66
Analiza efektywności termomodernizacji budynku wielorodzinnego
w obowiązujących przepisach i normach technicznych tj. w Rozporządze-
niu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warun-
ków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,
wraz ze zmianami. Z działu IV pt. „Wyposażenie techniczne budynków”
(rozdział 4 pt. „Instalacje grzewcze”), wynika, że instalacja i urządzenia
służące do ogrzewania budynku muszą mieć określoną moc szczytową,
wyznaczoną zgodnie z normami dotyczącymi obliczania zapotrzebowania
pomieszczeń na ciepło. Grzejniki oraz inne odbiorniki powinny być zaopa-
trzone w automatyczne regulatory dopływu ciepła, działające w zależ-
ności od zmian temperatury wewnętrznej w pomieszczeniach, w których
zostały zainstalowane. W dziale IX określono, że instalacja i urządze-
nia stanowiące techniczne wyposażenie budynku nie mogą powodować
powstawania nadmiernych hałasów i drgań utrudniających eksploatację
i powodujących szkodliwe oddziaływanie na użytkowników pomieszczeń.
Współczesne, tzw. pompowe, systemy grzewcze powinny rozdzielać ciepło
do poszczególnych pomieszczeń, odpowiednio do ich zapotrzebowania.
Do transportu ciepła używana jest z reguły woda (często z domieszkami),
której przepływy na określonych odbiornikach wynikają z obliczeniowych
obciążeń cieplnych. W przypadku braku równoważenia instalacji taki roz-
dział jest praktycznie niemożliwy. Woda – czynnik grzewczy – wykorzystu-
jąc najmniejsze opory, wraca najkrótszą drogą do kotłowni. W większo-
ści przypadków przepompowywana jest przez najbliżej położone grzejniki.
W wyniku tego odbiorniki oddalone od centrali nie są wystarczająco
zaopatrywane w ciepło, niektóre z pomieszczeń mogą być niedogrzane,
a te zlokalizowane w pobliżu punktu centralnej dystrybucji ciepła (kotłow-
nia, węzeł cieplny) – przegrzane. Przeważnie za taką sytuację odpowiada
pompa o niewystarczającej wysokości podnoszenia cieczy, wadliwie wyko-
nana instalacja rurowa, za niska temperatura zasilania lub moc kotła
grzewczego. W związku z tym podejmowane są próby montażu większych
pomp, podwyższania temperatury zasilania lub zmiany ustawień stero-
wania systemem. Skutkuje to szumami i innymi uciążliwościami, nierów-
nomiernym i niezgodnym z zapotrzebowaniem rozprowadzeniem ciepła
w pomieszczeniach. Z takim stanem pracy instalacji związany jest również
zbyt wysoki pobór energii w instalacji.
Wyłącznie poprzez równoważenie hydrauliczne – zrównanie oporów
odbiorników, sekcji instalacji przy zachowaniu określonych przepły-
wów – istnieje możliwość rozwiązania powyższych problemów i mini-
malizacja wykorzystania energii. Pozwala to na wykonanie instalacji
działającej bez zastrzeżeń, zapewniającej komfort użytkowania i zadowo-
lenie użytkowników.
Aby prawidłowo przeprowadzić równoważenie hydrauliczne, niezbędne
są obliczenia zapotrzebowania na ciepło oraz hydrauliki sieci. Dla zapew-
nienia niezakłóconej pracy instalacji konieczne jest takie wyregulowa-
nie przepływu, aby każdy włączony do niej odbiornik zaopatrywany był
w wystarczającą ilość czynnika do pokrycia zapotrzebowania pomiesz-
czenia na ciepło. Zawsze konieczna jest regulacja przepływu na odbior-
niku, a w przypadku rozległych instalacji – podział na kilka sekcji, gałęzi
czy pionów grzewczych i zastosowanie armatury podpionowej, czyli zawo-
rów równoważących. Jest to tzw. statyczna metoda równoważenia. Pra-
widłowo dobrane zawory umożliwiają dopasowanie przepływów poszcze-
gólnych pionów do obliczeniowego zapotrzebowania na ciepło. Zbyt małe
uniemożliwiają osiągnięcie wymaganych przepływów, za duże – pogar-
szają jakość regulacji, a złe wartości nastaw wstępnych (<1) prowadzą do
pogorszenia jej dokładności.
