Beton Prefabrykowany 2015
45
Prefabrykaty betonowe do systemów kanalizacyjnych i odwodnieniowych
x x x
Zharmonizowane prawodawstwo unijne – wyroby
budowlane – betonowe elementy sieci kanalizacyjnych
Właściwości użytkowe prefabrykatów betonowych i żelbetowych stoso-
wanych do budowy systemów kanalizacyjnych kształtowane są zapisami
zharmonizowanego prawodawstwa unijnego. Podstawowym aktem
tego systemu prawnego w odniesieniu do wyrobów budowlanych jest
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011
z dnia 9 marca 2011 r., ustanawiające zharmonizowane warunki wpro-
wadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę
Rady 89/106/EWG [1]. Akt ten reguluje także zasady stosowania
znaku CE i jest określany również skrótem CPR (Construction Product
Regulation). Wytyczne dla systemów kanalizacji zawarte są w normie
PN-EN 476:2012 „Wymagania ogólne dotyczące elementów stoso-
wanych w systemach kanalizacji grawitacyjnej” [2]. W odniesieniu do
betonowych i żelbetowych elementów systemów kanalizacyjnych muszą
być spełnione wymagania norm PN-EN 1917:2004 + AC:2009 „Stu-
dzienki włazowe i niewłazowe z betonu niezbrojonego, z betonu zbro-
jonego włóknem stalowym i żelbetowe” [3] oraz PN-EN 1916:2005
+ AC:2009 „Rury i kształtki z betonu niezbrojonego, zbrojonego
włóknem stalowym i żelbetowe” [4]. W zakresie elementów betono-
wych i żelbetowych istotna jest także norma PN-EN 206:2014 „Beton-
-Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność” [5].
Ww. normy określają poziom właściwości użytkowych elementów sto-
sowanych do budowy sieci kanalizacyjnych. Wymagania użytkowe,
jakie stawia się sieciom to przede wszystkim szczelność oraz odpo-
wiednia wytrzymałość i trwałość. Ich spełnienie powinno gwaranto-
wać długotrwałą, bezawaryjną i bezpieczną dla środowiska natural-
nego eksploatację.
x x x
Zakres zastosowania
Normy [2], [3] i [4] swoim zakresem obejmują elementy przeznaczone
do stosowania w przewodach kanalizacyjnych, drenażowych i kana-
łach ściekowych (najczęściej podziemnych), służących do odprowadza-
nia ścieków, wód opadowych i powierzchniowych, w sposób grawita-
cyjny lub sporadycznie pod niskim ciśnieniem (
≤
40 kPa)
1
. Studzienki
rewizyjne wykorzystywane są do łączenia rurociągów oraz zmiany
kierunku i/lub poziomu przepływu, a także umożliwiają dostęp per-
sonelu i/lub urządzeń w celu kontroli i konserwacji, oraz napowie-
trzanie i wentylację
2
. Norma [3] obejmuje swym zakresem studzienki
włazowe o przekroju kołowym i średnicy wewnętrznej nieprzekra-
czającej DN 1250 mm oraz LN 1250 mm o przekroju eliptycznym
lub prostokątnym. Podobne ograniczenie zwarte jest w normie [4],
która dotyczy rur o przekroju kołowym i średnicy wewnętrznej nie-
przekraczającej DN 1750 mm oraz WN/HN 1200/1 800 o prze-
kroju jajowym
3
.
Kolektory kanalizacyjne zbudowane z prefabrykatów betonowych
i żelbetowych zazwyczaj są montowane w obszarach ruchu kołowego
i/lub pieszego, tj. pod jezdniami, na terenie parkingów i utwardzo-
nych poboczy, gdzie poddawane są wpływom obciążeń dynamicz-
nych od ruchu pojazdów kołowych. Posadowione liniowo w gruncie
są także narażone na działanie siły wyporu nawodnionego podłoża
gruntowego oraz zmiennych sił ściskających, działających osiowo
i poprzecznie.
x x x
Wytrzymałość i szczelność betonowych studzienek
kanalizacyjnych
Wytrzymałość betonowych i żelbetowych elementów studzienek kana-
lizacyjnych określona jest w normach [2] i [3]. Parametry wytrzyma-
łościowe dotyczą minimalnych wytrzymałości betonu na ściskanie,
kręgów na zgniatanie oraz elementów redukujących i przykrywających
(tj. zwężek, elementów przykrywowych i płyt pokrywowych) na obcią-
żenia pionowe.
W punkcie 4.2.2 normy [3] minimalna wytrzymałość betonu na ści-
skanie określona jest na poziomie nie mniejszym niż 40 MPa (N/mm
2
).
Zgodnie z punktem 6.8 [3] wymóg ten dotyczy betonu w podstawie
dennicy (rys. 1, element nr 1), elementów przykrywających i redukują-
cych (rys. 1, elementy nr 4, 5, 7) oraz pierścieni wyrównujących (rys. 1,
element 8)
4
. Badanie wykonuje się na odwiertach rdzeniowych pobiera-
nych z gotowych wyrobów po 28 dniach dojrzewania, co odzwierciedla
ich faktyczną wytrzymałość. 40 MPa na odwiercie w kształcie walca
o wym. 100/100 mm nie znajduje jednak bezpośredniego odpowied-
nika w klasyfikacji normy [5]
5
. Plasuje się między C30/37 a C35/45.
Prefabrykaty betonowe do
systemów kanalizacyjnych
i odwodnieniowych
rys. archiwum SPEBK
1. Podstawa (dennica)
2. Krąg
3. Płyta redukująca
4. Zwężka
5. Płyta pokrywowa
6. Pierścień odciążający
7. Płyta pokrywowa na pierścień odciążający
8. Pierścień wyrównawczy
Rys. 1. Przykładowe konstrukcje studzienek kanalizacyjnych zgodnych z PN-EN 1917:2004
Mateusz Florek
dyrektor biura Stowarzyszenia Producentów Elementów
Betonowych dla Kanalizacji
ekspert
