32
Innowacyjne rozwiązania w produkcji zwierzęcej
Produkowane są również mobilne kurniki, m.in. o stalowej konstrukcji
i ścianach z płyt poliuretanowych, przekryte brezentowym dachem ocie-
planym wełną mineralną. Wyposażone w ruszty z tworzywa sztucznego,
na których mocuje się gniazda, mają wewnętrzne korytarze o natural-
nym podłożu. Stosowanie tworzyw sztucznych w budynkach inwentar-
skich jest co najmniej dyskusyjne, mimo że po części zrozumiałe – przyj-
mując „ekonomiczny” i rynkowy punkt widzenia.
Stosunkowo niski koszt, krótki czas realizacji i uproszczone procedury
sprzyjają popularyzacji ww. obiektów wśród inwestorów. Dają one
możliwość budowy jedynie na podstawie zgłoszenia, bez obowiązku
uzyskania pozwolenia. Wzrasta popyt na elementy gotowe, modularne,
prefabrykowane, wykonane z najtańszych materiałów i całe obiekty
do produkcji inwentarskiej, w których proste jest przekształcenie spo-
sobu użytkowania. Część wykorzystywanych rozwiązań oraz techno-
logii budowlanych pozwala na stosunkowo łatwą zmianę wymiarów,
a zwłaszcza długości obiektów. Powszechne jest umieszczanie w ofe-
rowanych rozwiązaniach projektowych zakresu dopuszczalnych zmian,
które pod warunkiem zachowania wymagań konstrukcji i ochrony ciep-
lnej budynku pozwalają przekształcić funkcję, formę, instalacje, mate-
riały, czyli prawie cały program obiektu.
Systemy otwarte
Nie da się nie zauważyć powrotu systemów otwartych. Zmodyfikowana
kontynuacja „zimnego wychowu” zwierząt występuje pod angielską
nazwą
outdoor
. W celu osiągnięcia lepszych efektów produkcyjnych
sprowadza się materiał genetyczny nowych, mniej wymagających i bar-
dziej odpornych od rodzimych ras zwierząt. Przy systemach otwartych
trudno mówić o projektowaniu budynków inwentarskich. Stosowane
są tutaj głównie szopy (wiaty, hale) z trzema ścianami i odpowiednio
dużym wybiegiem.
Projektowanie budynków inwentarskich
Nowe tendencje w hodowli, wysokie obsady zwierząt oraz systemy ich
obsługi wymuszają daleko idące zmiany w projektowaniu budynków
inwentarskich. Przeważnie wznosi się obory i chlewnie o układach halo-
wych, jednopoziomowe, nierzadko o rozpiętościach 15, 18 lub 24 m.
Są one przekryte dachami dwuspadowymi, niekiedy ze świetlikami kale-
nicowymi, służącymi do oświetlenia wnętrz i wentylacji. Występują rów-
nież rozwiązania z dachami jednospadowymi i łukowymi. Stawia się też
obiekty o układach poprzecznych, złożone z kilku jednakowych sekcji
z podłużnym korytarzem roboczym.
Dachy największych nowo wznoszonych budynków kryte są zazwyczaj
blachą falistą lub trapezową, panelami bitumicznymi albo płytami włók-
nisto-cementowymi. Używa się również – zwłaszcza w samonośnych
obiektach halowych – przekrycia z tworzyw sztucznych. Mimo podjętych
pod koniec XX w. działań, które w założeniu miały na celu usunięcie
eternitu ze wszystkich miejsc jego zastosowania, znaczna część istnieją-
cych budynków inwentarskich nadal jest nim pokryta lub występuje on
w ich innych elementach. Zgodnie z obowiązującym prawem powinien
on całkowicie zniknąć z obiektów budowlanych do 2032 r.
Ściany nowo wznoszonych budynków inwentarskich wykonywane są
jako warstwowe – z pustaków keramzytobetonowych, cegły ceramicznej
lub silikatowej, najczęściej z ociepleniem z wełny mineralnej, styropianu
bądź pianki poliuretanowej. Pełne nadal wznosi się również z pusta-
ków ceramicznych i żużlobetonowych oraz bloczków z betonu komórko-
wego. W obiektach o konstrukcji szkieletowej stosowana jest też płyta
warstwowa z zewnętrznymi okładzinami z blachy stalowej i aluminiowej.
Używa się jej również jako materiału do pokrycia dachów. Wysokość
ścian podłużnych budynków mieści się z reguły w przedziale 3–3,5 m.
Wznoszone są także obiekty doświadczalne o ścianach kurtynowych.
Równocześnie wciąż stawia się budynki inwentarskie z prefabrykowa-
nych elementów betonowych. Nieporozumieniem jest ich promowanie,
co prawda sporadycznie, ale zdarza się jeszcze obecnie. W celu usatys-
fakcjonowania inwestora, a przede wszystkim producenta – najczęściej
sponsora nośnika informacji – opisuje się je jako nowatorskie rozwią-
zania o szerokim wachlarzu zalet. Betonowe sarkofagi są niewskazane
i odrzucane przez zwierzęta, co powoduje spadek wydajności i wzrost
zachorowań oraz wyższy niż w obiektach wykonanych z innych materia-
łów procent upadków. Sugerowane przez samych producentów lub dys-
trybutorów poprawianie warunków środowiskowych poprzez wprowa-
dzanie przegród oraz środków izolujących inwentarz żywy od betonu
wpływa na wzrost kosztów wzniesienia i użytkowania obiektu.
W nowych budynkach inwentarskich z poddaszem składowym wznoszo-
nych przy wykorzystaniu tradycyjnych technologii stosowane są gęstoże-
browe stropy ceramiczne lub żelbetowe albo płyty żelbetowe. W obiek-
tach bez poddasza składowego element konstrukcji dachu stanowi
drewniana lub stalowa kratownica. Posadzki przeważnie wykonuje się
z betonu. W określonych systemach chowu pokryte są – zalecaną obec-
nie – matą gumową lub ściółką. Do wyścielania legowisk dla krów służą
również trociny, piasek bądź warstwowe materace. Podłogi szczelinowe
wykonuje się z żelbetu (obory) lub tworzyw sztucznych (chlewnie).
W wielu krajach o wysoko rozwiniętej hodowli bydła zaczyna się uni-
kać stosowania w posadzkach materiałów budowlanych najnowszej
generacji. W miejscach, które tego najbardziej wymagają, używane są
materiały tradycyjne, np. ściołowe pomieszczenia, gdzie bydło przebywa
na stałe, mają podłogi z desek. W pozostałych wykorzystuje się niekiedy
nowoczesną chemię budowlaną – w dojarniach, które wymagają naj-
wyższego poziomu higieny, posadzki pokryte są żywicami epoksydowymi.
Również w obiektach dla innych gatunków zwierząt powraca się
zarówno w Polsce, jak i na świecie do stosowania tradycyjnych materia-
łów – głównie drewna, kamienia i cegły.
W produkcji inwentarskiej dąży się do minimalizacji kosztów poprzez
wprowadzanie nowych technologii chowu, ułatwiających przede
wszystkim obsługę zwierząt oraz zwiększających wydajność pracy.
fot. Shutterstock
Fot. 4. Wolnostanowiskowa obora otwarta