Dynamiczne równoważenie hydrauliczne opiera się na wykorzysta-
niu pary zaworów – regulatora różnicy ciśnienia oraz równoważącego
(ewentualnie odcinającego). Pierwszy z nich jest regulatorem proporcjo-
nalnym, pracującym bez dostarczania energii z zewnątrz, który odpo-
wiada za utrzymanie różnicy ciśnienia w obiegu w stałym zakresie. Zesta-
wienie dwóch wspomnianych urządzeń ogranicza wzrost przepływu oraz
ciśnienia dyspozycyjnego.
W ostatnich latach bardzo popularne stały się zawory automatyczne,
bazujące na zasadach regulacji dynamicznej. Technika poszła już tak
daleko, że wielu wiodących producentów proponuje tego rodzaju regula-
cję również w zakresie armatury grzejnikowej. Zawory automatyczne, nie-
zależne od ciśnienia dyspozycyjnego, pozwalają jeszcze sprawniej wykonać
i zrównoważyć instalację, zapewniając w okresie eksploatacji komfortową
jej pracę. Przy zastosowaniu automatycznych zaworów na odbiornikach
zredukowaniu może ulec ilość armatury podpionowej, jaka zalecana
byłaby do zamontowania w układzie tradycyjnym.
Jeśli instalacja została wykonana zgodnie z założeniami projektowymi,
a zwłaszcza jeżeli rzeczywiste nastawy wstępne zaworów pokrywają się
z danymi projektowymi, to jest właściwie zrównoważona hydraulicznie, co
prowadzi do zmniejszenia ilości wody w niej krążącej, oporów miejscowych
itp. W efekcie uzyskiwane są znaczne oszczędności w kosztach eksploata-
cyjnych, m.in. zmniejszenie strat ciepła i energii na przesyle.
x x x
System zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową
(c.w.u.)
Modernizacja instalacji ciepłej wody ma na celu obniżenie opłat za jej
zużycie przez właścicieli poszczególnych lokali. W tym celu należy w każ-
dym mieszkaniu zainstalować wodomierze na pionach doprowadzają-
cych wodę do urządzeń. Doświadczenia pokazują, że po ich zamonto-
waniu opłaty zmniejszają się o 20–50%, ponieważ użytkownicy, mogąc
monitorować zużycie, racjonalniej korzystają z ciepłej wody.
Oprócz montażu urządzeń pomiarowych modernizacja instalacji c.w.u.
może obejmować:
• wymianę wszystkich rur instalacji c.w.u., w tym cyrkulację wraz
z wymianą niesprawnej armatury,
• wykonanie lub naprawę izolacji termicznej przewodów,
• poprawę działania układu przygotowującego ciepłą wodę,
• wprowadzenie automatycznej regulacji temperatury wody oraz pracy
pomp obiegowych i cyrkulacyjnych,
• wprowadzenie specjalnej armatury umożliwiającej oszczędzanie zuży-
cia wody, np. perlatorów (zamiast zwykłych sitek prysznicowych).
x x x
Schemat postępowania
Realizacja zamierzenia termomodernizacyjnego wymaga przyjęcia
odpowiedniego schematu postępowania.
Pierwszą czynnością przygotowującą do termomodernizacji budynku
jest wykonanie audytu energetycznego. To opracowanie, w którym
dokonuje się techniczno-ekonomicznej oceny obiektu z punktu widze-
nia zużycia energii, a następnie określa się, jakie zmiany i ulepszenia
trzeba wykonać, aby uzyskać jak największe oszczędności eksploata-
cyjne z tym związane. Analizuje się, czy wprowadzenie zmian i ulepszeń
będzie opłacalne, a także precyzuje, jakie usprawnienia stanowią opty-
malne rozwiązanie i mogą przynieść największe korzyści ekonomiczne.
Obowiązujący zakres i formę audytu określa Rozporządzenie Ministra
Infrastruktury z dn. 15.02.2002 r. (DzU nr 1, poz. 114).
Audyt energetyczny jest dokumentem potrzebnym do:
• określenia sposobu termomodernizacji budynku i ma pomóc właści-
cielowi podjąć decyzję o wykonaniu ocieplenia,
