Wentylacja i klimatyzacja w obiektach służby zdrowia
46
nego i minimum H13 – zamontowanego w nawiewniku bezpośrednio
przed wprowadzeniem do pomieszczenia powietrza obiegowego, zmie-
szanego w komorze stropu laminarnego z uzdatnionym zewnętrznym.
Instalacje wywiewne muszą także mieć filtry, szczególnie w przypadku
stosowania jego recyrkulacji oraz usuwania powietrza z separatek.
Natomiast w pomieszczeniach klasy S3 i S4 należy instalować mecha-
niczną wentylację mieszającą nawiewno-wywiewną z odpowiednim
oczyszczeniem powietrza (np. dla separatek filtr klasy co najmniej E11).
x x x
Przeglądy i czyszczenie instalacji
Wymagania dotyczące kontroli oraz czyszczenia systemów wentylacji
i klimatyzacji przedstawione zostały w normie PN-EN 15780:2011E [11]
oraz PN-EN 12097:2007P [12], jak również w dokumencie „Warunki
techniczne wykonania i odbioru instalacji” [13] zalecanym przez Mini-
sterstwo Infrastruktury. Warto jednak zauważyć, że w [13] są zamiesz-
czone informacje dotyczące wymiarów i lokalizacji oraz liczby otworów
rewizyjnych, różniące się od podanych w najnowszej wersji normy [12].
W PN-EN 15780:2011E [11] przedstawiona została klasyfikacja czy-
stości (jakości) instalacji i częstotliwość jej kontroli, przeprowadzana
ze względu na stan higieniczny oceniany jako ilość pyłu osadzonego
wewnątrz przewodów wentylacyjnych. Zagadnienia te mają zastosowa-
nie zarówno do nowych, jak i użytkowanych instalacji.
Instalacje obsługujące obiekty służby zdrowia zalicza się do śred-
niej (obszary ogólne) i wysokiej klasy czystości (obszary zabiegowe).
W tabeli 1. zamieszczono akceptowaną ilość zakumulowanego pyłu,
podawanego jako gęstość powierzchniowa (g/m
2
badanej powierzchni),
dla instalacji nowych i użytkowanych. W powyższej normie można zna-
leźć wartości dopuszczalne (akceptowane) gęstości powierzchnio-
wej pyłu, pozwalające uznać kontrolowany przewód lub jego fragment
za czysty. Ze względu na uzyskiwane w praktyce różne wyniki, będące
efektem zastosowania odmiennych metod poboru próbki pyłu (metody
opisane w [11]), wartości podane w tabeli 2. dotyczą metody podciś-
nieniowej, opracowanej w Finlandii (omówionej w zał. [11]), i zostały
one zmienione w porównaniu z poprzednią wersją tej normy. Z powodu
braku znormalizowanych dopuszczalnych stężeń drobnoustrojów w pyle
pobranym z wnętrza instalacji wentylacji i klimatyzacji, sugeruje się sto-
sowanie następujących wartości: <15 000 jtk/g – dla grzybów pleśnio-
wych, <30 000 jtk/g – dla bakterii [1], [20].
Decyzję o przystąpieniu do czyszczenia instalacji zawsze powinna
poprzedzać kontrola. Dezynfekcję przeprowadza się po mechanicznym
oczyszczeniu instalacji z osadu – nie może ona zastąpić tej czynności.
W tym celu stosuje się preparaty biobójcze mające atest PZH i przezna-
czone do użycia w systemach wentylacji i klimatyzacji [1].
