Rola systemów oddymiania w halach przemysłowych
32
Każdy projektant czy rzeczoznawca opracowujący wytyczne dla bran-
żysty powinien zastanowić się nad celami projektowanego systemu
i dostosować go do specyfiki budynku.
Należy pamiętać, że inne cele będą stawiane systemom oddymiania
w budynkach produkcyjno-magazynowych, a inne w obiektach
użyteczności publicznej. Usunięcie dymu z dróg ewakuacyjnych sta-
nowi główny cel w zakładach produkcyjnych szczególnie wtedy, gdy
znajduje się w nich duża liczba pracowników. Korzyści wynikające
z zastosowania tego systemu będą widoczne tylko wtedy, gdy będzie
on uruchamiany za pomocą instalacji wykrywania dymu, której
stosowanie w obiektach produkcyjnych i magazynowych (nazywanych
PM) nie jest wymagane przez przepisy.
Pierwszym krokiem w projektowaniu systemów oddymiania
powinno być określenie celów, jakie mają osiągnąć. Ma to decy-
dujący wpływ na kształt oraz sposób sterowania pracą instalacji.
W przypadku obiektów produkcyjno-magazynowych mogą one być
następujące:
• ułatwienie prowadzenia akcji gaśniczej straży pożarnej poprzez
łatwiejsze zlokalizowanie i dotarcie do miejsca pożaru,
• obniżenie temperatury i zmniejszenie jej wpływu na elementy
budynku podczas pożaru,
• spowolnienie rozprzestrzeniania się ognia,
• ochrona wyposażenia i dóbr zgromadzonych w budynku.
Na ww. cele wskazują wszystkie standardy projektowe. Wydaje się
jednak, że główną przyczyną projektowania systemu oddymiania, jest
w większości przypadków, chęć złagodzenia przepisów techniczno-
-budowlanych:
• uzyskanie zgody na przyjęcie klasy odporności pożarowej „E” dla
jednokondygnacyjnego budynku PM, o gęstości obciążenia ogniowe-
go przekraczającej 500 MJ/m
2
, w strefach pożarowych o powierzchni
powyżej 1000 m
2
(§ 215 ust. 1),
• dopuszczalne powiększenie powierzchni strefy pożarowej o 50%
(§ 229 ust. 1),
• w budynku jednokondygnacyjnym lub na ostatnim piętrze wielo-
kondygnacyjnego, jeśli pomieszczenia nie są zagrożone wybuchem
i wykonane są z elementów nierozprzestrzeniających ognia – możli-
wość zwiększenia powierzchni strefy pożarowej o 100% (§ 230 ust. 1),
• w budynku jednokondygnacyjnym wyposażonym dodatkowo
w stałe samoczynne urządzenia gaśnicze wodne – uzyskanie zgody
na powiększanie stref pożarowych bez ograniczeń (§ 230 ust. 2).
Takie spojrzenie na rolę systemu oddymiania przyczynia się do
zmarginalizowania jego funkcji. Projektowany jest oszczędnie, bez
zwracania uwagi na zadania, jakie powinien spełnić w budynku pro-
dukcyjno-magazynowym. Przyczynia się to do tworzenia systemów,
które nie są w stanie sprostać założonym celom, a tym samym nie
zapewniają właściwej ochrony obiektom.
Wskazany problem dotyczy przede wszystkim budowanych hal
przemysłowych, w których zgromadzone jest mienie dużej wartości.
Takie obiekty z reguły wyposażone są zarówno w instalacje tryska-
czowe, jak i w system oddymiania. Jeśli zostały właściwie zapro-
jektowane, ich działanie prawidłowo skorelowane, a użytkownicy
przestrzegają ograniczeń projektowych (dotyczących np. wysokości
składowania, rodzaju przechowywanych materiałów, typu i roz-
mieszczenia regałów), to tryskacze powinny ograniczyć i kontrolo-
wać rozwój pożaru, a system oddymiania zmniejszyć rozprzestrze-
nianie się dymu i gazów pożarowych, a co za tym idzie – umożliwić
prowadzenie akcji gaśniczej.
