28
Pokrycia dachowe z blachy płaskiej – rąbki i łuski
Znana od wieków blacha płaska idealnie sprawdza się do krycia dachów
świątyń. Jest lekka i łatwo się ją kształtuje, dlatego nadaje się zarówno na
wielkie połacie, jak i pękate wieżyczki.
Materiał ten znali już starożytni Grecy i cieszył się popularnością także
w Cesarstwie Rzymskim. Początkowo wytwarzany był z brązu lub miedzi
przez kowali, a później zaczęto stosować blachę żelazną. Od XVI wieku
zaczęły się zmieniać metody jej produkcji. Wyeliminowano proces kucia na
rzecz mechanicznego ciągnięcia i walcowania. To obniżyło jej koszt i wpły-
nęło na wzrost zainteresowania tym materiałem. Niemniej wciąż pozo-
stawała produktem drogim i elitarnym. Z czasem jednak zaczęto kryć nią
coraz więcej kościołów, minaretów, cerkwi oraz innych obiektów kultu.
W XIX wieku dostępne stały się także blachy cynkowe, a później stalowe
i aluminiowe.
Dziś dach można kryć wyrobami ze stali ocynkowanej, aluminiowej lub
produkowanej ze stopu cynkowo-tytanowego. Królową pokryć płaskich
pozostaje jednak niezmiennie blacha miedziana, wciąż najdroższa i naj-
bardziej pożądana z racji pięknego wyglądu oraz największej trwałości
(do 150 lat).
x x x
Rodzaje blach i ich właściwości
Blacha stalowa
– najtańsza z blach dachowych. Przed korozją zabez-
piecza ją tzw. ocynk. Ilość cynku na m
2
powinna wynosić ok. 350 g.
W droższych wersjach blacha pokrywana jest alucynkiem, czyli sto-
pem cynku, aluminium i krzemu, uznawanym za dwukrotnie lep-
sze zabezpieczenie antykorozyjne. Większość blach powleka się jesz-
cze odpowiednią farbą lub tworzywem, nadającym im ładny wygląd
i chroniącym dodatkowo przed rdzą. Blacha stalowa sprzedawana jest
w rolkach, arkuszach lub w postaci paneli bądź płytek.
Blacha aluminiowa
– droższa od stalowej, można ją kupić w rolkach
lub w formie płytek albo paneli. Blachy aluminiowe mogą mieć gładką
powierzchnię bądź tzw. stucco, która je optycznie postarza. Dostępne są
w kilkunastu kolorach oraz patynowane – ze srebrzystoszaroniebieskim
nalotem. Część pokryć z aluminium ma na spodniej stronie ochronną
powłokę ze specjalnego lakieru. Blachy aluminiowe są najlżejsze ze
wszystkich opisanych blach, zdecydowanie mniej narażone na koro-
zję niż stalowe, ale w porównaniu z nimi mają większą tendencję do
odkształceń. W wersji niepowlekanej mogą być lutowane.
Blacha cynkowo-tytanowa
– powstaje w procesie walcowania cynku
z domieszką tytanu i odrobiną miedzi oraz aluminium. Tytan zwięk-
sza wytrzymałość blachy na uszkodzenia, a miedź nadaje jej odporność
na rozciąganie. Oferowana w rolkach, arkuszach lub w formie paneli
bądź płytek. Odporna na korozję. Z czasem pokrywa się patyną (ciem-
nieje), która szybciej pojawia się na terenach zabudowanych i uprzemy-
słowionych niż wiejskich. Blachy cynkowo-tytanowe bywają też fabrycz-
nie patynowane lub pasywowane, czyli sztucznie postarzane. Zamiast
naturalnego, srebrzystego koloru zyskują barwę szaroniebieską lub gra-
fitową. Blacha cynkowo-tytanowa może być lutowana.
Blacha miedziana
– nierdzewna, trwała i elastyczna. Pokrycia dachowe
wykonuje się z miedzi walcowanej na zimno, odtlenionej fosforem. Bla-
cha ta oferowana jest głównie w rolkach i arkuszach. Miedź z czasem
pokrywa się zielonkawą patyną (grynszpanem), która pełni funkcję
ochronną. W miastach, przy dużym stężeniu spalin w atmosferze, two-
rzy się ona dłużej i z większymi trudnościami, więc często zachodzi
potrzeba sztucznego patynowania miedzi. Po takim zabiegu blacha
nabiera odcienia brązowego lub zielonkawoturkusowego. Blacha mie-
dziana może być lutowana.
x x x
Od taśmy po płytki
Blacha płaska sprzedawana jest w bardzo różnych formach. Najpopu-
larniejsza z nich to taśma. W tej postaci oferowane są blachy: stalowa,
aluminiowa, cynkowo-tytanowa i miedziana. Długość taśmy docho-
dzi do 10 m i zwinięta jest w rolkę, która może mieć szerokość od 20
do 100 cm. Blachę płaską można kupić również w arkuszach, najczęś-
ciej o wymiarach 100/200 cm lub 100/300 cm. Oferowana jest także
w formie niewielkich prostokątnych bądź romboidalnych płytek. Wykoń-
czony nimi dach wygląda, jakby był pokryty łuskami. Płytki dostępne są
w wymiarach: 29/29, 42/42, 35/35, 22/38, 33/60 albo 60/42 cm.
Z aluminium wytwarza się także elementy zwane dachówkami, mimo
że są płaskie. Mają one wymiary: 42/24, 60/42, 70/42, 140/42 cm.
Łączy się je z podłożem na zaczepy zwane haftkami, a część z nich
mocuje się również gwoździami. Niektóre można układać tylko na
sztywnym poszyciu, a inne także na konstrukcji z łat.
Najmłodszym rodzajem pokrycia z blachy płaskiej są panele na
rąbek. To podłużne elementy z fabrycznie uformowanymi rąbkami
stojącymi. Mają szerokość 31–51 cm, a ich długość jest dostosowy-
wana do szerokości połaci, gdyż zamawia się je zawsze pod konkretny
projekt dachu. Niestety ich dopuszczalna długość ogranicza się do
10 metrów. Rozwiązanie to nie wymaga pracochłonnego gięcia arku-
szy i formowania rąbków. Ponadto przygotowane fabrycznie otwory
montażowe eliminują konieczność wiercenia, co dodatkowo ułatwia
montaż i skraca jego czas.
Pokrycia dachowe z blachy
płaskiej – rąbki i łuski
Radosław Murat
fot. Rheinzink
Fot. 1. Dach kościoła św. Stanisława Kostki w Gdyni
