118
Zieleń osiedli mieszkaniowych
odpływ wody), a gatunki drzew krótkowiecznych i o kruchym drewnie
mogą powalić się w czasie burzy. Ponadto wysokie rośliny posadzone
zbyt blisko budynków zasłonią dostęp naturalnego światła do miesz-
kań, a ich korzenie mogą uszkodzić izolację fundamentów oraz rury
i przewody instalacji podziemnych. Trzeba również pamiętać, że pnie
i korzenie drzew rosnących na danej działce są narażone na uszkodze-
nia podczas budowy, a gdy znajdą się zbyt blisko fundamentów i ścian
zewnętrznych, mogą obumrzeć już w trakcie prac budowlanych lub nie-
długo po ich zakończeniu.
Ustalając odległość sadzenia drzew od budynków, należy przewidzieć
docelową wysokość oraz wielkość korony tych roślin. Najbliżej obiektu
lepiej sadzić niewielkie drzewa i krzewy, a im są one większe – tym
dalej. Znaczenie ma także typ ich systemu korzeniowego: palowy, ukie-
runkowany w głąb ziemi sprawdzi się na mniejszej przestrzeni, a rozra-
stający się poziomo będzie wymagał znacznie większego obszaru.
Zalecane minimalne odległości sadzenia drzew i krzewów:
• od granicy działki: min. 1 m – małe krzewy ozdobne, min. 2 m – silnie
rosnące krzewy oraz słabo rosnące i karłowate drzewa, ok. 3 m – drzewa
średnie, min. 4 m – drzewa wysokie i silnie rosnące;
• od budynku: min. 1,5 m – małe krzewy ozdobne, min. 5 m – drzewa;
w przypadku drzew o szerokiej koronie odległość ta może być wręcz nie-
wystarczająca, dlatego w każdym przypadku należy pomyśleć o doborze
roślin zgodnie z ich funkcją i możliwościami terenowymi;
• od ścianek oporowych i stromych skarp lub tarasów: ok. 0,5 m –
krzewy, min. 1 m – drzewa;
• od krawędzi chodnika lub jezdni: min. 0,5 m – krzewy (trzeba uwzględ-
niać docelową wielkość projektowanych roślin), min. 3 m – drzewa (od
krawędzi dróg do pni drzew); taka odległość pozwoli na dość swobodne
rozrastanie się roślin i ograniczenie negatywnego oddziaływania ich
systemu korzeniowego na dany element układu komunikacji.
Cały system instalacji oraz przewodów doprowadzających media do
budynków i urządzeń terenowych, zapewniający prawidłowe i sprawne
funkcjonowanie osiedla mieszkaniowego, może również znacząco wpły-
nąć na aranżację jego przestrzeni, głównie poprzez ograniczenie możli-
wości wprowadzania nasadzeń w wybranych strefach, w których nagro-
madzenie elementów jest znaczne. Szczególnie ważne, ze względu na
konserwację infrastruktury technicznej podziemnej i naziemnej, jest
dostosowanie roślinności do jej przebiegu. Rozbudowany i głęboki
system korzeniowy drzew i krzewów stanowi duże zagrożenie dla prze-
wodów biegnących pod ziemią, niezależnie od głębokości ich sytuowa-
nia i wykorzystywanych osłon. Planując nasadzenia, trzeba też zagwa-
rantować dostęp do wszystkich elementów infrastruktury w czasie prac
konserwatorskich lub w razie uszkodzenia czy awarii. Należy dążyć do
ograniczenia szkód, a jednocześnie wyeliminować konieczność prze-
sadzania roślin w czasie konserwacji czy napraw infrastruktury, ponie-
waż może to podwyższyć koszty ich utrzymania i obniżyć kondycję.
Obecność podziemnych przewodów ogranicza wzrost roślin oraz utrud-
nia im dostęp do podłoża i składników odżywczych, dlatego wskazane
jest sadzenie drzew i krzewów w odległości min. 2 m od podziemnej
sieci telekomunikacyjnej, ciepłowniczej, wodociągowej, kanalizacyjnej,
a także oświetleniowej. W przypadku sieci gazowej (niskiego i średniego
ciśnienia) i elektroenergetycznej zaleca się pozostawienie min. 1,5 m,
zwłaszcza dla drzew o dużych rozmiarach. Podobna sytuacja dotyczy
naziemnych urządzeń i obiektów. Zapewnienie dostępu np. do stacji
trafo, urządzeń przesyłowych czy słupów wynika z uwarunkowań formal-
nych. Z tego powodu rosnące przy nich rośliny, choć często pełnią funk-
cję maskującą, w żadnym z przypadków nie mogą ograniczać dojścia do
tych obiektów ani utrudniać ich obsługi i konserwacji. Dotyczy to rów-
nież elementów małej architektury oraz wyposażenia. Posadzenie eks-
pansywnych krzewów zbyt blisko ławki, którą szybko zarosną, uniemoż-
liwi swobodne korzystanie z niej, a nadmiernie rozrastające się pnącze
może zbyt skutecznie pokryć wiatę śmietnikową czy pergolę, która nie
utrzyma jego ciężaru. Dobór roślin jest w tych sytuacjach kluczowy dla
zapewnienia właściwego użytkowania tych elementów.
x x x
Zarządzanie zielenią na osiedlu mieszkaniowym
Jest to skomplikowany proces złożony z wielu etapów i działań, często
zazębiających się i prowadzonych równolegle, czasochłonnych,
a nierzadko wymagających zaangażowania specjalistów oraz zarezer-
wowania sporych funduszy w budżecie. Kluczowe jest podejmowanie
ich w określonej kolejności, aby wykonując jedne prace, nie zniszczyć
już tego, co raz zostało dobrze zrealizowane.
Logiczne planowanie poszczególnych działań obejmuje w mniejszym lub
większym zakresie cały okres funkcjonowania osiedla mieszkaniowego.
Na pewno będzie dotyczyć wstępnego etapu związanego z podejmowa-
niem decyzji o udziale zieleni, która powinna być uwarunkowana szcze-
gółowym rozpoznaniem możliwości i ograniczeń. Jednym z podstawo-
wych kryteriów jest wielkość dostępnej przestrzeni. Duży obszar pozwoli
na wprowadzenie wysokich roślin, np. szczególnie cennych drzew i krze-
wów w różnych konfiguracjach, i zaaranżować przestrzeń nawet jako
osiedlowy park. Można wówczas rozplanować niemal wszystkie elementy
programowe (place zabaw, aneksy wypoczynkowe, ścieżki z ławeczkami)
połączone nawet rozbudowanym układem komunikacji.
fot. Shutterstock
Fot. 5. Przy projektowaniu nasadzeń należy brać pod uwagę odległość roślin zarówno
od budynku, jak i od ogrodzenia osiedla bądź sąsiedniej działki
fot. Shutterstock
Fot. 6. Zarządzanie zielenią na osiedlu to złożony proces, zwłaszcza jeśli tworzy ona
niemal park pomiędzy budynkami
