34
Innowacyjne rozwiązania w produkcji zwierzęcej
Równolegle poszukuje się tanich i oszczędnych technologii oraz syste-
mów budowlanych, takich jak kurtyny wentylacyjne w miejscu części
ścian zewnętrznych obiektu, ciągi paszowe wzdłuż zewnętrznego lica
ściany zewnętrznej czy przenośne obiekty.
Budynek inwentarski traktowany jako element w kompleksowym łańcu-
chu produkcji rolnej ma przede wszystkim spełniać postulaty ekonomiki.
Z kolei te ostatnie mają ścisły związek z poziomem dochodów maso-
wego, docelowego odbiorcy produktu, dlatego nadal zbyt często głów-
nym celem jest minimalizacja kosztu m.in. poprzez stosowanie naj-
prymitywniejszych rozwiązań spoza obszaru architektury, a w drugiej
kolejności jakość wyrobu.
Obiekty wyróżniające się formą
Budynki dla zwierząt zarodowych i stajnie nadal wyróżniają się formą,
która ma tutaj ścisły związek z uzyskiwanymi wynikami ekonomicznymi.
Przez nią inwestycja może być konkurencyjna w stosunku do innych
o takiej samej funkcji. Reprezentacyjność obiektów nie tylko ma
świadczyć o statusie właściciela i wyjątkowym przeznaczeniu budynków,
ale w określonych sytuacjach również oddziaływać na potencjalnych
klientów. Na kontrahenta czy użytkownika zewnętrznego w dużym stop-
niu wpływają pozaprodukcyjne przyczyny kształtowania formy budyn-
ków inwentarskich oraz czynniki niemierzalne. Należy do nich również,
wymykająca się narzędziom oceny ekonomicznej przedsięwzięcia,
estetyka obiektów.
Wyjątkowe miejsce wśród budynków inwentarskich w dalszym ciągu
zajmują stajnie. Zarówno historyczne, jak i współczesne często wyróż-
niają się formą, a nierzadko i lokalizacją w zespołach zabudowań.
Są to obiekty, których konstrukcja w najszerszym wymiarze może być
modelowana poprzez wykorzystanie pełnionej przez nie funkcji repre-
zentacyjnej i rekreacyjnej. Szczególne miejsce stajni, z wyłączeniem
obiektów dla koni rzeźnych, związane było i jest ze sferą kulturową,
obyczajową, a także użytkową, dotyczącą znaczenia tych zwierząt
w wielu częściach świata. Przez setki lat były one podstawowym środ-
kiem lokomocji, a zarazem też przedmiotem zbytku. Liczba, rodzaj
i przeznaczenie posiadanych koni dawały świadectwo pozycji społecz-
nej właściciela. Środowisko, w jakim przebywały, wymagało szczególnej
uwagi, a otoczenie – specyficznego kształtowania.
Istotnymi funkcjami pełnionymi niekiedy przez budynki inwentarskie,
wpływającymi na powstawanie obiektów o nietuzinkowej formie, jest
edukacja i dydaktyka.
x x x
Farmy pionowe
W sferze futurystycznych, teoretycznych projektów znajdują się farmy
pionowe prowadzące wyłącznie produkcję zwierzęcą.
Ich współczesna wersja to wielopoziomowa (np. w budynku wielokon-
dygnacyjnym, wieżowcu lub na nachylonej pod odpowiednim kątem
pionowej powierzchni) lub zlokalizowana powyżej poziomu terenu samo-
wystarczalna energetycznie uprawa roślin i/lub chów zwierząt przy użyciu
nowoczesnych technologii oraz metod w zakresie nawadniania, a także
hydroponiki, aquaponiki, aeroponiki, fitoremediacji, organicznego recy-
klingu, komputeryzacji procesów produkcyjnych, wykorzystywania odna-
wialnych źródeł energii. Takie formy znajdują sie głównie w mieście i na
obszarach podmiejskich. Z uwagi na specyfikę technologii chowu zwie-
rząt w teoretycznych opracowaniach farm o wielokierunkowej produkcji
początkowo przyjmowano towarzyszenie produkcji roślinnej głównie
chowu drobiu i małych zwierząt (kóz i owiec). Istniejące nieliczne reali-
zacje stosujące aquaponikę ukierunkowane są na wytwarzanie wodnej
fauny – głównie ryb i mięczaków.
Niewspółmiernie wysokie, w odniesieniu do możliwych do uzyskania
przychodów, koszty wdrażania oraz użytkowania istniejących już syste-
mów i technologii powodują, że bezprzedmiotowa jest dzisiaj analiza
opłacalności ekonomicznej funkcjonujących farm pionowych. Wobec
braku opracowań porównawczych, dotyczących zwłaszcza wydatków na
energię, krótkiego okresu działania, realizacji przedsięwzięć jako doto-
wanych projektów badawczych, które często towarzyszą innym wysoce
dochodowym, rolniczym i nierolniczym funkcjom, nie jest możliwe okre-
ślenie ich rentowności.
Jednakże zachodzący na świecie prognozowany wzrost liczby ludności
oraz zmniejszanie się powierzchni terenów użytkowanych rolniczo wymu-
szają poszukiwania nowych miejsc i systemów zamieszkiwania oraz
alternatywnych metod uzyskiwania, wytwarzania i produkcji żywności.
Podejmowane na świecie działania wskazują na potrzebę oraz racjonal-
ność zaistnienia farm pionowych na obszarach i w układach przestrzen-
nych silnie zurbanizowanych – w metamiastach liczących więcej niż
20 mln mieszkańców oraz megapolis, a także aglomeracjach czy obsza-
rach metropolitarnych.
fot. M. Drożdż-Szczybura
Fot. 6. Wnętrze stajni dla koni dorożkarskich
fot. M. Drożdż-Szczybura
Fot. 5. Ujeżdżalnia w ośrodku jeździeckim
