Wentylacja i klimatyzacja w obiektach służby zdrowia
44
nego. Z zapisu w § 151.2. [3] wynika, że ten problem dotyczy: wymien-
nika obrotowego, płytowego oraz rurek cieplnych. W [4] zamieszczono
następujące warunki stosowania recyrkulacji powietrza:
• ilość świeżego powietrza w pomieszczeniach nie powinna być mniej-
sza niż 10% ogólnej ilości wymienianego (§ 38.1),
• w powietrzu wprowadzanym do pomieszczeń pracy zanieczyszcze-
nie czynnikami szkodliwymi dla zdrowia nie może przekraczać poziomu,
przy którym suma stosunków stężeń poszczególnych substancji do
odpowiadających im wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń
wynosi ponad 0,3 (§ 38.2),
• recyrkulacja nie powinna być stosowana w pomieszczeniach pracy,
w których występuje narażenie na mikroorganizmy chorobotwórcze lub
znajdują się środki trujące, cuchnące albo możliwe jest nagłe zwiększe-
nie stężenia szkodliwych substancji, a także w przestrzeniach zagrożo-
nych wybuchem (§ 38.3).
Dla pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, zarówno w roz-
porządzeniu [3], jak i w normie PN-EN 12831:2006P [5], podane
zostały temperatury obliczeniowe ogrzewanych wnętrz służące do okre-
ślania szczytowej mocy cieplnej. W pomieszczeniach, w których roz-
bierają się (łazienki, rozbieralnie, umywalnie) lub przebywają ludzie
bez odzieży (gabinety lekarskie, sale operacyjne) temperatura wynosi
24ºC. W stosunku do normy PN-B-02402:1982 [6] zmiana w PN-EN
12831:2006P [5] polega na obniżeniu temperatury z 25 do 24ºC.
x x x
Klasyfikacja pomieszczeń
Pomieszczenia i obszary w obiektach służby zdrowia w zagranicznych
normach i wytycznych, a także w wycofanych, zdezaktualizowanych kra-
jowych [7], przypisane są do klas pomieszczeń zdefiniowanych w odnie-
sieniu do wymaganej jakości powietrza. Jeśli powietrze jest czyste
mikrobiologicznie, to wpływa to na zmniejszenie zagrożenia wystąpienia
u pacjentów i personelu zakażeń wewnątrzszpitalnych.
W [1] pomieszczenia w obiektach służby zdrowia podzielone zostały na
cztery główne klasy (z trzema podklasami dla najwyższej z nich):
• klasa S1 – sale operacyjne:
– S1a: ortopedia i traumatologia narządu ruchu, neurochirurgia, trans-
plantologia kliniczna, kardiochirurgia, chirurgia ogólna,
– S1b: położnictwo i ginekologia (sale cięć cesarskich), urologia, chi-
rurgia szczękowo-twarzowa, otorynolaryngologia, okulistyka, chirur-
gia plastyczna,
– S1c: sale przeznaczone do pozostałych zabiegów operacyjnych (np.
wprowadzenie małych implantów), chirurgia plastyczna;
• klasa S2 – pomieszczenia o podwyższonych wymaganiach
higienicznych:
– izolatki ochronne,
– obszar chroniony w salach dla chorych będących pod specjalną
opieką medyczną (np. pomieszczenia opieki pooperacyjnej, oddziały
transplantologii, intensywnej terapii i onkologii),
– strefy czyste bloku operacyjnego, chronione nadciśnieniem powietrza
(np. pomieszczenie przygotowania lekarza oraz pacjenta, korytarz czy-
sty, sterylizatornia);
• klasa S3 – separatki (izolacja pacjenta) – sale specjalne, w których
przebywają pacjenci zakażeni lub podejrzani o zainfekowanie cho-
robą zakaźną;
• klasa S4 – pozostałe pomieszczenia medyczne o wymaganiach higie-
nicznych, ale niezakwalifikowane do klas S1, S2 lub S3, np. sale cho-
rych, gabinety lekarskie i zabiegowe, przebieralnie chirurgów, centra
dializ, pomieszczenia rentgena, rezonansu magnetycznego i tomo-
grafu, brudowniki, pomieszczenia pro morte, prosektoria, obszar brud-
nego bloku operacyjnego.
