38
Systemy tynków renowacyjnych
Odpowiednia objętość porów zarówno w świeżej, jak i stwardniałej
zaprawie zapewnia przestrzeń niezbędną do krystalizacji soli oraz
tworzących się kryształów lodu przy spadku temperatury poniżej
zera. Dzięki temu tynki renowacyjne są mrozoodporne i niewrażliwe
na sole. Współczynnik oporu dyfuzyjnego µ umożliwia migrację pary
wodnej z muru do otoczenia i nie dopuszcza do tworzenia się „zatoru
z wilgoci” między murem a tynkiem, zapobiegając tym samym kon-
centracji soli i wilgoci w cienkiej, przypowierzchniowej warstwie
muru. Natomiast odpowiednio wykształcona absorpcja spowodowana
podciąganiem kapilarnym i głębokość wnikania wody pozwalają
na ograniczoną penetrację szkodliwych soli z podłoża bez obawy, że
przy ich rekrystalizacji w krótkim czasie nastąpi uszkodzenie tynku.
Odpowiednia wytrzymałość na ściskanie oraz zachowanie jej właś-
ciwych proporcji w stosunku do wytrzymałości na rozciąganie przy
zginaniu zapewnia dostosowanie parametrów tynku do wytrzymało-
ści podłoża. Należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz. Tynk reno-
wacyjny WTA ma niejako „zaprogramowaną” geometrię i rozkład
porów. Wnikanie wody (wilgoci) jest możliwe tylko w obszarze pierw-
szych kilku milimetrów, dalszy jej transport zachodzi jedynie na dro-
dze dyfuzji pary wodnej. Taki efekt uzyskuje się poprzez zastosowanie
odpowiednich dodatków i wypełniaczy. Hydrofobowość utrudnia
higroskopijny pobór wilgoci z powietrza. Dlatego instrukcja WTA nr
2-9-04 dotyczy nie tylko parametrów tynku, lecz także określa inne
wymagania, które stanowią o prawidłowym zastosowaniu systemu
tynków (tab. nr 1).
x x x
Dobór odpowiedniego rozwiązania
Decyzja o użyciu tynku renowacyjnego na problemy związane z zasole-
niem i zawilgoceniem murów powinna być poprzedzona szczegółowymi
analizami stanu konkretnego obiektu. W tym zakresie WTA 2-9-04
powołuje się na instrukcję nr 4-5-99/D, dotyczącą diagnostyki budyn-
ków i budowli. Do najważniejszych badań, które powinny zostać prze-
prowadzone należą:
• ustalenie przyczyn i wielkości zawilgocenia,
• oznaczenie stopnia obciążenia solami (ilościowa i jakościowa
analiza soli),
• określenie stanu technicznego podłoża.
Tynki renowacyjne stosuje się najczęściej przy kapilarnym podciąganiu
wilgoci oraz wilgoci higroskopijnej, jako tzw. środki flankujące po
wykonaniu wtórnych izolacji. Pozwalają one na uzyskanie suchej
powierzchni ściany, o ile warunki cieplno-wilgotnościowe umożliwiły
wyschnięcie samego tynku. Graniczna (maksymalna) wilgotność
względna powietrza, wynosząca 65%, pozwala nabrać twardniejącemu
i wysychającemu tynkowi (w relatywnie krótkim czasie) własności
hydrofobowych. Zaniedbanie tego warunku może prowadzić do zabu-
rzeń wysychania tynku, a tym samym spowodować przedostawanie
się kryształów soli na jego powierzchnię. Aby zapewnić odpowiednie
warunki wiązania i twardnienia, należy poprawić wentylację,
stosować osuszacze powietrza lub ogrzewanie. Krytyczne warunki
cieplno-wilgotnościowe najczęściej występują podczas renowacji
pomieszczeń piwnicznych.
Stopień zasolenia muru to określona laboratoryjnie procentowa (w sto-
sunku do masy) ilość szkodliwych soli budowlanych: azotanów, siarcza-
nów i chlorków, będąca podstawą do zaprojektowania układu i grubości
warstw systemu tynków renowacyjnych. Graniczne wartości według
WTA nr 2-9-04 podaje tab. 2.
Układ warstw systemu tynków renowacyjnych w zależności od stopnia
zasolenia podaje tab. 3.
Tynków renowacyjnych nie należy stosować punktowo – tylko
w miejscach wysoleń, lecz na wydzielonej architektonicznie strefie,
obejmującej uszkodzenia ścian (np. na cokołach lub na wysokości pierw-
szej kondygnacji).
WTA 2-9-04 wprowadza także rozróżnienie między tynkiem podkła-
dowym, używanym przy wysokim poziomie zasolenia, a wykorzystywa-
nym w celu wyrównania powierzchni pod system tynków (porównaj tab.
nr 1). Ten ostatni traktowany jest jako składnik systemu, co oznacza,
że instrukcja WTA nie dopuszcza stosowania tradycyjnego tynku do
wyrównywania podłoża, nawet jeżeli doda się do niego różnego rodzaju
substancje porotwórcze. Ponadto tynk podkładowy, wykorzystywany
przy wysokim stopniu zasolenia, musi cechować się nieco innymi para-
metrami niż renowacyjny, który jest warstwą elewacyjną. W praktyce
producenci systemu oferują tylko jeden tynk podkładowy, który może
być używany do ww. celów.
Uwaga: do naprawy podłoża można stosować także tynk renowacyjny,
o ile pierwszą warstwą systemu nie jest tynk podkładowy (w praktyce –
gdy występuje niski stopień zasolenia).
W przypadku aplikacji maszynowej instrukcje techniczne (lub szczegó-
łowe specyfikacje) zastosowanych zapraw muszą bezwzględnie podawać
informacje o typach wykorzystywanych agregatów natryskowych, mie-
szalników, a także o średnicach i dopuszczalnych długościach węży. Przy
takim sposobie nanoszenia tynku instrukcja WTA wymaga również
sprawdzenia odpowiedniego napowietrzenia świeżej zaprawy. Wynika
to bezpośrednio z zasady działania tynku renowacyjnego. Niewłaściwe
napowietrzenie może skutkować brakiem krystalizacji soli w jego
porach. Parametr ten określany jest na dwa sposoby – poprzez pomiar
gęstości świeżo przygotowanej zaprawy, albo za pomocą specjalnych
urządzeń, pozwalających zmierzyć zawartość powietrza w mieszance
(w % obj.) (fot. 2). Mniejsze ilości tynków renowacyjnych można przy-
gotowywać ręcznie. Przy czym istotne jest właściwe sporządzenie masy
tynkarskiej (szczegółowe instrukcje znajdują się w kartach technicznych
Tab. 2. Klasyfikacja obciążenia solami według WTA nr 2-9-04
Rodzaj soli
Stopień zasolenia
niski
średni
wysoki
Azotany (NO
3–
)
<0,1
0,1–0,3
>0,3
Siarczany (SO
4
2–
)
<0,5
0,5–1,5
>1,5
Chlorki (Cl
–
)
<0,2
0,2–0,5
>0,5
Tab. 3. Układ warstw systemu tynków renowacyjnych w zależności od stopnia zasolenia
według WTA nr 2-9-04
Stopień zasolenia
Układ warstw
Grubość [mm]
Niski
obrzutka
≤5
tynk renowacyjny
≥20
Średni do wysokiego
obrzutka
≤5
tynk renowacyjny
≥10–20
obrzutka
≤5
tynk podkładowy
≥10
tynk renowacyjny
≥15
