Powrót wielkiej płyty – betonowe domy jedno- i wielorodzinne
36
Wykorzystywane obecnie linie produkcyjne i coraz bardziej udo-
skonalane receptury mieszanek betonowych pozwalają na uzyski-
wanie elementów prefabrykowanych o bardzo dobrych parametrach
w zakresie izolacyjności termicznej, akustycznej oraz odporności
ogniowej. Prefabrykaty mogą mieć warstwę izolacji, otwory okienne
i drzwiowe, a także różne typy zbrojeń. Duża precyzja w projektowa-
niu oraz produkcji elementów pozwala zminimalizować liczbę popeł-
nianych błędów wykonawczych i ograniczyć możliwość powstawania
mostków termicznych. Właściwie zaprojektowane betonowe prze-
grody prefabrykowane mogą osiągać bardzo dobre parametry. Odpo-
wiednio dobrana izolacja termiczna ściany jest w stanie zapewnić
współczynnik przenikania ciepła U = 0,15 W/(m
2
. K), a nawet niższy.
Z prefabrykowanych elementów można wznosić zarówno niskie domy
jednorodzinne, jak i wielokondygnacyjne (osiągające ponad 100 m).
Prefabrykaty betonowe powinny spełniać także wymagania pod-
stawowych norm, dotyczących betonowych elementów prefabry-
kowanych. Do elementów ściennych stosowanych w budownictwie
mieszkaniowym odnoszą się m.in.: PN-EN 14992 + A1:2012 „Pre-
fabrykaty z betonu. Elementy ścian”, Eurokod 2 „Projektowanie kon-
strukcji z betonu. Część 1–2: Reguły ogólne. Projektowanie z uwagi
na warunki pożarowe”, PN-EN 12354-1:2004 „Akustyka budowlana.
Część 1: izolacyjność od dźwięków powietrznych między pomieszcze-
niami”, PN-EN ISO 6946:2008 „Komponenty budowlane i elementy
budynku.Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda
obliczania” oraz PN-EN ISO 10456 „Materiały i wyroby budowlane.
Właściwości cieplno-wilgotnościowe. Tabelaryczne wartości oblicze-
niowe i procedury określania deklarowanych i obliczeniowych warto-
ści cieplnych”.
x x x
Możliwości zastosowania prefabrykatów betonowych
W konstrukcji budynku mieszkalnego jest wiele elementów, które
można wykonać w zakładzie prefabrykacji. Poczynając od stóp i ław
fundamentowych, ścian piwnic i podwalinowych, przez nośne, dzia-
łowe, stropy, aż po biegi schodowe czy okładziny elewacji wentylo-
wanych. Bardziej rozbudowane formy do prefabrykatów umożliwiają
wykonywanie (według projektu) gotowych części budynku, np. szybów
dźwigowych, łazienek lub garaży. Seryjnie produkowane ściany i stropy,
z których powstawały identyczne, szare domy to już przeszłość. Główne
zmiany i wprowadzone nowoczesne rozwiązania dotyczą ścian noś-
nych, elewacji i stropów oraz sposobów łączenia elementów. Obecnie
dostępne prefabrykaty betonowe z dawnym budownictwem z „wiel-
kiej płyty” mają wspólną tylko ideę – szybkiego i prostego wznosze-
nia obiektów mieszkalnych. Ponadto często łączy się je z technologią
monolityczną lub tradycyjną.