Dla wnętrz o najwyższych wymaganiach dotyczących czystości powie-
trza (klasa S1) rozważa się stężenie w nim drobnoustrojów, poda-
wane jako liczba jednostek tworzących kolonie w jednym metrze sześ-
ciennym powietrza (jtk/m
3
). W [1] taki sposób klasyfikacji związany jest
z rutynowym użytkowaniem pomieszczeń. Natomiast podział w obrę-
bie klasy S1 na etapie odbioru systemu (podczas rozruchu oraz po dłuż-
szych przerwach w pracy instalacji) powiązano z dopuszczalną liczbą
cząstek pyłu o średnicy
≥
0,5 μm w powietrzu i klasami czystości pyło-
wej powietrza zgodnymi z PN-EN ISO 14644-1:2016-03E [8]. Uznano,
że gdy stosuje się sprawnie działające i szczelne filtry nawiewne wysoko
skuteczne HEPA oraz utrzymane jest nadciśnienie powietrza, jedynym
źródłem drobnoustrojów mogą być ludzie. Podczas odbioru klimatyza-
cji w pomieszczeniach czystych (do których zalicza się m.in. sale ope-
racyjne) przebywa jedynie niezbędny, ubrany w odzież ochronną, pra-
cownik wykonujący testy lub po rozstawieniu aparatury pomiarowej
wychodzi z sali. Taka procedura powoduje, że jedynym problemem
stają się cząstki stałe, które mogą dostać się do pomieszczenia wraz
z nawiewanym powietrzem i one podlegają kontroli.
x x x
Rozwiązania rozdziału powietrza i kryteria ich
wyboru
Rozwiązania rozdziału powietrza są ściśle związane z wymaganą czy-
stością powietrza nawiewanego i wewnętrznego. Dla sal operacyjnych
klasy S1a i S1b proponuje się stosowanie przepływu nisko turbulen-
tnego (jednokierunkowego), nazywanego zazwyczaj laminarnym, a dla
sal klasy S1c – turbulentnego (wentylacja mieszająca). W salach klasy
S1a nawiewny strop laminarny powinien zapewnić uzyskanie strumienia
powietrza laminarnego, obejmującego zasięgiem obszar ściśle chro-
niony (czyli zajęty przez stół operacyjny, stolik narzędziowy na narzę-
dzia oraz pokrycia sterylne, personel w odzieży jałowej) o powierzchni
≥
9 m
2
, a w salach klasy S1b – o powierzchni jednocześnie spełniającej
dwa warunki:
≥
3,6 m
2
i <9 m
2
. Strop laminarny musi mieć filtr wysoko
skuteczny klasy co najmniej H13, stanowiący trzeci stopień filtracji.
W salach klasy S1c mogą być użyte nawiewniki skośne z filtrami klasy
również minimum H13. W salach operacyjnych nadciśnienie powietrza,
określone w odniesieniu do pomieszczeń sąsiadujących powinno, nieza-
leżnie od klasy, wynosić przynajmniej 10 Pa.
W praktyce projektowej recyrkulacja powietrza stosowana jest w salach
operacyjnych na zasadzie odstępstwa od zapisu w [3]. Sprzyja temu
dostępność stropów laminarnych z modułem recyrkulacyjnym oraz
odrębnych modułów powietrza recyrkulacyjnego przeznaczonych dla
sal operacyjnych. Jest to obieg powietrza w obrębie tego samego
pomieszczenia, a nie jego przepływ do i z centrali klimatyzacyjnej oraz
poprzez sieć przewodów rozprowadzających do i z pomieszczeń o róż-
nym przeznaczeniu i obciążeniu zanieczyszczeniami powietrza. Taki
ruch (bez mieszania powietrza pochodzącego z różnych pomiesz-
czeń) jest jednym z warunków stosowania recyrkulacji [1], [9], [10].
Może być ona wykorzystywana w przypadku zapewnienia minimalnego
strumienia powietrza zewnętrznego, służącego także do rozrzedze-
nia gazów anestezyjnych w powietrzu (2400 m
3
/h dla klasy S1a i S1b
oraz 1200 m
3
/h dla S1c). Niezbędna jest również taka sama filtracja
powietrza recyrkulacyjnego, jak zewnętrznego, z zastosowaniem filtra
klasy: co najmniej F7 – na wlocie powietrza do modułu recyrkulacyj-
