53
Efekt olśnienia
W badaniach własnych, ale także w pracach innych autorów,
potwierdzono występowanie olśnień w salach lekcyjnych –
aż 31,5% uczniów deklaruje występowanie tego efektu,
spowodowanego bezpośrednią obserwacją słońca, a 18%
wskazuje jako przyczynę zarówno słońce, jak i oświetlenie
sztuczne odbijające się od powierzchni ławki [12,13]. Efekt
olśnienia w szkołach najczęściej dotyczy pracowni kompute-
rowych, dlatego stanowiska w tego typu salach nie powinny
być ustawione bezpośrednio pod oprawami oświetleniowy-
mi, a linię obserwacji ekranu należy skierować równolegle
do okien – zastosowanie opraw rastrowych ułożonych
równolegle do linii obserwacji ekranu pozwoli na eliminację
olśnień.
Prawidłowe oświetlenie
Dobre warunki oświetleniowe sal lekcyjnych można uzy-
skać, umieszczając oprawy sufitowe równolegle do okien,
w dwóch ciągach tworzących linie świetlne. Jeśli dodatko-
wo będą umiejscowione nad przejściami między rzędami
ławek, to zmniejszy się wpływ olśnień pośrednich, powsta-
jących w wyniku odbicia źródła światła od błyszczących
powierzchni ławek uczniowskich. W przypadku sal audyto-
ryjnych, pozbawionych podziału na rzędy, oprawy można
umieszczać równolegle do linii stołów, tak by nie oświe-
tlały bezpośrednio powierzchni ławek, lecz oddzielające je
przestrzenie.
Nieprawidłowe oświetlenie pomieszczenia, jak np. zbyt
niskie natężenie, nierównomierność czy występowanie odbić
światła od powierzchni, za duże kontrasty bądź ich brak,
migotanie źródeł czy złe ustawienie miejsca pracy sprzyja
osłabieniu wydolności wzrokowej i zmęczeniu wzroku.
Długotrwałe przebywanie w złych warunkach oświetle-
niowych może powodować lub pogłębiać wady wzro-
ku, wpływać na samopoczucie oraz stać się przyczyną
wypadku [5].
Projektując oświetlenie klasy, należy pamiętać, że nieko-
rzystnymi miejscami pod względem oświetlenia, zwłaszcza
w pochmurny dzień, są ławki przy ścianie oraz na środku sali.
Według H.Y. Kang i jej współpracowników, średnie natęże-
nie oświetlenia w pochmurny dzień na ławce uczniowskiej
mieszczącej się przy oknie wynosi 403 lx, podczas gdy przy
ścianie zaledwie 172 lx [14]. Dzieląc oświetlenie na strefy,
powinno się wziąć pod uwagę ten aspekt oraz zróżnicowaną
oświetlenie w szkołach
abc specjalisty
4
warsztat architekta
4.
Nowoczesne oświetlenie
z wykorzystaniem opraw rastrowych
w sali wykładowej o ograniczonym
dostępie światła dziennego,
fot. J. Malinowska-Borowska
5.
Oprawy rastrowe wbudowane
w sufit, fot.
Literatura
1. W. Golik, „Oświetlenie miejsca
pracy ucznia w szkole”, „Wiadomości
Elektrotechniczne” 2000.
2. B. Ignar-Golinowska,
„Warunki higieniczno-sanitarne”,
w: B. Wojnarowska, „Zdrowie
i szkoła”, PZWL, Warszawa 2000.
3. T.T. Norton, J.T. Siegwart,
„Light levels, refractive develop-
ment, and myopia – a specula-
tive review”, „Experimental Eye
Research” 2013.
4. E. Jurkowlaniec, „Zaburzenia
rytmów biologicznych pod wpły-
wem zanieczyszczenia świa-
tłem – wybrane fizjologiczne
aspekty niedoboru melatoniny oraz
witaminy D”, „Polish Journal for
Sustainable Development” 2017.
5. P.C. Wu, C.T. Chen, K.K. Lin,
C.C. Sun, C.N. Kuo, H.M. Huang,
Y.C. Poon, M.L. Yang, C.Y. Chen,
J.C. Huang, P.C. Wu, I.H. Yang,
H.J. Yu, P.C. Fang, C.L. Tsai,
S.T. Chiou, Y.H. Yang, „Myopia
prevention and outdoor light intensity
in a school-based cluster randomi-
zed trial”, „Ophthalmology” 2018.
6. A. Wolska, A. Pawlak,
„Oświetlenie stanowisk pracy”,
CIOP-PIB, Warszawa 2007.
7. PN-EN 12464-1:2012 „Światło
i oświetlenie. Oświetlenie miejsc
pracy. Część 1: Miejsca pracy we
wnętrzach”.
8. P. Jakubowski, „Analiza porów-
nawcza parametrów świetlnych źró-
deł LED oraz OLED w kontekście
5
