Farby stosowane na tynki renowacyjne
46
Dobór farby wapiennej do malowania podłoża z tynku renowacyjnego
nie musi wiązać się z wysoką przepuszczalnością wody do podłoża czy
spadającą z czasem wytrzymałością powłoki. Jak pokazano w tabeli
1. powinien być przeprowadzany świadomie, w oparciu o konkretne
wyniki badań, a sama farba opracowana z odpowiedniej jakości
surowców. Producent farby, szczególnie przy renowacji zabytkowych
obiektów sakralnych, musi dostarczyć projektantowi oraz konstrukto-
rowi niezbędne narzędzia umożliwiające właściwą selekcję wyrobu.
Tymi narzędziami, oprócz karty technicznej, deklaracji zgodności
i deklaracji właściwości użytkowych, powinny być wyniki badań, szcze-
gólnie te przeprowadzane według EN 1062-1 i serii norm EN 1504,
oraz wyniki odporności na przyspieszone działanie czynników atmosfe-
rycznych na podstawie EN ISO 16474-2 lub EN ISO 16474-3 w cza-
sie co najmniej 1000 h ekspozycji.
Farby antykarbonizacyjne
Wyroby mające na celu ochronę budynków przed karbonizacją są
oparte o dyspersje polimerowe o specjalnym rozkładzie cząstek i spo-
sobie ich zemulgowania. Farby tego typu sporządza się na spoiwach
z dyspersji kopolimerów akrylowych o szerokim rozrzucie cząstek poli-
meru. Wpływ na dyfuzję CO
2
ma również grubość powłoki, która
zgodnie z założeniem wynosi od 200 do 350 µm. Zabezpiecza ona
przed jego przepuszczaniem z tynku renowacyjnego do podłoża
i dalej do muru. W tabeli 2. porównano przepuszczalność dwutlenku
węgla według EN 1062-6 dla różnych farb standardowych oraz anty-
karbonizacyjnych dostępnych na rynku.
Wyniki wskazują, że farby standardowe nr 1 i 2 przepuszczają znaczne
ilości dwutlenku węgla mimo grubej powłoki malarskiej (310 µm).
Zatem nie zapewniają żadnej ochrony przed karbonizacją podłoża.
Z kolei wśród wyrobów antykarbonizacyjnych najniższą dyfuzję dwu-
tlenku węgla uzyskała powłoka farby nr 2. Wymogi najlepszej katego-
rii dyfuzji dwutlenku węgla według EN 1062-1, tj. C1 < 5 g/(m
2
• d)
spełniła również farba nr 3. Zawiodła natomiast farba nr 1, pomimo
iż producent określa ją jako antykarbonizacyjną.
Farby zapobiegające eflorescencji
Eflorescencja to zjawisko związane z pojawiającymi się wykwitami sol-
nymi na powierzchni powłok, szczególnie na elewacjach budynków,
ale i w ich wnętrzach. Najczęściej jest ona wynikiem podciągania
kapilarnego wody, w której rozpuszczone sole migrują do powierzchni
ścian i osadzają się na nich po wyparowaniu cieczy. Jest to defekt
estetyczny, ale i problem związany z rozsadzaniem tynków i powłok
w wyniku rozszerzania się wysychającej w kapilarach soli. Można go
wyeliminować za pomocą osuszania ścian, np. poprzez iniekcję spe-
cjalnych środków chemicznych lub wykonanie izolacji przeciwwilgo-
ciowych. W budynkach zabytkowych jest to jednak często niemożliwe
i wówczas pozostaje jedynie użycie wyrobów malarskich eliminujących
wykwitanie. Takie farby zawierają odpowiednie spoiwo polimerowe,
które nie przepuszcza na powierzchnię powłoki roztworów soli trans-
portowanych kapilarami. Pod tego typu wymalowania stosuje się spe-
cjalne roztwory gruntujące, zapobiegające wysalaniu, m.in. oparte
o spoiwo akrylowe Crilat 4815 firmy Vinavil S.p.A.
x x x
Podsumowanie
Wybierając farby do malowania tynków renowacyjnych, szczególnie
w obiektach zabytkowych, należy kierować się nie tylko ich opisami
technicznymi, ale konkretnymi wynikami badań, gdyż te mogą znacz-
nie różnić się od parametrów deklarowanych w kartach technicznych.
Od prawidłowego doboru farb renowacyjnych zależy trwałość wyko-
nanych prac, która przekłada się na ponoszone koszty. Warto o tym
pamiętać przy projektowaniu renowacji i korzystać wyłącznie z reno-
mowanych materiałów malarskich.
fot. A. Pałasz
Fot. 2. Oznaczanie przyczepności farb renowacyjnych
fot. A. Pałasz
Fot. 1. Oznaczanie wodochłonności gruntów pod tynki renowacyjne za pomocą rurek
Karstena
Tab. 2. Przepuszczalność dwutlenku węgla przez powłoki o grubości ok. 310 µm
dla różnych farb dyspersyjnych według EN 1062-6
Farba nr 1
standardowa
Farba nr 2
standardowa
Farba
antykarbonizacyjna
nr 1
Farba
antykarbonizacyjna
nr 2
Farba
antykarbonizacyjna
nr 3
17,2
26,4
7,60
(103 • 10
3
)*
2,11
(140 • 10
3
)*
4,63
(110 • 10
3
)*
* Wyniki podano w g/(m
2
• d); w nawiasach wartość µ [m]
