Zieleń osiedli mieszkaniowych
116
Bezwzględne realizowanie tego prawa może jednak okazać się szkodliwe
dla przyrody, ponieważ każda nadmierna ingerencja w roślinę i pozba-
wianie jej systemu korzeniowego oraz gałęzi spowoduje jej stopniowe
zamieranie. Zawsze warto więc określić, czy działanie takie jest nie-
zbędne, a na pewno wcześniej spróbować porozumieć się z właścicielem
sąsiedniej posesji i ustalić rozwiązania kompromisowe.
x x x
Usuwanie drzew i krzewów
Zgodnie z art. 83 ust. 1 Ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przy-
rody (DzU z 2018 r., poz. 1614, z późn. zm.) usunięcie drzewa lub
krzewu z terenu nieruchomości lub jej części może nastąpić po uzyska-
niu zezwolenia wydanego na wniosek posiadacza nieruchomości – za
zgodą jej właściciela. Nie jest ona wymagana, gdy wniosek składa spół-
dzielnia lub wspólnota mieszkaniowa, w której właściciele lokali powie-
rzyli zarządzanie nieruchomością wspólną zarządowi (według Ustawy
z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, DzU z 2018 r., poz. 716
z późn. zm.). Zarządzający spółdzielnią mieszkaniową musi poinfor-
mować „w sposób zwyczajowo przyjęty członków spółdzielni, właścicieli
budynków lub lokali niebędących członkami spółdzielni oraz osoby nie-
będące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnoś-
ciowe prawa do lokali, a zarząd wspólnoty mieszkaniowej – członków
wspólnoty, o zamiarze złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na usu-
nięcie drzewa lub krzewu, wyznaczając co najmniej 30-dniowy termin
na zgłaszanie uwag. Wniosek może być złożony nie później niż w ter-
minie 12 miesięcy od upływu terminu na zgłaszanie uwag”. Zezwo-
lenie na usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości wydaje
się po złożeniu wniosku i leży ono w gestii wójta, burmistrza albo pre-
zydenta miasta, a w przypadku tych rosnących na terenie wpisanym
do rejestru zabytków – wojewódzkiego konserwatora zabytków. Należy
liczyć się z tym, że wydanie zezwolenia może być uzależnione od wpro-
wadzenia nasadzeń zastępczych, w niektórych przypadkach również
wiązać się z koniecznością przesadzenia danych roślin wraz ze wskaza-
niem ich miejsca. Przy podejmowaniu decyzji pod uwagę brane są różne
uwarunkowania, m.in. wartości przyrodnicze (w tym rozmiar drzewa
lub powierzchnia krzewów oraz funkcje, jakie pełnią w ekosystemie),
a także wartości kulturowe i krajobrazowe oraz lokalizacja. Dodatkowo
ustawa podaje, że jeśli przyczyną usunięcia jest realizacja inwestycji
wymagającej uzyskania pozwolenia na rozbiórkę lub budowę, zezwo-
lenie może zostać wydane pod warunkiem uzyskania ww. pozwolenia.
Przepisów art. 83 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody nie stosuje się m.in.
w przypadku:
• krzewu albo krzewów rosnących w skupisku o powierzchni do 25 m
2
,
• drzew, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza:
– 80 cm – topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz srebrzystego,
– 65 cm – kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu
klonolistnego,
– 50 cm – pozostałych gatunków drzew.
Jeśli jednak parametry rośliny przekraczają ww. wartości, zgłoszenie
zamiaru usunięcia jest obowiązkowe oraz wymaga uiszczenia opłaty
naliczanej i pobieranej przez organ właściwy dla wydania zezwolenia.
Gdy usunięcie wiąże się z przesadzeniem roślin lub wprowadzeniem
nasadzeń zastępczych, termin opłaty jest odraczany na 3 lata od daty
wskazanej w zezwoleniu, a jeśli nasadzenia te zachowają w tym czasie
żywotność, podlega ona umorzeniu.
Sposoby naliczania opłat są określone w art. 85 Ustawy z 16 kwietnia
2004 r. o ochronie przyrody (DzU z 2018 r., poz. 1614 z późn. zm.)
i zróżnicowane ze względu na rodzaj lub gatunek drzew i krzewów,
a także wynikają z obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości
130 cm lub powierzchni krzewu albo krzewów rosnących w skupisku.
Uiszczenie opłaty następuje w terminie 14 dni od tego, w którym zezwo-
lenie albo inne wiążące decyzje stały się ostateczne. Obecnie stawki
opłat za usuwanie drzew (określa je minister właściwy do spraw śro-
dowiska) nie mogą przekraczać 500 zł za 1 cm obwodu pnia, a krze-
wów – 200 zł za m
2
powierzchni. Nie nalicza się opłat za usunięcie m.in.
drzew i krzewów zagrażających bezpieczeństwu ludzi lub mienia, a także
tych, które obumarły bądź nie mają szansy na przeżycie z przyczyn nie-
zależnych od posiadacza nieruchomości. Warto w tym miejscu nadmie-
nić, że praktyka ta powinna dotyczyć szczególnych przypadków – drzew
chorych, zagrażających bezpieczeństwu osób i mieniu. Decyzje te są
bowiem nieodwracalne. Nie wszystkie rośliny można przesadzić, a wpro-
wadzane nasadzenia zastępcze często znacznie odbiegają jakością od
rosnących w danym miejscu od wielu lat. Nowo posadzone rośliny,
zwłaszcza drzewa, będą potrzebowały nawet kilku dekad, aby osiągnąć
wiek dojrzałości, co w obecnej sytuacji pogarszającej się jakości powie-
trza, gleby i wody jest coraz trudniejsze.
x x x
Zieleń a zabudowa i infrastruktura techniczna
Polskie prawo nie reguluje kwestii odległości sadzenia roślin od sąsied-
nich posesji, budynków ani innych elementów infrastruktury, co może
mieć znaczący wpływ na zagospodarowanie i funkcjonowanie przestrzeni
osiedli mieszkaniowych. Mimo to należy unikać problemów zarówno na
poziomie sąsiedzkim, jak i będących efektem niewłaściwego posadzenia
zwłaszcza dużych roślin. Warto w tym przypadku kierować się zdrowym
rozsądkiem, a na etapie planowania nasadzeń wykorzystać doświadcze-
nia innych, w tym sprawdzone i powszechnie stosowane zasady i normy.
Można tu powołać się np. na zapisy zawarte w standardach zieleni opra-
cowanych przez coraz więcej miast. Choć tworzone są one głównie dla
przestrzeni publicznej (podejmują też zagadnienia relacji roślin z układem
dróg oraz naziemnej i podziemnej infrastruktury technicznej), służyć mają
nie tylko rozwiązywaniu potencjalnych problemów w zakresie utrzymania
tych elementów, lecz także zapewnieniu bezpieczeństwa ich użytkowania
i utrzymaniu zieleni w jak najlepszej kondycji przez wiele lat.
W procesie projektowania nowych form zieleni, ale także przesadzania
roślin w przestrzeni osiedlowej warto zatem wziąć pod uwagę zarówno
warunki przestrzenne, jak i techniczne. Niewłaściwe usytuowanie roślin,
zwłaszcza dużych i silnie się rozrastających, może zagrażać budynkom.
Gałęzie mogą niszczyć elewacje, uszkadzać pokrycia dachowe i oryn-
nowanie (opadające liście będą dodatkowo je zapychać i blokować
fot. Shutterstock
Fot. 4. Prosta forma zagospodarowania skarpy w pobliżu budynku
