25
warsztat architekta
architektura parametryczna
praktyka projektowa
stanowi nowy globalny styl w architekturze i urbanistyce 17 .
W historii architektury ów termin nie jest jednak określeniem
nowym. Posługiwano się nim jeszcze przed rozpowszechnie-
niem cyfrowych narzędzi projektowania, takich jak Generative
Components, Processing i Grasshopper, a także zanim mate-
matyk Samuel Geisberg założył w 1985 roku Parametric
Technology Corporation.
Pojęcie „parametryczny” pochodzi z języka angielskiego (ang.
parametric
) i oznacza sterowanie parametrem grafiki, co należy
rozumieć jako zarządzanie wymiarami przez parametr liczbowy.
Po raz pierwszy termin ten, w odniesieniu do architektury,
pojawił się w latach 40. ubiegłego wieku w tekstach włoskiego
architekta Luigiego Morettiiego, czego dowodzą Robert Stiles,
Federico Bucci i Marco Mulazzani – badacze jego twórczości 18 .
Moretti wielokrotnie pisał o architekturze parametrycznej,
którą rozumiał jako analizę systemów architektonicznych ze
względu na cel, jakim jest forma, która może być osiągnięta
przez „określenie relacji pomiędzy wymiarami uzależnionymi od
różnych parametrów” 19 . Moretti zaprojektował stadion spor-
towy, na przykładzie którego wyjaśniał, jak przy uwzględnieniu
19 parametrów dotyczących m.in. krzywej i kąta widoczności
oraz ekonomiki kosztów konstrukcji żelbetowej 20 może być
wyprowadzona forma takiego obiektu. Kilka wersji projektu
parametrycznego stadionu Morettiego było prezentowanych
na jego wystawie pt. „Parametric Architectur” na XII Triennale
w Mediolanie w 1960 roku 21 .
W tym samym roku architekt otrzymał także zlecenie na projekt
wielofunkcyjnego kompleksu zabudowy Watergate Complex
(1962–1971) w Waszyngtonie. Kierując zespołem specjalistów
biura Milton Fischer, skoncentrował się przede wszystkim na
rozwijaniu własnej metody tworzenia formy architektonicznej
w relacji do parametrów, które mogą mieć wpływ na jej rozmiar
i kształt. Po raz pierwszy użyto wówczas komputerów do gro-
madzenia i przetwarzania danych w celu otrzymania wyników
graficznych 22 . Watergate Complex, znany również ze skandalu
podsłuchowego, stanowi istotne odniesienie dla współczesnych
technik generowania modeli parametrycznych, wzorowanych
na pionierskim pomyśle Morettiego.
Jak podaje Daniel Davis, określeniem „parametryczny” posługi-
wano się już zanim Geisberg wprowadził na rynek w 1988 roku
pierwsze komercyjne oprogramowanie do modelowania para-
metrycznego. W tym roku właśnie ww. modelowanie znalazło
się w centrum zainteresowania instytucji naukowych i biur
architektonicznych. Davis w swoim artykule w czasopiśmie
„Advances in Computer Graphics III” (1988) zauważył, że
termin „parametryczny” pojawił się kilka razy w różnych
publikacjach w kontekście projektowania w parametrycznym
środowisku cyfrowym 23 . Projekt wirtualny jest bowiem defi-
niowany przez środowisko cyfrowe, w jakim powstał, przez
bazę danych, która odpowiada digitalnej przestrzeni danego
programu. Obiekt architektoniczny powinien być zatem rozpa-
trywany wraz ze wspomnianym środowiskiem, ponieważ ma
ono swoją charakterystykę pozwalającą na zobrazowanie okre-
ślonych zestawów poleceń – graficzne przedstawienie wyników
pracy obliczeniowej procesora.
Przez „architekturę parametryczną” należałoby zatem rozumieć
dzieła sztuki wygenerowane w wielowymiarowej przestrzeni
parametrycznej. Forma tej architektury to wynik sterowa-
nia parametrem grafiki w sekwencjach równań parametrycz-
nych, a nie graficzne deklarowanie i edytowanie kształtu.
W XXI wieku płynne linie i pofałdowane powierzchnie, sta-
nowiące język technologii cyfrowych – modelerów krzywych
i powierzchni swobodnych, opartych na zapisie parametrycz-
nym Non Uniform Rational B-Spline (NURBS) – są wyni-
kiem modelowania parametrycznego, które ułatwia wizualny
język skryptowy dostępny w aplikacjach programów, takich jak
Pro/ENGINEER, Digital Project, CATIA czy Grasshopper.
Parametryzacja jest obecnie jednym z ważniejszych aspek-
tów wydajnego projektowania 2D i 3D. Cyfrowe narzędzia
parametryczne, oferowane przez Grasshopper, Generative
Components i Processing, są coraz bardziej popularne, zarówno
w projektowaniu architektonicznym, jak i we wzornictwie.
prof. nadzw. dr hab. inż. arch. Krystyna Januszkiewicz,
Zakład Projektowania Architektonicznego
Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego
w Szczecinie
11.
Por. Krystyna Januszkiewicz,
„
O projektowaniu w dobie narzędzi
cyfrowych. Stan aktualny i perspek-
tywy rozwoju
”
, Oficyna Wydawnicza
PWR, Wrocław 2010, s. 26.
12.
Zob. Achim Menges,
„
Instrumental Geometry
”
, AD,
vol. 76, nr 2, s. 42–83.
13.
Zob. Marcos Novak, „Trans-
architectures and Hypersurfaces”, w:
„Architecture and Science”, pod red.
Giuseppe di Cristina, Wiley-Academy
Edition, London 1998, s. 153–157.
14.
Por. Mark Burry,
„
Paramorph
”
,
AD, vol. 69, nr 9–10, 1999,
s. 78–83.
15.
Por. Susanne Schindler,
„
Programing knowledge – Wissen
als Program
”
, w:
„
Candide
”
, nr 1,
12/2009, s. 58.
16.
Por. Krystyna Januszkiewicz,
„
Architektura performatywna
w Kolonii
”
, w:
„
Archivolta
”
2/2012,
s. 32–45.
17.
Por. Patrik Schumacher,
„
Parametricism. A New Global Style
for Architecture and Urban Design
”
,
w:
„
Architectural Design. Digital
Cities
”
, vol. 79, nr 4, July/August
2009, s. 14–23.
18.
Por. Robert Stiles,
„
Aggregation
Strategies, Masters Dissertation
”
,
University of Bath, 2006, także:
Federico Bucci, Marco Mulazzani,
„
Luigi Moretti, Works and
Writings
”
, w:
„
New York: Princeton
Architectural Press
”
2000, s. 21,
także Daniel Davis op. cit.
19.
Luigi Moretti,
„
Ricerca Mate-
matica in Architettura e Urbanisticâ
”
,
w:
„
Moebius
”
IV, nr 1, 1971, s.
30–53, także Daniel Davis, op. cit.
20.
Por. Luigi Moretti, op. cit.
21.
Por. Federico Bucci, Marco
Mulazzani, op. cit.
22.
Por. Mike Livingston,
„
Watergate. The name that branded
more than a building
”
,
w:
„
Washington Business Journal
”
,
nr 17, June 2002.
23.
Por. Daniel Davis, op. cit.