Bardzo istotne jest, by ustalić sposób otwierania klap dymowych.
W budynkach wyposażonych w instalację tryskaczową powinno to
nastąpić po jej uruchomieniu (np. po otrzymaniu sygnału z czujnika
przepływu). W obiektach pozbawionych tej instalacji, samoczynne
włączenie urządzeń oddymiających powinno mieć miejsce po przeka-
zaniu sygnału z systemu sygnalizacji pożaru. Przepisy przeciwpoża-
rowe nie wymagają wyposażenia obiektów produkcyjnych i magazy-
nowych w ten system, jednak zaleca się jego instalację, ponieważ jest
w stanie automatycznie uruchomić urządzenia zapewniające napływ
powietrza. Jego zadaniem będzie nie tylko zawiadomienie odpowied-
nich służb o pożarze (np. poprzez system monitoringu pożarowego,
skracającego czas od wykrycia pożaru do podjęcia działań ratowni-
czych), ale również uruchomienie systemu oddymiania (automatyczne
otwarcie klap dymowych i otworów w fasadzie budynku, przez które
będzie zapewniony napływ powietrza kompensacyjnego). W obiek-
tach pozbawionych instalacji tryskaczowej oraz sygnalizacji pożaru,
do automatycznego uruchomienia instalacji oddymiającej może
posłużyć system wykrywania dymu, opisany w normie DIN 18232-2
(„Utrzymywanie stref wolnych od zadymienia. Część 2: Urządzenia
oddymiające (klapy dymowe), wymiarowanie, wymagania i mon-
taż”), który stanowi substytut systemu sygnalizacji pożaru. Składa się
z czujek dymu (jedna na 200 m
2
pow. chronionej lub w przypadku
liniowych – w odstępie równym 10 m), podłączonych bezpośred-
nio do centrali oddymiania, która uruchamia zarówno urządzenia
oddymiające (klapy dymowe), jak i otwory napowietrzające (klapy
żaluzjowe, okna, drzwi, bramy, klapy w innej strefie).
Niewłaściwie zaprojektowany system oddymiania może wywołać
niepożądane oddziaływanie dymu i gazów, a tym samym przyczynić
się do olbrzymich strat. Ubezpieczyciele coraz częściej zauważają ten
problem przy szacowaniu ryzyka ewentualnych zniszczeń. W obiek-
tach możemy mieć do czynienia z pożarami o różnym zasięgu.
Mogą występować lokalnie, na niewielkiej przestrzeni, a mimo to
wydzielać znaczne ilości dymów i gazów pożarowych. Wadliwy sys-
tem oddymiania sprzyja ich rozprzestrzenianiu się i grozi utratą dóbr
zgromadzonych w budynku lub w znacznej jego części, przerwaniem
pracy całego zakładu, a w przypadku magazynów – dostaw towarów,
zabrudzeniem i w konsekwencji korozją elementów wyposażenia
konstrukcji budynku.
Spalaniu tworzyw sztucznych towarzyszy wydzielanie się gazów koro-
zyjnych. W tym kontekście warto przyjrzeć się skutkom spalania poli-
chlorku winylu (PVC), który jest szeroko stosowany w budownictwie,
a także występuje jako produkt lub element opakowań składowanych
w magazynach. Czysty, nieplastyfikowany polichlorek może zawierać
ok. 57,6% chloru, który w szczególnych warunkach odszczepia się
nieomal ilościowo. Proces ten zachodzi w temperaturze od ok. 200
do ok. 350ºC. Jest to reakcja autokatalityczna, tj. odszczepiony chlo-
Rola systemów oddymiania
w halach przemysłowych
mgr inż. Krzysztof Bagiński
rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, Mercor SA
ekspert
1...,24,25,26,27,28,29,30,31,32,33 35,36,37,38,39,40,41,42,43,44,...80