Kontrole przewodów wentylacyjnych najczęściej wykonuje się za
pomocą samojezdnych pojazdów inspekcyjnych (zwanych potocz-
nie robotami) o zasięgu pracy 20–30 m, z zamontowanymi kamerami
wysokiej rozdzielczości i czułości oraz oświetleniem. W celu dokumen-
tacji istniejącego stanu, a także po skończonym czyszczeniu, niezbędna
jest rejestracja obrazu. Oprócz kontroli wizualnej za pomocą kamer,
szczególnie w przypadku wątpliwości dotyczących konieczności czysz-
czenia, pobiera się próbkę pyłu w celu porównania z dopuszczalnymi
wartościami wskazanymi w normie [11] (tab. 2). Do mechanicznego
czyszczenia przewodów wentylacyjnych stosuje się szczotki obrotowe,
zasilane elektrycznie lub hydraulicznie. Mogą one też być montowane
na robotach. Dobiera się je (wymiary, rodzaj materiału) w zależno-
ści od kształtu przewodu (okrągły, prostokątny) i materiału, z jakiego
wykonano kanał wentylacyjny. Wnętrza przewodów także można czyś-
cić strumieniem sprężonego powietrza doprowadzanym za pomocą
dyszy. W przypadku zatłuszczonych przewodów wywiewnych i okapów
kuchennych dobrze sprawdza się zestalony dwutlenek węgla (suchy lód)
rozpylany na zanieczyszczoną powierzchnię za pomocą robota z obro-
tową dyszą (360°) lub pistoletu powietrznego. Urządzenia wentylacyjne
do uzdatniania powietrza czyści się zgodnie z zaleceniami producenta.
x x x
Kontrola pracy instalacji – odbiory i eksploatacja
Podczas odbiorów instalacji należy sprawdzić kompletność wykonywa-
nych prac w celu wykazania, że przeprowadzono je zgodnie z obowiązu-
jącymi przepisami technicznymi [14]. M.in. trzeba porównać wszystkie
elementy instalacji ze specyfikacją projektową, zweryfikować dostęp-
ność dla obsługi, skontrolować czystość zgodnie z PN-EN 15870 [11].
Należy także sprawdzić działanie wszystkich zamontowanych urządzeń
i wykonać pomiary kontrolne (tab. 3) w celu potwierdzenia, że instala-
cja osiąga parametry projektowe i wielkości zadane zgodnie z określo-
nymi wymaganiami. Pomiary odbiorowe powinna przeprowadzać komi-
sja, w skład której wchodzą m.in. inwestor i/lub użytkownik, wykonawca,
projektant (nadzór autorski), inspektor nadzoru budowlanego, ewen-
tualnie rzeczoznawca ds. sanitarno-higienicznych i/lub rzeczoznawca
budowlany z zakresu instalacji wentylacji i klimatyzacji [1]. W trakcie
Tab. 2. Akceptowany poziom czystości przed i po czyszczeniu przewodów wentylacyjnych
w użytkowanych i nowych instalacjach; pobór próbki metodą podciśnieniową [11]
Klasa
czystości
instalacji
Obszary
Instalacja oddawana
do użytkowania
Instalacja użytkowana
Instalacje
nowe
i użytkowane
Akceptowany poziom
akumulacji pyłu
Akceptowany poziom czystości
Akceptowany
poziom
czystości po
czyszczeniu
Przewody
nawiewne
i recyrku-
lacyjne
wywiewne nawiewne
recyrku-
lacyjne
wywiewne
(usuwanie
powietrza
na zewnątrz)
nawiewne,
recyrku-
lacyjne
Gęstość powierzchniowa zakumulowanego pyłu [g/m
2
]
Średnia
ogólne
w szpitalach
<0,6
<1,8
<3,0
<4,5
< 9,0
<0,3
Wysoka
zabiegowe
w szpitalach,
laboratoria
<0,3
<0,9
<0,6
<3,0
< 9,0
<0,3
Tab. 1. Minimalna zalecana częstotliwość kontroli czystości instalacji wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych (w miesiącach) dla instalacji o średnim i wysokim poziomie czystości [11]
Klasa
czystości
(jakości)
instalacji
Obszary
Centrala
wentylacyjna
lub
klimatyzacyjna
(jednostka
uzdatniająca
powietrze) *
Filtry** Nawilżacze Przewody Urządzenia
końcowe
Średnia
ogólne
w szpitalach
12
12
6
24
24
Wysoka
zabiegowe
w szpitalach,
laboratoria
12
6
6
12
12
* urządzenia wyposażone w nawilżacz parowy lub system adiabatycznego chłodzenia oraz zlokalizowane w obszarze
o umiarkowanym lub wilgotnym klimacie powinny być kontrolowane przynajmniej 2 razy w roku;
** filtry należy monitorować i konserwować zgodnie z zaleceniami producenta, przy uwzględnieniu częstotliwości
podanych w tabeli 1.
