60
Instalacje gazów medycznych
x x x
Rodzaje gazów medycznych w obiektach służby
zdrowia i ich zastosowanie
Gazy medyczne wykorzystywane są podczas zabiegów medycznych,
w diagnostyce, profilaktyce, badaniach laboratoryjnych, a także do
przygotowywania i przechowywania płynów ustrojowych lub organów
służących do transplantacji. W większości instalacje gazów medycznych
wykonuje się dla potrzeb anestezjologii.
Wyróżnia się następujące rodzaje gazów medycznych:
•
tlen medyczny
– najbardziej życiodajny gaz, który jest używany do
resuscytacji, wspomagania oddychania i wentylacji płuc przy lecze-
niu zaburzeń oddychania, zarówno u dorosłych pacjentów, jak
i noworodków; znajduje również szerokie zastosowanie w komo-
rach hiperbarycznych;
•
sprężone powietrze medyczne/lecznicze/stomatologiczne/techniczne
–
to mieszanina gazów naturalnie występujących w naszym otoczeniu;
wykorzystuje się je do napędu sprzętu medycznego i aerozoloterapii
jako nośnik dostarczający wziewne anestetyki;
•
tlenek azotu
– stosowany jest najczęściej do leczenia wcześniaków;
jako gaz wziewny skutecznie rozszerza naczynia w płucach;
•
dwutlenek węgla medyczny
– wykorzystuje się go przy zabiegach
laparoskopowych, endoskopowych, artroskopowych oraz do powięk-
szania i stabilizowania jam ciała w celu uzyskania lepszej widoczności
pola operacyjnego; w fazie ciekłej może służyć do obniżenia tempera-
tury do –76°C w krioterapii lub lokalnej analgezji poprzez zastosowanie
zewnętrzne na powierzchni skóry;
•
azot
– w postaci ciekłej używany jest wszędzie tam, gdzie wymaga się
utrzymania przez dłuższy czas bardzo niskich temperatur; wykorzystuje
się go również jako składnik wielu gazów leczniczych oraz czynnik ciś-
nieniowy w sprzęcie medycznym napędzanym gazem;
•
podtlenek azotu
– wykorzystywany jako anestetyk przy znieczule-
niach ogólnych i przeciwbólowo, w połączeniu z tlenem – jako sedacja
wziewna, która w tym przypadku wprowadza pacjenta w stan fizycznego
odprężenia, przyjemnego oszołomienia w trakcie wdychania mieszaniny
podtlenku azotu i tlenu (najczęściej w proporcjach 50:50); sedacja pod-
tlenkiem azotu znalazła szerokie zastosowanie w stomatologii;
•
hel medyczny
– w połączeniu z tlenem używa się go przy lecze-
niu różnego rodzaju schorzeń dróg oddechowych i krtani, zmniej-
szając objawy i ułatwiając choremu oddychanie; w postaci płynnej
jest wykorzystywany do chłodzenia urządzeń medycznych, np. rezo-
nansu magnetycznego;
•
próżnia medyczna
– to instalacja podciśnieniowa mająca zastosowa-
nie wszędzie tam, gdzie wymagane jest odsysanie śluzu i płynów infu-
zyjnych, czyli przy wszelkiego rodzaju zabiegach i operacjach; zazwyczaj
znajduje się na salach operacyjnych, zabiegowych, intensywnego nad-
zoru i łóżkowych;
•
odciągi gazów anestetycznych
– to instalacja montowana we wszyst-
kich pomieszczeniach, w których pacjentom podawane są anestetyki
wziewne; jej zadaniem jest odprowadzanie gazów anestetycznych
wydychanych przez chorego, aby ochronić zespół medyczny przed
ich wdychaniem.
x x x
Instalacje gazów medycznych – budowa i zasilanie
Instalacje gazów medycznych wykonuje się najczęściej dla: tlenu me-
dycznego, podtlenku azotu medycznego, sprężonego powietrza medycz-
nego i niemedycznego, próżni medycznej, dwutlenku węgla medycz-
nego, natomiast rzadziej dla gazów stosowanych do celów laboratoryj-
nych, takich jak: argon, acetylen, hel i wodór. System instalacji składa
się ze źródeł zasilania, skąd gazy medyczne rozprowadzane są poprzez
system rurociągów do jednostek zasilających (wszystkie ww. urządzenia
zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2015 r. po zmianie ustawy o wyro-
bach medycznych oraz niektórych innych ustaw, to wyroby medyczne
odpowiednich klas). Najdroższe są źródła gazów medycznych oraz jed-
nostki końcowe zasilania w gazy, system sygnalizacji, alarmy i systemy
zasileń awaryjnych. W stosunku do całej instalacji najniższa jest cena
rur miedzianych i stanowi 15–20% wszystkich kosztów.
Źródła
Źródła do gazów medycznych możemy podzielić na systemy zasilania w:
• tlen, np. zbiorniki kriogeniczne, rozprężalnie butlowe lub stacjonarne
generatory tlenu 93%,
• sprężone powietrze medyczne/lecznicze/stomatologiczne/techniczne,
które składają się najczęściej z systemu sprężarek powietrza i ukła-
dów oczyszczania lub systemów rozprężania butli czy powietrza cie-
kłego syntetycznego,
• sprężone gazy, np. podtlenek azotu, dwutlenek węgla, rozprężane
z butli,
• próżnię, które składają się z pomp próżniowych wewnątrz komplet-
nego agregatu.
Do każdego układu zasilania, bez względu na wielkość obiektu, muszą
wchodzić trzy źródła. Podstawowe zaspokaja zapotrzebowanie całego
obiektu, drugie jest awaryjne i zapewnia zasilanie w trakcie przełącza-
nia źródła podstawowego lub w przypadku jego uszkodzenia. Trzecie –
rezerwowe – przeznaczone jest do wspierania drugiego źródła w cza-
sie awarii pierwszego oraz służy w przypadku serwisowania jednego
ze źródeł – podstawowego lub rezerwowego. Wszystkie źródła muszą
mieć możliwość zasilenia całej instalacji w pracy pojedynczej, a każdy
układ – automatycznego przełączania (w przypadku braku dostępno-
ści do medium) z jednego źródła na drugie. Nie dopuszcza się rozwią-
zań mechanicznych wymagających ingerencji personelu technicznego,
który jedynie ma być poinformowany o fakcie przełączenia i odpo-
wiednio zareagować. Ponadto, automatyczne przełączanie umożliwia
Instalacje gazów medycznych
Instalacje gazów medycznych, a ściślej systemy rurociągowe
do gazów medycznych, podlegają normom i zasadom, jakie
muszą obecnie spełniać wyroby medyczne. Projektowanie
i montaż takiej instalacji wymaga zatem dobrej znajomości
tej wąskiej dziedziny. Błędy projektowe i wykonawcze mogą
bowiem kosztować zdrowie, a nawet życie pacjentów.
mgr inż. Zenon Makowski
3M Projektanci – Pracownia Projektowa
MUTON
mgr inż. Jakub Makowski
3M Projektanci – Pracownia Projektowa
MUTON
