Powrót wielkiej płyty – betonowe domy jedno- i wielorodzinne
40
kolor, co pozwala uzyskać ciekawe efekty wizualne i zapewnić wysoką
estetykę budynków. Faktura może być wykonana z betonu płuka-
nego (wówczas eksponuje kruszywo) lub uzyskana poprzez zastoso-
wanie matrycy z oryginalnym wzorem. Kolor zaś otrzymywany jest
dzięki barwnikom dodawanym do mieszanki betonowej. Elementy
elewacyjne powinny być ognio- i mrozoodporne oraz niewrażliwe
na działanie zanieczyszczeń zawartych w powietrzu i wodzie desz-
czowej. Ciekawe elewacje można także uzyskać, wykorzystując ele-
menty prefabrykowane służące do wykonywania elewacji wentylo-
wanych, a także oryginalne ażurowe, o bardzo dużych wymiarach
i skomplikowanych kształtach, które byłyby trudne do zrealizowania
jako monolityczne. Tego typu prefabrykaty zwykle produkuje się
z betonów samozagęszczalnych oraz fibrobetonów, które umożliwiają
wytworzenie wytrzymałych elementów o bardzo cienkich przekro-
jach. Ściany dwuwarstwowe z izolacją termiczną mogą być przygoto-
wane do wykończenia lub np. fabrycznie otynkowane.
x x x
Montaż elementów prefabrykowanych
Podstawą do przeprowadzenia montażu konstrukcji obiektu jest pro-
jekt. To w nim powinno być dokładnie opisane miejsce i kolejność
mocowania poszczególnych elementów. Obciążenia z prefabrykowa-
nych ścian i stropów przenoszone są przez betonowe wieńce wyko-
nywane bezpośrednio na budowie. W zakresie montażu najwięcej
nowych rozwiązań – w porównaniu do dawnej „wielkiej płyty” –
wprowadzono w sposobach łączenia elementów ściennych.
Połączenia elementów ściennych
Poszczególne prefabrykaty mogą być łączone za pomocą strzemion,
marek stalowych, pętli kotwiących typu VS lub zamków dyblowych.
Można także wykonać połączenia spawane (choć są one już coraz
rzadziej stosowane) lub wykorzystać złącza śrubowe – wbetonowane
szyny i przykręcane do nich elementy łączące.
Nowoczesnym i dość popularnym rozwiązaniem są zamki (kasety)
lub szyny z pętlami linowymi gotowe do wbudowania w prefabrykat
podczas produkcji. Pozwalają na całkowite ukrycie połączenia w sze-
rokości elementu oraz przeniesienie obciążeń we wszystkich trzech
kierunkach. Te z pętlami odginanymi (sprężynującymi) umożliwiają
montaż bez dodatkowego odginania ręcznego, a także umieszczenie
prefabrykatu w luce między innymi segmentami. Tego typu złącza
uzupełnia się odpowiedniej klasy betonem lub fabrycznie przygo-
towanymi mieszankami. Dzięki temu są mniej narażone na korozję
i bardzo trwałe.
Dostępne są też systemy zapewniające równoczesne, szybkie i sku-
teczne połączenie elementów prefabrykowanych oraz łączników wbu-
dowanych instalacji przez zwykłe zatrzaśnięcie. Wystarczy prosty
montaż prefabrykatów na styk. Rozwiązanie umożliwia demontaż
segmentów bez ich uszkodzenia.
Kasety z pętlami powinny być umieszczane w formie tak, by pętle
były ułożone jedna nad drugą w jednej linii (tolerancja wbudowania
20 mm), co wymaga dużej dokładności podczas produkcji prefabry-
katu. Rozwiązanie to umożliwia wykonanie szczelnych i wytrzyma-
łych złączy doczołowych, narożnych, typu T oraz połączeń ściany
i słupa. Systemy kaset powinny być precyzyjnie zamontowane w for-
mie do produkcji prefabrykatu.
Innym rozwiązaniem jest szalunek ciśnieniowy – system gotowych,
stabilnych szyn stalowych z odpowiednio rozstawionymi pętlami
linowymi, co eliminuje konieczność dopasowywania zamków. Szyny
sąsiednich, łączonych ze sobą ścian mogą mieć (w zależności od
systemu) taką samą lub różną głębokość. Rozwiązanie to zmniejsza
zużycie zaprawy oraz umożliwia montaż w najcieńszych ścianach.
Systemy kaset lub szyn są dobierane zależnie od rodzaju obciążeń,
jakie będzie przenosiło połączenie prefabrykatów. Po ustawieniu ścian
przez „oczka” pętli przeprowadza się odpowiednio dobrany pręt sta-
lowy lub wygięte siatki zbrojeniowe. Najistotniejszym momentem
montażu jest dokładne wypełnienie spoiny odpowiednio zagęszczoną
zaprawą. W tym celu wykorzystuje się dwa typy zapraw:
• zalewową – o bardzo wysokiej płynności i wytrzymałości; dzięki
niej w spoinie nie powstają kawerny, czyli puste przestrzenie obni-
żające nośność; rozprowadzenie zaprawy nie wymaga zastosowa-
nia pomp, ale przed jej wlaniem trzeba wykonać zamknięcia spoiny
np. deskami podklejonymi pianką gumową, plombą z zaprawy, sza-
lunkiem ciśnieniowym z pompowanych przewodów lub wciśniętą
taśmą rozprężną;
• plastyczną – przeznaczoną do systemu szyn; sprawdza się zwłaszcza
przy wypełnianiu długich zamków; wprowadzana jest w spoinę za
pomocą pompy wtłaczającej; przed jej nałożeniem wystarczy wykonać
zamknięcie spoiny z jednej strony, wykorzystując jedno z ww. rozwią-
zań stosowanych przy zaprawie zalewowej.
Połączenia elementów stropowych
Połączenia między prefabrykowanymi płytami stropowymi to zazwy-
czaj zamki dyblowe wypełniane betonem oraz zbrojone wieńce. Strop
z płyt typu filigran wymaga dodatkowego zbrojenia, a także wykona-
nia warstwy nadbetonu. Możliwe jest łączenie różnych rodzajów stro-
pów w jednym budynku, np. płyt strunobetonowych oraz typu fili-
gran, które po ułożeniu nadbetonu powinny mieć tę samą wysokość.
Pozwala to na wykonanie stropów o skomplikowanym kształcie oraz
na prosty montaż balkonów. Płyty łączy się poprzez zbrojenie górne
fot. Pekabex (3)
Fot. 7. Przykłady prefabrykatów z dekoracyjną warstwą osłonową
