30
Wymogi powszechnej dostępności przestrzennej placówek medycznych
Temat poniższego tekstu jest szerszy niż wskazują zapisy Rozporządze-
nia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, ponieważ dotyczy on
pojęcia komfortu osób niepełnosprawnych (ale nie tylko) korzystających
z usług placówek medycznych. Oznacza to, że zostanie podjęta kwestia
więcej niż tylko zapewnienia podstawowego poziomu dostępności, ale
tworzenia przyjaznej przestrzeni sprzyjającej powstaniu wrażenia owego
komfortu. Dlatego wymienione konkretne szczegółowe wymagania
przepisów prawa zostały wzbogacone pewnymi zaleceniami bardziej
ogólnymi, które wzięte pod uwagę przez twórczego architekta mogą
dopomóc mu w niełatwym procesie kreacji takiej przestrzeni.
Trzeba tu przypomnieć siedem zasad Projektowania Uniwersalnego
opracowanych przez Center for Universal Design at Carolina State Uni-
versity. Ich właściwa interpretacja powinna stanowić podstawę projekto-
wania dostępności (w niektórych tłumaczeniach spotyka się błędy wyni-
kające z niezrozumienia merytorycznego sensu danego problemu).
W proponowanych rozwiązaniach trzeba zatem uwzględnić następu-
jące wymogi:
• sprawiedliwe użytkowanie (
equitable use
),
• elastyczność sposobu użytkowania (
flexibility in use
),
• rozwiązania proste i intuicyjne (
simple and intuitive
),
• czytelna i dostępna informacja (
perceptible information
),
• tolerancja dla błędu użytkownika (
tolerance for error
),
• mały wysiłek fizyczny w trakcie użytkowania (
low physical effort
),
• niezbędna przestrzeń dostępu i użytkowania (
size and space for
approach and use
).
Poniższe wskazówki dotyczą zasad dostępności placówek medycznych
pierwszego kontaktu (przychodnie, kliniki, laboratoria) dla osób korzy-
stających sporadycznie z usług medycznych i nie obejmują szpitali
i innych specjalistycznych obiektów.
Zagadnienie dostępności należy podzielić na następujące elementy
funkcjonalno-przestrzenne: dostęp zewnętrzny, hol wejściowy, poczekal-
nia, recepcja, komunikacja wewnętrzna pozioma (korytarze) oraz pio-
nowa, toalety, sale chorych, informacja wizualna i akustyczna. Zostały
one omówione z uwzględnieniem istotnych punktów szczegółowych.
x x x
Dostęp zewnętrzny pieszy – chodniki i ścieżki
prowadzące
Odpowiednia
szerokość chodnika
powinna wynosić co najmniej 1,8 m,
tak by możliwe było wyminięcie się dwóch wózków inwalidzkich. Niedo-
puszczalne jest ustawianie na chodnikach jakichkolwiek przeszkód, np.
donic z zielenią, koszy, ławek lub reklam. Nawierzchnia musi być równa
i szorstka (wykluczona jest kostka granitowa) oraz mieć nachylenie
poprzeczne wynoszące maks. 2%, a podłużne – maks. 5%.
Ścieżki prowadzące
(dotykowe) dla osób niewidomych powinny być
wykonane z płytek o podłużnym rowkowaniu (prowadzących) oraz pły-
tek z punktowymi wypukłościami (pasy ostrzegające). Ścieżki takie
należy stosować na terenie dojścia do placówki medycznej od przystan-
ków transportu publicznego oraz parkingów. Powinny one prowadzić
jedynie po konkretnej trasie, wiodącej do istotnych punktów, bez nie-
potrzebnego i dezorientującego nadmiaru. Szczegółowe wymogi doty-
czące ścieżek można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty
budowlane metra § 22 ust. 4 i 5 oraz zał. 4 i 5.
x x x
Dostęp samochodem – miejsca przystosowane
Miejsca parkingowe
przeznaczone dla osób niepełnosprawnych muszą
być zlokalizowane maksymalnie blisko przystosowanego dla nich wej-
ścia do budynku. Zaś w przypadku parkingów podziemnych i wielo-
poziomowych na poziomie terenu lub na kondygnacji dostępnej dla
osób niepełnosprawnych z pochylni.
W garażu wielopoziomowym lub stanowiącym kondygnację
w budynku użyteczności publicznej należy zastosować urządzenie
dźwigowe lub inne podnośne, umożliwiające transport pionowy oso-
bom niepełnosprawnym (poruszającym się na wózkach inwalidzkich)
na inne piętra. Powierzchnia każdego przystosowanego miejsca par-
kingowego powinna zostać zamalowana na niebiesko, a także ozna-
czona międzynarodowym znakiem dostępności. Pozostałe oznakowa-
nia trzeba umieścić tak, aby stojący na tym miejscu samochód ich nie
zasłaniał.
Miejsca postojowe
dla osób poruszających się na wózkach inwalidz-
kich usytuowane wzdłuż jezdni powinny mieć wymiary 6 x 3,6 m (dla
busów: 8,5 x 5 m). Z kolei te z możliwością korzystania z przyległego
dojścia lub ciągu pieszo-jezdnego i pozostałe – 5 x 3,6 m (dla busów:
8,5 x 5 m). Przepisy dopuszczają zwężenie miejsca postojowego do
2,3 m (przy zapewnieniu dostępu do chodnika), ale jeżeli takie miej-
sce jest umieszczone przy drodze dwupasmowej niepełnosprawny kie-
rowca może wysiąść tylko na jezdnię. Całość powierzchni miejsca
postojowego powinna być równa i pozioma.
Wymogi powszechnej
dostępności przestrzennej
placówek medycznych
Wymogi powszechnej dostępności placówek medycznych
powinny być jeszcze wyższe niż w przestrzeni publicznej,
ponieważ korzystają z nich ludzie o większym stopniu ogra-
niczenia sprawności. Ponadto, do określenia tych wymo-
gów nie wystarczą przepisy prawa, które definiują jedy-
nie pewien minimalny stopień dostępności, podczas gdy
potrzebna jest wysoka jakość rozwiązań. Może ją zapew-
nić jedynie wiedza i staranność opracowania projektu oraz
nadzoru nad jego realizacją.
arch. Krzysztof Chwalibóg
architekt SARP, MOIA,
ekspert Fundacji Integracja
rys. K. Kowalski (2)
Rys. 1. Wymagana szerokość chodnika
min.
200 cm
(125 cm)
min.
150 cm
(100 cm)
