78
Posadzki antyelektrostatyczne jako podstawowy element ochrony przed elektrycznością statyczną
W atmosferach zagrożenia wybuchem wymagane jest spełnienie warunku
rezystancji elektrycznej upływu ciała człowieka R
u czł.
≤
1 · 10
6
Ω
(według
PN-E-05204:1992). Natomiast przy produkcji, montażu i obsłudze urzą-
dzeń elektronicznych kryterium jest łagodniejsze – R
u czł.
≤
1 · 10
9
Ω
(według PN-EN 61340-5-1:2017). W normie PN-EN 61340-4-5:2006
[10] opisano także metodę badania zdolności do elektryzacji ciała czło-
wieka chodzącego po danej posadzce, jest to tzw. test chodzenia.
Schemat tej metody badań przedstawiono na rys. 3.
Podczas badania człowiek ubrany w obuwie ochronne chodzi
(w określony w normie sposób) po posadzce, trzymając w dłoni
elektrodę pomiarową połączoną z woltomierzem elektrostatycz-
nym. W trakcie badania mierzone jest naelektryzowanie ciała czło-
wieka. Miarę tego naelektryzowania stanowi potencjał elektrosta-
tyczny ciała człowieka V
c
, który jest rejestrowany. Po wykonaniu
„testu chodzenia” należy obliczyć średnią arytmetyczną z pięciu
maksymalnych wartości szczytowych i spadkowych zarejestrowa-
nego potencjału elektrostatycznego. Badanie to wykorzystywane jest
w celu oceny właściwości posadzek stosowanych w ochronie przed
elektrycznością statyczną przyrządów elektronicznych. Kryterium
weryfikacji według PN-EN 61340-5-1:2017 [8] stanowi potencjał
ciała człowieka osiągany w „teście chodzenia”, który nie powinien
przekraczać wartości 100 V.
x x x
Częstotliwość kontroli posadzek
antyelektrostatycznych
Zagadnienie to reguluje norma PN-E-05204:1994 [6], która w p. 2.3e
nakazuje kontrolę skuteczności ochrony antyelektrostatycznej w strefach
zagrożenia wybuchem co najmniej raz na trzy miesiące, a w innych
przypadkach – przynajmniej raz w roku. Dodatkowo według wyma-
gań PN-E-05203:1992 [5] pomiary rezystancji elektrycznej upływu R
u
podłóg należy przeprowadzać w odstępach rocznych, przy czym pierw-
szy powinien mieć miejsce po upływie czterech tygodni od wykonania
podłogi. Wymaganie to dotyczy zwłaszcza użytkownika obiektu, w któ-
rym znajduje się posadzka i odnosi się do okresu eksploatacji cią-
głej. Pomiary kontrolne – odbiorcze, mogą być natomiast realizowane
w innych, uzgodnionych przez strony terminach.
Przypisy
1
Termin
„
podłoga
”
używany w normach o ochronie przed elektrycznością
statyczną odnosi się do wierzchniej, użytkowej warstwy podłogi.
Literatura
1. A.S. Gajewski,
„
Elektryczność statyczna – poznanie, pomiar, zapobie-
ganie, eliminowanie
”
, IWZZ, Warszawa 1987.
2. PN-EN 13318:2002
„
Podkłady podłogowe oraz materiały do ich
wykonania. Terminologia
”
.
3. IEC/TS 60079-32-1:2013+A1:2017
„
Explosive atmospheres.
Part 32–1: Electrostatic hazards, guidance
”
.
4. PN-E-05200:1992
„
Ochrona przed elektrycznością statyczną.
Terminologia
”
.
5. PN-E-05203:1992
„
Ochrona przed elektrycznością statyczną. Materiały
i wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem.
Metody badania oporu elektrycznego właściwego i oporu upływu
”
.
6. PN-E-05204:1994
„
Ochrona przed elektrycznością statyczną.
Ochrona obiektów, instalacji i urządzeń. Wymagania
”
.
7. PN-E-05205:1994
„
Ochrona przed elektrycznością statyczną.
Ochrona przed elektrycznością statyczną w produkcji i stosowaniu mate-
riałów wybuchowych. Wymagania
”
.
8. PN-EN 61340-5-1:2017
„
Elektryczność statyczna. Część 5
–
1:
Ochrona przyrządów elektronicznych przed elektrycznością statyczną.
Wymagania ogólne
”
.
9. PN-EN-61340-4-1:2006/A1:2015
„
Elektryczność statyczna. Część
4
–
1: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań. Rezy-
stancja elektrostatyczna wykładzin podłogowych i gotowych podłóg
”
.
10. PN-EN 61340-4-5:2006
„
Elektryczność statyczna. Część 4
–
5: Znor-
malizowane metody badań do określonych zastosowań. Metody oceny
skuteczności ochrony przed elektrycznością statyczną, zapewnianej przez
obuwie i podłogę w układzie z udziałem człowieka
”
.
11. J.M. Kowalski,
„
Ocena materiałów podłogowych w aspekcie ochrony
przed elektrycznością statyczną
”
,
„
Podłoga
”
3/2000, s. 10
–
33.
12. M. Wróblewska, A. Mazik
„
Elektryczność statyczna w atmosferach
wybuchowych. Cz. 1. Wymagania w odniesieniu do środków ochrony oso-
bistej i podłóg
”
,
„
Ochrona przeciwpożarowa
”
4(62)/2017, s. 10
–
14.
Informacja o autorkach
➀
Autorki należą do zespołu Pracowni Badań Elektryczności Statycznej zaj-
mującej się problematyką ochrony przed elektrycznością statyczną w stre-
fach zagrożenia wybuchem oraz tam, gdzie z innych względów wymagana
jest ochrona antystatyczna. Wykonują m.in. badania kontrolne właściwości
antyelektrostatycznych posadzek w warunkach terenowych i laboratoryj-
nych. Pomiary realizowane są w akredytowanym Laboratorium Niebez-
piecznych Właściwości Materiałów (Certyfikat Akredytacji PCA nr 374).
Rys. 4. Zmiana potencjału elektrostatycznego V
c
ciała człowieka w funkcji czasu,
rejestrowana podczas „testu chodzenia”; oznaczono wartości szczytowe i spadkowe
potencjału elektrostatycznego (metoda badań według PN-EN 61340-4-3:2006)
rys. IPO
1. Badana posadzka
2. Podstawa izolacyjna
3. Elektroda ręczna
4. Woltomierz elektrostatyczny
Rys. 3. Schemat ideowy układu do pomiaru potencjału elektrostatycznego V
c
ciała
człowieka podczas „testu chodzenia” według PN-EN 61340-4-5:2006
4
3
1
2
