi) w Arup w Mediolanie;
Cresci zdobył ogromne doświadcze-
nie międzynarodowe i wielokulturowe
w dziedzinie zrównoważonego rozwoju
i innowacyjności
technology align humanity and nature?
) twierdziłem, że tech-
nologia cyfrowa tonarzędzie służące do zarządzania złożonym
światem, wktórymżyjemy, i skierowania naszych przyszłych
wyboróww jak najlepszymkierunku. Jeśli nie podejmiemy tej
gry już teraz, przegramy ją.
Językmodelu zrównoważonegowzbogaca się i rośnie razem
z ewolucyjnymrozwojemnaszego świata. Ewolucja ta jest czy-
telna w książce
Architettura e democrazia
, w której Salvatore
Settis znakomicie opisuje zmianęwfizycznych i kulturowych
ramach naszego kraju i potrzebę wyjścia poza efemeryczne
rozróżnienie między kulturą a naturą oraz między miastem
a krajobrazem
6
.
To, conakreśla Settis, nieuniknienieniesie z sobąpowstanie
nowych koncepcji, idei, warunków i działań, takich jak „rena-
turalizacja” układówmiejskich. Tennowy terminnie oznacza
jedynie zaszczepiania elementówprzyrodniczychwmiastach,
ale także tworzenie nowego rodzaju habitatu, którywykracza
poza tradycyjne pojęcia „przyrodniczy” i „zbudowany”.
Wostatnich latach i specjaliści, i niespecjaliści prowadzili
dysputy nad samym terminem „zrównoważenie”. Pojawiły
się reinterpretacje, a czasami propozycje nowych definicji
i wyrażeń przymiotnikowych; na przykład big Architects za-
sugerowałowciąż silnie antropocentryczne „zrównoważenie
hedonistyczne”.
Z tej bardziej niż kiedykolwiek naglącej potrzeby wynika
próba uwolnienia zrównoważenia z pierwotnegomałżeństwa
z rozwojem, nadal mocnowystępującymwewszystkich zrów-
noważonych przedsięwzięciach.
Musimy znaleźć nowe określenie. By dotrzeć do głębokiego
znaczenia i w pełni rozwinąć jego potencjał, model zrówno-
ważony nie powinien dłużej niczego „podtrzymywać”, ale
należy go zastosować, we wspólnym procesie, do osiągnięcia
równowagi między człowiekiem a przyrodą. •
6
Salvatore Settis,
Architettura e democrazia
, Einaudi, Torino 2017.
