Z:A
65 STYCZEŃ —LUTY 2019
081
Z:A
TEORIA
ESEJ EKOLOGICZNY
wzrasta, wmiarę jak podróżuje ze światem, towarzysząc jego
ewolucji geopolitycznej, ekonomicznej, demograficznej i tech-
nologicznej, modzie i sztuce, wymiarowi religijnemu i ducho-
wemu. Najnowszym przystankiem w tej nieustannej podró-
ży jest program, przyjęty przez onz w 2015 roku, a nazwany
17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, które powinny zostać
zrealizowane do 2030 roku.
Jakwielewiemyo rozwoju językamodeluzrównoważonego?
Cowiemy o jego bogactwie i zdolności do zaoferowania potęż-
nego, wieloogniskowego obiektywu, przez który moglibyśmy
obserwować świat i nas samych, będących tego świata częścią?
Obawiam się, że wiemy niewiele.
Najbardziej nieostra jest koncepcja modelu zrównoważo-
nego zmodyfikowana zgodnie z potrzebami kapitalistycznego
modelu gospodarczego w celu zaspokojenia potrzeb zdecy-
dowanie zachodniego sposobu życia. Ta koncepcja obejmuje
hasła imarki; jej obszar łatwo opanować i rozproszyć, alewciąż
cechuje ją niezaprzeczalna skuteczność. Nie mówię tu o zie-
lonym kłamstwie, którego oszukańczą pozytywność łatwo
zdemaskować. Mówię raczej o przyswojeniu lub wykorzy-
staniu ograniczonych segmentów języka, funkcjonujących
w konkretnych zadaniach.
Prawdziwymwyzwaniemjest opracowanie uniwersalnego
wspólnego języka. By to osiągnąć, najpierw musimy poznać
emocje i wartości, a potem się nimi podzielić. Złożony język
nie może wyrosnąć z samej potrzeby, nawet tej najważniej-
szej –uratowania naszego życia i życia innych gatunków na
planecie Ziemia. Język jest narzędziem, które pozwoliło nam
spleść to, co izraelski historykYuval NoahHarari określa jako
→
Prawdziwym wyzwaniem
jest opracowanie uniwersalnego,
wspólnego języka. By to osiągnąć,
najpierw musimy poznać emocje
i wartości, a potem się nimi
podzielić. Złożony język nie może
wyrosnąć z samej potrzeby, nawet
tej najważniejszej –uratowania
naszego życia i życia innych
gatunków na planecie Ziemia.
←
„intersubiektywną sieć znaczeń: sieć praw, sił, bytów i miejsc,
które istnieją tylkow ich [ludzi] wspólnej wyobraźni”
2
. Harari
twierdzi, że towłaśnie stworzenie sieci, a nie szczególna zręcz-
ność manualna człowieka czy zakładana wyższość intelek-
tualna i duchowa jest elementem decydującym o supremacji
homo sapiens i wynikającym z tego przekształceniu świata,
jaki znamy dzisiaj –uformowanego i zdominowanego przez
nasz gatunek.
Sama koncepcjamodelu zrównoważonegowynika z nauki
o relacjach i ich złożoności. Jego język rozwija się w podobny
sposób. W tym sensie fundamentalne były badania, prowa-
dzonew latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych xxwieku
przez IlyęPrigogine’a iHaroldaMorowitza nad zastosowaniem
termodynamiki do żyjących systemów. Badania te odwróci-
ły uwagę „od pojedynczych elementów tworzących system
ku relacjom między strumieniami, które przez niego prze-
pływają i determinują stopień jego zależności od środowiska
zewnętrznego”
3
.
Wywołało to debatę i badania, które wykraczały poza gra-
nice poszczególnych dyscyplin, rozwinęły nauki o ekologii
i zwiększyły naszą wrażliwość na kwestie środowiska.
Zanim jeszcze podjęto takie badania, Erwin Schrödinger
sformułował koncepcję ujemnej entropii (negentropii).
2
Yuval Noah Harari,
Homo Deus: krótka historia jutra
, przeł. Michał Romanek,
Kraków: Wydawnictwo Literackie 2018, s. 192.
3
Riccardo M. Pulzelli and Enzo Tiezzi,
Città fuori dal caos. La sostenibilità dei
sistemi urbani
, Donzelli, Rome 2008.
