warsztat architekta
wykorzystanie wizualizacji architektonicznej
32
praktyka projektowa
odkrywania nowych możliwości i środków wyrazu powoli ule-
gał wyhamowaniu, a w latach 50. XX wieku pojawiły się typo-
we elementy wspierające – katalogi Letraset czy Mecanorma.
Jednak dopiero projektowanie wspomagane komputerowo
przyniosło prawdziwą rewolucję w technikach tworzenia
wizualizacji architektonicznej.
Wizualizacja architektoniczna w praktyce projektowej
Projektowanie architektoniczne stanowi szczególny przypa-
dek kreacji artystycznej. Projektant, filtrując potrzeby klienta
przez własną wrażliwość, wiedzę i umiejętności, tworzy
w wyobraźni kształt budynku, którego realizacja zależy jednak
od innych: inwestora, wykonawcy czy przyszłego użytkow-
nika. Znalezienie odpowiedniej formy przekazu od wieków
było głównym katalizatorem rozwoju technik wizualizacji.
Coraz doskonalsze szkice perspektywiczne czy szczegółowe
makiety, pokazujące rozwiązania przestrzenne, wspomagały
architektów, dając im szansę przekonania innych o słuszności
przyjętych koncepcji funkcjonalnych i formalnych. Stopniowa
indywidualizacja projektowania, zapoczątkowana w renesan-
sie, w wieku XX stała się normą, co podniosło znaczenie
rysunku architektonicznego, zarówno jako sposobu przekazu
wiedzy, jak i narzędzia kreacji.
W ciągu ostatnich dziesięcioleci w warsztacie pracy architekta
zaszły duże zmiany. Rozbudowie uległ nie tylko przedmiot
tworzenia, ale i zakres oddziaływania projektanta jako osoby
decydującej o kształcie określonych przedsięwzięć budowla-
nych. Procesy projektowe i inwestycyjne uzależnione są mię-
dzy innymi od determinant ekonomicznych, które wpływają na
konieczność optymalizacji kosztów, w tym powstawania doku-
mentacji technicznej oraz przyszłej realizacji. Niezwykle ważne
jest, aby wszelkie ewentualne błędy, nieścisłości czy nieporo-
zumienia wyjaśnić na etapie koncepcyjnym, kiedy zmiany nie
generują jeszcze dodatkowych nakładów finansowych. W tym
kontekście wizualizacja architektoniczna staje się doskonałym
narzędziem, które pozwala uniknąć trudnego, specjalistycz-
nego słownictwa podczas spotkań z inwestorem, a w roz-
mowach z wykonawcami czy branżystami daje szansę na
szybsze znalezienie ekonomicznych i estetycznie akceptowal-
nych przez projektanta rozwiązań. W przypadku konieczności
uzyskania szerszej akceptacji koncepcji lub przeprowadzenia
konsultacji społecznych gwarantuje prosty sposób dotrcia do
wszystkich, niezależnie od poziomu ich wiedzy technicznej.
W pracy architekta rysunek staje się ponadto ważnym
światłocieniem podkreślano, zależnie od potrzeb, monu-
mentalność, romantyczność czy idylliczność projektowanych
budynków.
Na techniki wizualizacji architektonicznej wpływ miało ponad-
to coraz bardziej sformalizowane szkolnictwo wyższe. Na
początku wieku XVII wykształciły się dwa główne kierunki
w edukacji architektonicznej:
• nurt akademicki, akcentujący wagę klasycznych reguł w pro-
jektowaniu oraz rysunku, odwołujący się do dorobku arty-
stycznego antyku i renesansu. Choć uczelnie dbały o wysoki
poziom nauczania i solidne opanowanie rzemiosła, krytykowa-
no je za ograniczanie wolności twórczej oraz ekspresji na rzecz
kopiowania dawnych mistrzów;
• nurt inżynierski, reprezentowany przez szkoły techniczne,
w których główny nacisk kładziono na nowoczesne rozwiąza-
nia konstrukcyjne oraz rysunek techniczny.
System edukacji architektów, bazujący na regułach École des
Beaux-Arts, pozostał niezmieniony aż do 1919 roku. Wtedy
to Walter Gropius, obejmując stanowisko dyrektora daw-
nej Kunstgewerbeschule w Weimarze, opracował program
nauczania, który zakładał integrację projektowania, budow-
nictwa, rzemiosła i sztuki. Nowe zasady w przedstawianiu
architektury łączyły doświadczenia akademickie i inżynierskie,
a wpływ Bauhausu był odczuwalny daleko poza granicami
Niemiec.
Bywało, że omawiany typ rysunku przybierał formę bytu
autonomicznego – utopijnych kreacji, z góry nieprzeznaczo-
nych do realizacji. Wizjonerskie projekty Claude'a Nicolasa
Ledouxa przetrwały w postaci rysunków i stały się inspiracją dla
architektury XIX i XX wieku. Podobny los spotkał twórczość
Antonia Sant'Elii – jego futurystyczne wizje miast dopiero dziś
znajdują odbicie w rzeczywistości. Charakterystyczne kreski
Le Corbusiera, Erica Mendelsohna czy Theo van Doesburga
często mówią więcej o charakterze obiektu niż jego opis,
a czasem nawet realizacja. Rysunek był rodzajem artystycz-
nego manifestu – drzeworyt Lyonela Feiningera „Katedra” stał
się symbolem Bauhausu, a futurystyczny projekt biurowca
El Lissitzky’ego na rogatkach Moskwy wyznaczył drogę rosyj-
skim konstruktywistom. Dzięki prasie awangarda XX wieku
mogła bez ograniczeń wysyłać w świat swoje marzenia, w któ-
rych architektoniczne wizualizacje odgrywały pierwszoplanową
rolę.
Okres od końca II wojny światowej do początku XXI wieku
cechuje się coraz większą uniwersalizacją grafiki. Pęd do
5
5.
Giovanni Battista Piranesi,
Piramida Gajusza Cestiusza
Epulona (Rzym, Włochy)
(źródło:
to/10044f.html, dostęp 10.03.2016).