Fundamenty i piwnice
W budownictwie mieszkaniowym, zwłaszcza wielorodzinnym, fun-
damenty są zwykle wykonywane w tradycyjny sposób – jako monoli-
tyczne. Jeśli obiekty powstają na ograniczonej przestrzeni, a część ich
kondygnacji przeznaczona jest na wielopoziomowe garaże podziemne,
wówczas wymusza to stosowanie technologii, która umożliwi m.in.
wykonanie głębokich wykopów. W przypadku obiektów pozbawio-
nych kondygnacji podziemnych fundamenty (np. ławy) mogą być
wytwarzane z prefabrykatów. Gotowe elementy można również użyć
do budowy ścian piwnic, np. żelbetowe jednowarstwowe lub ściany
zespolone, które tworzą szalunek tracony. Istotne jest wykonanie
wszystkich prefabrykatów zgodnie z projektem konkretnego obiektu,
uwzględniającym m.in. warunki gruntowe oraz wszelkie obciąże-
nia. Trzeba też precyzyjnie zaplanować otwory okienne, drzwiowe
czy do przejścia instalacji, ponieważ prefabrykatów nie można póź-
niej przecinać.
Prefabrykaty ścienne
Zarówno wymiary, konstrukcje, jak i parametry prefabrykowanych
ścian betonowych określa się już na etapie projektowania budynku.
Istotne jest spełnienie wymagań dotyczących nośności, liczby kondyg-
nacji, izolacyjności cieplnej oraz akustycznej, a także ognioodporno-
ści. Ważny jest również planowany sposób wykończenia powierzchni
elementów. Mogą być gładkie, niewymagające tynkowania, lub mieć
odpowiednią fakturę, a nawet kolor. Geometria i zbrojenie ścian jest
dostosowywane do konkretnego zapotrzebowania – konstrukcji oraz
architektury. Ściany produkowane są o długości maks. 15 i wysokości
4 m (jest to ograniczenie transportowe, ale na zamówienie dostępne są
wyższe). Mogą być także wykonywane jako elementy tworzące prze-
grody krzywoliniowe łukowe i łamane.
Prefabrykowane ściany zespolone jednocześnie pełnią funkcję warstw
ściany oraz szalunku traconego. Produkowane są w postaci dwóch
płyt betonowych (typu filigran) zbrojonych siatkami zgrzewanymi
i rozsuniętych na grubość ściany. Płyty połączone są kratownicami
(tzw. drabinkami) z prętów stalowych, o wymiarach dostosowanych
do projektowanego rozstawu i wielkości płyt. Przestrzeń między nimi
zalewana jest betonem bezpośrednio na budowie.
Najprostsze do wytworzenia są jednowarstwowe ściany z betonu
lub keramzytobetonu zbrojone prętami bądź siatkami stalowymi.
Wykorzystywane są głównie jako wewnętrzne oraz zewnętrzne kon-
strukcyjne i zazwyczaj mają wysokość jednej kondygnacji oraz dłu-
gość sięgającą 11 m (a nawet 16, jeśli nośność dźwigu na to pozwala).
Natomiast ściany dwuwarstwowe zbudowane są z płyty żelbetowej
lub keramzytobetonu oraz grubej warstwy izolacji termicznej (zwykle
ze styropianu), przygotowanej do wykończenia elewacji. Wymagają
ostrożnego transportu i składowania, w celu uniknięcia uszkodzenia
warstwy izolacji.
Do budowy obiektów mieszkalnych wykorzystuje się również prefa-
brykowane ściany warstwowe typu sandwich (współczesna, zmodyfi-
kowana wersja systemów „wielkiej płyty”), które między betonowymi
(bądź keramzytobetonowymi) warstwami – nośną (grub. 12–20 cm)
Opracowanie:
mgr inż. Dorota Czernek
Konsultacja:
mgr inż. Jacek Darmoń
Powrót wielkiej płyty – betonowe
domy jedno- i wielorodzinne
„Wielka płyta”kojarzy się zazwyczaj z budową PRL-owskich
szarych i monotonnych osiedli mieszkaniowych. Jednak
obecnie technologia ta powraca do łask, choć w unowocześ-
nionej formie. Prefabrykaty betonowe uzyskują odpowiednie
do dzisiejszych wymagań parametry, a nowoczesne mieszan-
ki betonowe i udoskonalona metoda produkcji oraz montażu
dają architektom i konstruktorom ogromne możliwości.
