64
Techniki mikrofonowe w kościołach
Żadne miejsce nie wymaga stosowania tak szerokiego zakresu
technik mikrofonowych, jak świątynie. Znajdują się tu bowiem róż-
norodne źródła dźwięku – począwszy od muzyki na żywo z instru-
mentami, organami i chórem, kończąc na wygłaszaniu przemó-
wień przy ceremoniach (chrztach, pogrzebach, ślubach itp.). Dla
instalatorów wyzwaniem jest wybór odpowiednich mikrofonów
i takie ich rozmieszczenie, które zapewni poprawny odbiór dźwię-
ków ze wszystkich źródeł.
x x x
Mikrofony w kościele
Ogromny wpływ na jakość dźwięku ma rodzaj mikrofonu oraz miej-
sce jego instalacji – powinien znajdować się blisko osoby mówią-
cej. Jest to jeden z czynników decydujących o jakości działania
systemu nagłośnienia i stanowi zarazem duże wyzwanie dla instala-
torów. Dostępne mikrofony nie odróżniają głosu mówcy od innych
hałasów z otoczenia. Oddalenie urządzenia od osoby wygłaszają-
cej przemówienie powoduje spadek głośności mowy doń dociera-
jącej. By zrekompensować tę stratę, należy podnieść wzmocnienie,
co jednak prowadzi nieuchronnie do zwiększenia szans na powsta-
nie przykrego piszczącego sprzężenia, ale także do niepotrzebnego
zwielokrotnienia hałasów otoczenia.
x x x
Kontrolowanie sprzężeń
Warto wiedzieć, że energia dźwięku wywołująca sprzężenia zawsze
pochodzi z głośników, bowiem emitowana z nich fala dźwiękowa
(bezpośrednia bądź też odbita) oddziaływuje na mikrofon. W innych
przypadkach sprzężenie może powstać na skutek drgań podłogi
lub blatu stołu (ołtarza), przenoszących się poprzez statywy do
mikrofonów. Trzeba mieć świadomość, że po przekroczeniu pew-
nych poziomów wzmocnienia każdy system elektroakustyczny,
zawierający mikrofony i głośniki w jednym pomieszczeniu, ulegnie
sprzężeniu. Oto kilka wskazówek jak używać mikrofonu, aby zmniej-
szyć prawdopodobieństwo wystąpienia tego zjawiska:
• stosować jak najmniej mikrofonów; przy każdym podwojeniu
liczby „otwartych” urządzeń zmniejsza się o 3 dB zapas wysterowa-
nia nagłośnienia przed sprzężeniem;
• wyłączać nieużywane mikrofony; w tego typu zadaniach znako-
micie sprawdza się mikser MR88 Clockaudio, który automatycz-
nie je wycisza; innym rozwiązaniem może być czujnik zbliżeniowy
zamocowany przy mikrofonie, włączający go, gdy zbliża się mówca
(np. SGM18 Sabine);
• zachować możliwie jak największą odległość między głośnikami
a mikrofonami;
• umieszczać mikrofony bardzo blisko źródła dźwięku, jednak tylko
na tyle, na ile jest to konieczne, aby uzyskać odpowiednią głośność,
jeszcze zanim wystąpi sprzężenie;
• stosować mikrofony kierunkowe o charakterystyce kardioidalnej,
superkardioidalnej lub hiperkardioidalnej;
• bardzo precyzyjnie skorygować charakterystykę częstotliwościową
systemu nagłośnieniowego za pomocą korektorów tercjowych i zasto-
sować automatyczne eliminatory sprzężeń (np. FBX2410 Sabine).
W latach 90. amerykańska firma Sabine opatentowała algorytm
powstawania zjawiska fizycznego zwanego sprzężeniem mikrofono-
wym. Bazując na nim, zbudowała pierwszy na świecie bank precy-
zyjnych filtrów automatycznie dostrajanych do częstotliwości, na któ-
rej powstaje sprzężenie. Urządzenie nazwano Feedback Exterminator,
czyli „eliminator sprzężeń”, a zawarte w nim błyskawicznie samoa-
daptowalne filtry – FBX – nadal stanowią niedościgniony wzór wśród
urządzeń tego typu.
x x x
Mikrofonowe triki
Bezpieczne używanie wielu „otwartych” mikrofonów wymusza zmniej-
szanie wzmocnienia nagłośnienia o 3 dB przy każdym podwajaniu
ich liczby. A zatem rozsądnym rozwiązaniem jest inteligentne włą-
czanie mikrofonów aktywnych (aktualnie używanych) i wyłącza-
nie nieużywanych. Do wykonania tego zadania powinien służyć mik-
ser automatyczny. „Bramki szumów” na jego wejściach otwierają się,
gdy poziom sygnału z mikrofonu osiąga stały lub ustalony wcześniej
próg. W praktycznej terminologii oznacza to, że załączają one mikro-
fon, kiedy ktoś do niego mówi i wyłączają, gdy przestaje. Minimali-
zuje się w ten sposób prawdopodobieństwo występowania przykrego
dla ucha sprzężenia. Wysokiej klasy miksery automatyczne, takie jak
MR88 Clockaudio, porównują poziomy sygnałów na wszystkich wej-
ściach mikrofonowych w odniesieniu do hałasu otoczenia. Jeśli syg-
nały z podłączonych mikrofonów są jednakowe (jak wtedy, gdy prze-
twarzają tylko hałasy otoczenia), wówczas mikser odcina wszystkie
wejścia. MR88 bezbłędnie kontroluje pracę mikrofonów nawet w sytu-
acji oddziaływania bardzo silnego dźwięku grających organów.
Każde uruchomienie dodatkowego mikrofonu powoduje wzrost moż-
liwości wystąpienia sprzężenia. Miksery automatyczne wyposażono
w obwody NOMA (z ang.
Number of Open Mics Attenuated
), które
mogą inteligentnie kontrolować liczbę otwartych mikrofonów, odpo-
wiednio do ustalonego poziomu ryzyka wystąpienia sprzężenia. Im
więcej otwartych mikrofonów, tym niższy poziom sygnału na wyjściu
miksera, przy czym, jak zostało wspomniane, podwojenie ich liczby
wymaga przyciszenia głośników o 3 dB.
Techniki mikrofonowe
w kościołach
Bogdan Leszko
Bel Aqustic
fot. B. Leszko
Fot. 1. Mikrofon zainstalowany na mównicy
