Mikroklimat w budynkach inwentarskich
56
• odpowiednia różnica wysokości pomiędzy otworami wlotowymi
i wylotowymi w zależności od rodzaju budynku (izolowany lub nie),
• regulowane otwory wlotowe i wylotowe.
Oświetlenie
Wykorzystanie oświetlenia naturalnego to najtańsze rozwiązanie.
Pożądany poziom natężenia światła dziennego wewnątrz obiektu
można osiągnąć, stosując elementy przezroczyste w konstrukcji
ścian i dachu – świetliki oraz okna. Zaleca się, by ich powierzch-
nia całkowita wynosiła odpowiednio 3–5% / 5–10% powierzchni
podłogi.
Do skutków niedostatecznego oświetlenia zalicza się:
• zakłócenia w rytmie dzień/noc,
• zaburzenia rui,
• zmniejszona mleczność.
Czynniki kształtujące to:
• odległość od drzew lub innych budowli,
• usytuowanie budynku względem stron świata,
• rozmieszczenie i wymiary powierzchni naświetlających.
W budynku inwentarskim można również zainstalować oświetlenie
sztuczne. W tym przypadku do czynników kształtujących zalicza się:
• barwę,
• rozmieszczenie – zalecana równomierność,
• odległości między źródłami światła,
• moc źródeł światła.
Zapylenie
Poziom emisji pyłów powinien być mniejszy od:
• dla PM2,5 – 25
m
g/m
3
rocznie z tolerancją 1
m
g/ m
3
,
• dla PM10 – 50
m
g/m
3
w ciągu 24 h bez tolerancji, 40
m
g/m
3
rocznie.
Przekroczenie wartości zalecanych powoduje choroby górnych dróg
oddechowych. Zapylenie można ograniczyć poprzez zastosowanie
filtrów powietrza.
Hałas
Zwierzęta odczuwają naturalną potrzebę ciszy. Zalecana wartość
graniczna hałasu wynosi 70 dB. Jego źródłem są urządzenia
udojowe oraz ciągniki z maszynami do zadawania pasz i/lub
usuwania nawozów.
Skutki przekroczenia wartości granicznej:
• obniżenie wydajności mlecznej – nagły i niespodziewany hałas,
• silny niepokój, przyśpieszona akcja serca, zmniejszone zużycie paszy
(>80 dB),
• przygnębienie, a potem pobudzenie (>90 dB),
• niepokój, napięcie mięśni, częste oddawanie kału, zwiększenie
rytmu pracy serca, słabe skurcze żwacza i zaleganie pokarmu
(do 95 dB),
• zmiany morfologiczne oraz biochemiczne we krwi – wzrasta poziom
glukozy i rozwija się leukocytoza (>100 dB).
x x x
Wentylacja w budynku inwentarskim
Nowe budynki dla bydła mogą być izolowane lub nie, a także mieć
minimalną izolację. Te pierwsze wyposażane są w wentylację natu-
ralną lub mechaniczną. W pozostałych stosuje się na ogół naturalną,
która zalecana jest tam, gdzie zapewni wystarczającą wymianę
powietrza w budynku. Można ją również uzupełnić wentylacją
mechaniczną lub wentylatorami.
Bydło hodowane w systemie wolnostanowiskowym w pewnym stop-
niu ma możliwość omijania obszarów, gdzie w czasie zmian warun-
ków atmosferycznych występują przeciągi. Pozbawione tego są nato-
miast krowy utrzymywane na stanowiskach uwięzionych.
Wentylacja mechaniczna
Stosowana jest zazwyczaj w budynkach izolowanych przy uwięzionym
systemie utrzymywania, nadaje się jednak także do wykorzystania
w izolowanych oborach z boksami. Na obszarze dojenia, gdzie wystę-
puje duże zagęszczenie zwierząt, może się ona okazać korzystna do
zapewnienia dobrej wymiany powietrza. Stworzenie skutecznego
systemu wentylacji naturalnej na ogół jest niewykonalne, dlatego
konieczne staje się zamontowanie wentylacji mechanicznej. Dane
na temat jej zalecanej wydajności podano w tabeli 2. W przypadku
tej drugiej konieczna jest także instalacja awaryjna oraz system alar-
mowy, przy czym oba elementy wymagają regularnego kontrolowa-
nia (Dyrektywa Rady 98/58/EEC, Dyrektywa Rady 91/629/EEC).
Wentylacja podciśnieniowa
System ten jest powszechnie wykorzystywany. Wentylatory wylotowe
wytwarzają w budynku podciśnienie. Napływ świeżego powietrza do
wnętrza odbywa się przez otwory wlotowe bez zamontowanych wen-
tylatorów. Zazwyczaj urządzenia umiejscowione są w pionowych
kominach zamocowanych w dachu, a otwory wlotowe na ścianach.
Ich poprawne rozmieszczenie umożliwia uzyskanie prawidłowego
ruchu powietrza w szczelnych budynkach.
Tab. 1. Prawidłowe oświetlenie w oborze
Miejsce w oborze
Oświetlenie
robocze
[lx]
Oświetlenie
orientacyjne
w godz. nocnych
[lx]
Oświetlenie nocne
[lx]
Korytarze paszowe
100
25
5
Obszar
wypoczynkowy
Poczekalnia
–
–
Dojarnia
i przechowalnia
200
Kojce zabiegowe
i porodowe
25
5
Pomieszczenia
służbowe
100
–
–
Tab. 2. Zalecana wydajność systemu wentylacji mechanicznej
Kategoria zwierząt
Wskaźnik przepływu powietrza
[m
3
/h na zwierzę]
zima (minimum)**
lato*
Krowy mleczne
90
350–400
Cielęta do 6 miesięcy
20
80–120
Cielęta powyżej 6 miesięcy
60
250
* dla krów o dużej wydajności mlecznej projektowany przepływ powietrza należy zwiększyć o 25%;
ma to szczególne znaczenie w rejonach o wysokich temperaturach w okresie letnim;
** w systemie utrzymywania na głębokiej ściółce powstają duże ilości pary wodnej, dlatego minimalne wymagania
odnośnie wentylacji należy zwiększyć o 50%
