74
Wentylacja w halach produkcyjnych
Zapewnienie efektywnej wentylacji na stanowiskach pracy
w obiektach produkcyjnych prowadzi do stworzenia środowiska
bezpiecznego dla zdrowia pracowników, jak również wspoma-
gającego jakość procesu produkcyjnego i zmniejszającego awa-
ryjność wykorzystywanych urządzeń, spowodowaną np. zapy-
leniem powietrza. W powietrzu obiektów przemysłowych mogą
pojawić się zanieczyszczenia stałe (pyły i włókna), gazowe i bio-
logiczne o oddziaływaniu drażniącym, alergizującym, toksycz-
nym, kancerogennym lub radioaktywnym, mogące być przy-
czyną chorób zawodowych bądź dyskomfortu z powodu np.
uciążliwego i nieprzyjemnego zapachu. Za zanieczyszczenie
uważa się także wydzielane ciepło i parę wodną. Łatwopalne
i wybuchowe zanieczyszczenia powietrza w stężeniu przekracza-
jącym wartości dopuszczalne mogą być niebezpieczne dla ludzi
i obiektów, gdyż ich obecność może prowadzić do wybuchów
i pożarów. Aby zapewnić właściwe warunki pracy, należy trafnie
ocenić zagrożenie, jego rodzaj i wielkość, a także określić środki
i metody przeciwdziałania. Skuteczna wentylacja to instalacja
prawidłowo odprowadzająca zanieczyszczone powietrze z miej-
sca emisji, w jak największym stopniu ograniczająca jego rozprze-
strzenianie się w hali i jednocześnie zapewniająca dopływ odpo-
wiednio oczyszczonego i uzdatnionego powietrza na potrzeby
pracowników. Należy rozważyć i zaplanować pracę zarówno wen-
tylacji wywiewnej miejscowej (stanowiskowej) oraz ogólnej, jak
i nawiewnej. Obliczenie wymaganego strumienia powietrza usu-
wanego i nawiewanego (rozrzedzającego powietrze do dopusz-
czalnego stężenia), to początek pracy nad projektem wentylacji
w halach produkcyjnych. Kluczową sprawą jest również właściwe
usytuowanie nawiewników i wywiewników w pomieszczeniu oraz
dobór pozostałych urządzeń (wentylatorów, central, aparatów
wentylacyjnych, przewodów, odpylaczy, filtrów itd.). Projekt wen-
tylacji musi być jednocześnie zgodny z wymaganiami prawnymi
zamieszczonymi w odpowiednich rozporządzeniach i normach.
Dokładna znajomość procesów technologicznych, rozmieszczenia
źródeł zanieczyszczeń, ich rodzaju, ilości oraz sposobu rozprzestrze-
niania, a także miejsc, w których występują najwyższe ich stężenia,
stanowi podstawę do podjęcia decyzji dotyczącej rozwiązania wen-
tylacji, lokalizacji odciągów miejscowych (stacjonarnych lub mobil-
nych) oraz nawiewników i wywiewników wentylacji ogólnej.
Każdy projekt dla hal produkcyjnych jest niepowtarzalny i wymaga
osobnej analizy.
x x x
Wentylacja mechaniczna w halach produkcyjnych
W zakładach produkcyjnych stosuje się następujące systemy i urządze-
nia wentylacji mechanicznej:
• wywiewne:
– system odciągów miejscowych: urządzenia połączone siecią prze-
wodów wentylacyjnych lub pojedyncze urządzenia wentylacyjne
(np. komory bezpiecznej pracy mikrobiologicznej) oraz mobilne (np.
filtrowentylacyjne),
– system wentylacji wywiewnej ogólnej lub urządzenia jednostkowe
usuwające powietrze (np. wywietrzaki);
• nawiewne: system wentylacji nawiewnej scentralizowanej (kanałowej)
lub urządzenia jednostkowe zapewniające wymianę i uzdatnienie
powietrza w całej hali (np. aparaty grzewczo-wentylacyjne);
• nawiewno-wywiewne do wentylacji ogólnej: centrale dachowe bezka-
nałowe lub rekuperatory dachowe.
System odciągów miejscowych
Zanieczyszczenia powinny być wychwytywane jak najbliżej miejsca
emisji z użyciem wentylacji mechanicznej wywiewnej – odciągów miej-
scowych. Stosując systemy wentylacji naturalnej, nie usunie się sku-
tecznie szkodliwych i niebezpiecznych dla ludzi substancji.
W pomieszczeniu, w którym proces technologiczny jest źródłem miej-
scowej emisji związków szkodliwych o niedopuszczalnym stężeniu lub
uciążliwym zapachu, należy instalować odciągi miejscowe współpra-
cujące z wentylacją ogólną, umożliwiające spełnienie w strefie pracy
wymagań jakości środowiska wewnętrznego określonych w przepisach
o bezpieczeństwie i higienie pracy [6].
System odciągu miejscowego składa się z:
• urządzenia do wychwytywania zanieczyszczonego powietrza, zlokali-
zowanego jak najbliżej miejsca emisji,
• przewodu wentylacyjnego ssawnego,
• urządzenia oczyszczającego usuwane powietrze (zależnie od
rodzaju i ciężaru zanieczyszczeń może znajdować się po stronie
ssawnej lub tłocznej wentylatora),
• wentylatora wyciągowego,
• przewodu wentylacyjnego tłocznego,
• wyrzutni powietrza.
Zadaniem odciągów miejscowych jest uchwycenie zanieczyszczonego
powietrza u źródła powstawania zanieczyszczeń, w jak najbardziej
skoncentrowanej postaci, następnie doprowadzenie go do urządzeń
oczyszczających lub usunięcie na zewnątrz w miejscu, gdzie nie będzie
oddziaływało w sposób szkodliwy na otoczenie. W tym celu w strefie
wydobywania się zanieczyszczeń wytwarzany jest taki ruch powietrza
pod względem kierunku i prędkości, który pozwoli na uchwycenie jak
największej jego ilości. Za pomocą odciągów miejscowych powinno
się osłonić źródło zanieczyszczeń w możliwie jak największym stopniu
[4] tak, aby ograniczyć przedostawanie się ich do otoczenia stanowi-
ska pracy.
Do urządzeń odciągów miejscowych zalicza się [1]:
• obudowy całkowite (hermetyczne) – służące do możliwie
dokładnego zamknięcia procesu lub urządzenia produkcyjnego
w obudowie;
• obudowy częściowe – źródło emisji zanieczyszczeń znajduje się
wewnątrz obudowy, jest częściowo osłonięte; instalacja w sposób
mechaniczny odprowadza zanieczyszczone powietrze do otoczenia
(np. komory malowania natryskowego);
• ssawki – stanowią zakończenie przewodu wentylacji wyciągowej;
źródło zanieczyszczeń znajduje się na zewnątrz ssawek; zasięg ich
działania jest niestety ograniczony – jest to odległość zbliżona do
przekątnej lub średnicy otworu wlotowego ssawki;
Wentylacja w halach
produkcyjnych
dr inż. Anna Charkowska
adiunkt na Wydziale Instalacji Budowlanych,
Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska
Politechniki Warszawskiej
