44
Farby stosowane na tynki renowacyjne
Wybierając farbę do użycia na tynkach renowacyjnych, należy wziąć
pod uwagę szereg czynników. Właściwości farb i powłok, zarówno do
malowania wnętrz, jak i elewacji, są tak zróżnicowane, że po wstęp-
nym zapoznaniu się z ich kartami technicznymi trudno ocenić czy
można je aplikować na tynkach renowacyjnych. Aby ułatwić to zada-
nie, producent powinien określić szereg parametrów, pozwalających
na wstępną selekcję farb, a później na przedstawienie wyników badań
potwierdzających przydatność do nanoszenia na podłoża, które mają
być trwale odnowione. W niniejszym artykule zarysowana została
ogólna charakterystyka farb dyspersyjnych do malowania wnętrz oraz
elewacji pod kątem możliwości ich zastosowania na podłoża z tyn-
ków renowacyjnych.
x x x
Tynki renowacyjne
Aby określić dopuszczalność użycia danej farby na tynku renowacyj-
nym, należy najpierw sprecyzować jego rodzaj. Bowiem inne kryteria
stosuje się do oceny powłok malarskich w przypadku wypraw tynkar-
skich wapiennych, a inne dla cementowo-polimerowych czy glinia-
nych. Nie sposób omówić wszystkich i sklasyfikować do nich odpo-
wiednie farby, dlatego w niniejszym artykule omówione zostaną tylko
tynki renowacyjne wapienno-pucolanowe, często wykorzystywane
w obiektach sakralnych.
x x x
Rodzaje farb
Rodzaj powłoki malarskiej musi być dobierany również do charakte-
rystyki obiektu, w którym będzie zastosowana. Czym innym będziemy
kierować się, wybierając farby do wnętrz, malowania elewacji czy
murów podciągających kapilarnie wodę, sprzyjającą powstawaniu
na powierzchni ścian wykwitów solnych. Z uwagi na zabytkowy cha-
rakter niektórych budynków wielu materiałów hydroizolacyjnych nie
można użyć, a często wymaganiem inwestorów oraz konserwatorów
jest wykorzystanie produktów jak najmniej zmieniających dyfuzyjność
ścian, naturalnych – z minimalną ilością surowców syntetycznych itp.
Farby wapienne
Są coraz częściej stosowane do malowania zarówno wnętrz, jak
i elewacji obiektów sakralnych po uprzednim położeniu wapiennych
tynków renowacyjnych. W zależności od jakości wyprawy (rodzaju
użytego wapna, napełniaczy, środków pomocniczych czy modyfika-
cji dyspersjami polimerów) można wykorzystywać różne typy farb
wapiennych, np. zawierających kopolimery w postaci dyspersji poli-
merowych. Wpływają one na wzmocnienie uformowanej powłoki,
zwiększając jej wytrzymałość, a także ograniczając absorpcję wody.
Niestety nie każda farba wapienna nadaje się do zastosowania
na zewnątrz budynków, gdzie ma za zadanie chronić przed opa-
dami deszczu. Wiele z nich, mimo że zawiera kopolimery octanu
winylu, nie ma odpowiedniej jakości. Takie powłoki chłoną wodę
bardzo intensywnie i przepuszczają do podłoża nawet ponad 5 kg
wody opadowej przez każdy metr kwadratowy, powodując zawil-
gocenie starych murów. W konsekwencji po kilku latach obiekt
znów wymaga renowacji, dlatego ważne jest, aby dobierać farby
wapienne sporządzone z dobrej jakości wapna hydratyzowanego
oraz zmodyfikowane kopolimerami octanu winylu z estrami kwasu
dekanowego (np. Ravemul T33 lub Ravemul T37) oraz z etylenem
(np. Vinavil EVA 4612). Grupy funkcyjne zawarte w takich dysper-
sjach polimerowych wpływają na prawidłowe wiązanie w mieszani-
nie z wapnem, nie ograniczają przepuszczalności pary wodnej przez
powłoki, ale powodują zmniejszenie nasiąkliwości i przenikania
wody do podłoża.
W tabeli 1. przedstawiono wyniki badań porównawczych właściwości
różnych farb wapiennych na tynku renowacyjnym. Testy przeprowa-
dzono na podłożu z płyty cementowej Rocholl GmbH, zaprawy pod-
kładowej Mape-Antique Rinzaffo oraz renowacyjnej Mape-Antique
firmy Mapei, o grubości 25 mm. Dwukrotna aplikacja farb pędzlem
następowała w odstępie 24 h, a swobodnie otrzymane powłoki, po 28
dniach sezonowania, zostały przebadane pod kątem przepuszczalno-
ści pary wodnej. Jak pokazują wyniki, najlepszą przyczepność osiąg-
nęły farby wapienne na spoiwach kopolimerowych – octanie winylu
z estrami kwasu dekanowego oraz etylenie (farby B i C). Po moczeniu
w wodzie i po przyspieszonym działaniu czynników atmosferycznych
przyczepność powyżej 1 MPa osiągnęły tylko farby B i C, zaś w przy-
padku farby A spadła ona o ponad połowę.
W zakresie przepuszczalności wody również widać różnicę między
badanymi wyrobami – B i C uzyskały najlepszy wynik (kategoria W2
według EN 1062-1).
Farby stosowane na tynki
renowacyjne
dr inż. Artur Pałasz
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Farb, Klejów
i Polimerów SPEKTROCHEM
Tab. 1. Wyniki badań porównawczych właściwości różnych farb wapiennych na tynku
renowacyjnym
Parametry
Farba wapienna
A (modyfikacja
spoiwem
polimerowym
na bazie
kopolimeru
octan winylu
–
akrylan butylu)
Farba wapienna
B (modyfikacja
spoiwem
Ravemul T 33
kopolimer octan
winylu
–
estry
kwasu
dekanowego)
Farba wapienna
C (modyfikacja
spoiwem
Vinavil EVA
4612 kopolimer
etylen
–
octan winylu)
Metoda
badawcza
Przyczepność
w stanie suchym
[MPa]
0,76
1,24
1,30
EN ISO 4624
(grzybki
f
20 mm)
Przyczepność po
24 h w wodzie
[MPa]
0,24
1,07
1,11
EN ISO 4624
(grzybki
f
20 mm)
Przyczepność
po starzeniu
w komorze
Q-Sun po 1000 h
ekspozycji [MPa]
0,30
1,10
1,18
EN ISO
11474-2,
EN ISO 4624
(grzybki
f
20 mm)
Współczynnik
przepuszczalności
wody [g/m
2
• h
0,5
]
1,16
0,43
0,22
EN 1062-3
Przepuszczalność
pary wodnej przez
powłokę farby
wapiennej 110 µm
[g/m
2
• d]
116
146
180
EN ISO 7783
