Pokrycia dachowe z blachy płaskiej – rąbki i łuski
32
Dekarz pomoże nam zweryfikować stan obróbek blacharskich oraz
zlokalizować miejsca przecieków. Jeśli obiekt sakralny jest stary, wów-
czas wymianę pokrycia powinna poprzedzić wizyta konstruktora, który
oceni nośność więźby dachowej i ewentualnie zaleci jej naprawę lub
wzmocnienie.
Przygotowanie podłoża
Starą blachę łatwo wymienić na nową bądź też można ją zastą-
pić innym rodzajem pokrycia. Ważne tylko, żeby znalazło się pod nią
wymagane podłoże – sztywne poszycie. Jedynie panele dachowe do
łączenia na rąbek stojący układane są na identycznej podkonstrukcji
co dachówka, czyli na łatach przybitych do kontrłat.
Usunięcie starej blachy polega na jej odrywaniu od podłoża. Jest to
o tyle trudne, że połączenia blachy z poszyciem są niewidoczne – nie
da się jej najpierw odkręcić lub powyrywać gwoździ.
Poszycie pod blachę najlepiej zbudować z desek o grubości 2–4 cm,
szerokości 8–14 cm i długości 2–6 m. Różnica w ich grubości nie
może przekraczać 2 mm, a wilgotność 20%. Montuje się je na
mijankę, a między nimi, w poszczególnych rzędach, zachowuje kilku-
milimetrowe odstępy.
Pod blachę nie układa się papy ani zwykłej folii dachowej. Można
zostawić gołe deski lub ułożyć na nich specjalną membranę separa-
cyjną (strukturalną), zwaną przez dekarzy „makaronem”, ze względu
na specyficzną strukturę utworzoną przez splecione nitki z tworzywa
sztucznego połączone z folią wysokoparoprzepuszczalną. Taka war-
stwa rozdzielająca będzie obowiązkowa, jeśli poszycie zostanie zbu-
dowane z desek impregnowanych preparatem solnym lub wtedy, gdy
zamiast nich zastosuje się płyty drewnopochodne.
Montaż blachy
Sposób montażu blachy zależy od jej rodzaju. Tę w taśmach lub arku-
szach przytwierdza się do poszycia za pomocą specjalnych meta-
lowych łączników, tzw. żabek (haftek), przybijanych do desek.
Poszczególne pasy blachy łączy się na tzw. rąbki powstałe w wyniku
wzajemnego zawijania krawędzi. Prostopadle do okapu wykonuje
się rąbki stojące, a równolegle do niego – leżące (to także rąbki sto-
jące, ale położone w kierunku okapu, aby woda płynąca z dachu nie
mogła pod nie podciekać). Żabki są ukryte w rąbkach, co zapewnia
maksymalną szczelność pokrycia. Rąbki stojące mają min. 25 mm
wysokości. Podwójne zapewniają większą szczelność. Pojedyncze –
łatwiejsze do wykonania – gwarantują wystarczającą ochronę poła-
ciom o kącie nachylenia większym od 25°. Ponieważ ich górne kra-
wędzie są szersze, w sposób wyraźniejszy niż podwójne, dzielą połać
dachową na pasy.
Oprócz rąbków zwykłych można wykonywać też kątowe – pionowe
o wierzchołkach zagiętych pod kątem prostym. Alternatywą dla rąbków
jest łączenie pasów blachy na przybite do podłoża drewniane lub meta-
lowe listwy. Krawędzie blachy są wyginane (lub fabrycznie wygięte) tak,
żeby były wyprowadzone na pionowe boki listew i sięgały ich górnej
powierzchni. Aby takie połączenie było szczelne, z wierzchu zaczepia się
długie pasy kryjące, które tworzą rodzaj daszka (czapka, kapa). To jeden
z najstarszych sposobów łączenia, chętnie stosowany także obecnie.
Blacha przeznaczona do montażu na rąbki powinna mieć formę
pasów o szerokości 40–80 cm i długości nie większej niż 10 m
(można je wycinać z arkuszy). Wszelkie akcesoria dachowe mocuje się
do rąbków stojących za pomocą specjalnych uchwytów.
Blach nie można dziurawić wkrętami lub gwoździami. Wyjątek stano-
wią wieżyczki, gdzie podczas krycia stosuje się obróbkę przez lutowa-
nie (oczywiście nie jest to możliwe w przypadku blachy powlekanej).
Wówczas zalutowuje się również łebki gwoździ.
Blachę w formie płytek mocuje się do pokrycia także za pośred-
nictwem haftek, natomiast poszczególne elementy są wzajemnie
łączone na rąbki płaskie.
Zyskujące coraz większą popularność panele z wytworzonymi
fabrycznie rąbkami przytwierdza się do konstrukcji z łat. Wzdłuż jed-
nej krawędzi arkusze mają przygotowane miejsca do łączenia
z łatami za pomocą wkrętów, które zakrywa rąbek sąsiedniego
panelu. Zaczepia się go na zatrzask, bez potrzeby zaginania.
Elementy zamawiane są pod konkretną długość połaci i dzięki temu
nie trzeba martwić się ich łączeniami poprzecznymi. Techniki moco-
wania tego typu wyrobów mogą się różnić w zależności od poszcze-
gólnych producentów.
Montaż pokrycia z blachy płaskiej wymaga dużej staranności
i doświadczenia, dlatego jest to zadanie przeznaczone dla wyspecjali-
zowanych wykonawców.
x x x
Wymiana zgodna z prawem
Jeśli obiekt nie jest zabytkiem, wówczas wymiana starego pokrycia
na nowe odbywa się bez pozwolenia na budowę. Trzeba tylko zgłosić
plany wymiany do starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu.
W niektórych, określonych w przepisach, przypadkach urząd może
jednak zażądać uzyskania pozwolenia na budowę, np. w sytuacji, gdy
ma być też zmieniony kształt dachu lub wysokość obiektu.
Jeśli jednak budynek figuruje w rejestrze zabytków, wtedy sprawa się
komplikuje. Poza pozwoleniem na budowę, niezbędna jest również
zgoda na remont wydana przez wojewódzkiego konserwatora zabyt-
ków. W przygotowanym dokumencie zawrze on warunki, jakie będą
musiały zostać spełnione podczas prac remontowych.
fot. Rheinzink
Fot. 3. Kościół Udland, Hausgesund, Norwegia
