Nie zawsze pamiętamy, że przyjmowany dziś jako oczywistość komfort ciepl-
ny zapewniony przy niskich kosztach ogrzewania i chłodzenia, stał się stan-
dardem od niedawna. Niezbędne do jego realizacji zwiększanie wymagań
izolacyjności przegród budowlanych zaczęło się w Polsce zaledwie pod koniec
lat 90 – tych ubiegłego wieku.
Większymwymaganiom cieplnym towarzyszył rozwój energooszczędnych tech-
nologii, spośród których w Polsce największą popularnością cieszy się metoda
ocieplania i jednocześnie wykańczania elewacji budynków ociepleniami ETICS.
Powszechnie wykorzystywana zwłaszcza w budownictwie mieszkaniowym jed-
no- i wielorodzinnym, również w termomodernizacji istniejących budynków.
Pierwsze takie ocieplenia, nazywane wówczas metodą lekką mokrą, wyko-
nywano w Polsce w latach 80-tych. Celem było usuwanie wad technologicz-
nych, ujawniających się w postaci przemarzających ścian budynków z wielkiej
płyty. Docieplano je od zewnątrz warstwą styropianu o grubości 20-50 mm
i pokrywano tynkiem cienkowarstwowym o grubości około 8-10 mm.
Ówczesna praktyka i doświadczenia były podstawą do sformułowania obowią-
zujących do dzisiaj wymagań ochrony przeciwpożarowej elewacji. WWT z 1997
1
znalazł się przepis nakładający wymaganie niepalności dla okładziny elewacyjnej
i znajdującej się pod nią izolacji cieplnej od wysokości 25 m ponad terenem.
Od tamtego czasu, rozwój technologii ociepleń ETICS, określanych wtedy jako
„bezspoinowe systemy ociepleń” (w skrócie BSO), ukierunkowany na uatrak-
cyjnienie wyglądu i ułatwienie wykonawstwa przy zachowaniu parametrów
cieplnych, wytrzymałościowych i trwałości spowodował, że w ociepleniach
nastąpiły istotne zmiany. Niektóre z nich jednoznacznie przyczyniają się do
zwiększenia ryzyka pożarowego.
O ile do lat 90-tych palny materiał na elewacji był rzadkością, to od lat 90-
tych ilość palnych substancji, proporcjonalna do gęstości i grubości warstw
materiałów palnych, systematycznie się zwiększa, w czym największy udział
ma izolacja cieplna ze styropianu. Tym samym istotnie
zwiększa się obciąże-
nie ogniowe elewacji.
Aktualnie klasyfikację NRO w zakresie rozprzestrzeniania ognia uzyskują syste-
my ociepleń o minimalnej grubość warstwy wierzchniej na poziomie 3-3,5 mm,
w tym 2 mm stanowi warstwa zbrojona i 1-1,5 mm wyprawa. W latach 90-tych
przeciętna całkowita grubość warstwy wierzchniej wynosiła 5-8 mm.
Większa
elastyczność i odporność współczesnych klejów i tynku nie we wszystkich
aspektach rekompensuje zmniejszenie grubości warstwy, stanowiącej osłonę
izolacji cieplnej, również przed ewentualnym działaniem ognia
.
Coraz częściej spoiwem są dyspersje organiczne
, a nie tylko cement i wap-
no, jak miało to miejsce w XX w. Ponadto, nawet kleje i tynki na bazie spoiw
mineralnych zawierają coraz więcej organicznych substancji w postaci do-
mieszek modyfikujących, które poprawiając pewne właściwości użytkowe,
jednocześnie zwiększają palność. Powszechnie stosowanym na rynku rozwią-
zaniem jest zewnętrzna warstwa tynku akrylowego o nominalnej grubości
1,5 mm.
Pośrednim dodatkowym czynnikiem ryzyka, wynikającym z ilościowych i ja-
kościowych zmian materiałowych oraz wyśrubowanych parametrów tech-
nologicznych jest
większa wrażliwość współczesnych systemów na jakość
wykonania i warunki użytkowania.
Grubości klejów i tynku 1 mm, 1,5 lub 2 mm stanowią wyzwanie na etapie
wykonywania ociepleń.
Niedokładności wykonania rzędu 1 mm (nawet lo-
kalnie na niewielkich powierzchniach) powodują, że grubość warstwy osła-
niającej materiał izolacji o klasie reakcji na ogień niższej niż A2-s3,d0 może
być mniejsza nawet o ca 30-50 % niż nominalna i być nawet poniżej zakresu
wynikającego z klasyfikacji rozprzestrzeniania ognia. Również,
większa moż-
liwość uszkodzenia cienkich osłon w warunkach codziennego wieloletniego
użytkowania budynku
.
Niezwykle istotnym elementem zwiększającym zagrożenie pożarowe jest nie-
odpowiednie przygotowanie podłoża (ściany) pod ocieplenie na skutek po-
szukiwania oszczędności. Nierówne podłoże, przy konieczności zachowania
wymaganej równości powierzchni ocieplenia, często prowadzi do
powstania
pustki powietrznej i w rezultacie efektu kominowego, ciągu powietrza przy-
spieszającego spalanie, pomiędzy warstwą izolacyjną i podłożem.
Przykładem, niestety, częstym i typowym, jest niestosowania się do procedur
aplikacji, określonych przez systemodawców, w tym zwłaszcza
pomijanie ob-
wodowej opaski kleju przy mocowaniu płyt izolacji termicznej
, co ułatwia
rozprzestrzenianie ognia poprzez szczeliny pomiędzy podłożem i izolacją ter-
miczną. Jest to szczególnie groźne w przypadku izolacji termicznych o klasie
reakcji na ogień niższej niż A2-s-3,d0 i gdy wykorzystywane są palne łączniki
mechaniczne.
Pojawienie się i upowszechnienie ociepleń, a także utrwalenie przedstawio-
nych wyżej trendów, których skutkiem jest ich większa palność, bezpośrednio
zwiększa zagrożenie możliwością i szybkością rozprzestrzenienia się pożaru
przez elewacje, ponieważ ogień podtrzymywany jest i zwiększany energią po-
chodzącą ze spalania się materiałów- składników ociepleń.
W tej sytuacji Wytyczne SITP wychodzą naprzeciw potrzebie kontrolowania
ryzyka pożarowego i zbliżenia go do poziomu założonego w chwili ustanowie-
nia przepisów.
Oto zdanie Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, wyrażone pod-
czas opiniowania projektu Wytycznych:
…”W związku z powszechnym stoso-
waniem w Polsce dociepleń ścian zewnętrznych budynków metodą ETICS przy
zastosowaniu palnych materiałów termoizolacyjnych , głównie polistyrenu
spienionego, o coraz większej grubości, co skutkuje znacznym wzrostem za-
grożenia w przypadku pożaru wynikającym ze znacznej ilości wydzielającego
się ciepła przy spalaniu termoizolacji, inicjatywę wydania wytycznych obej-
mujących rozwiązania ocieplania budynków podwyższające poziom ich bez-
pieczeństwa pożarowego należy uznać za w pełni uzasadnioną”.
W Wytycznych przedstawione są zasady i schematy rozmieszczania niepal-
nych barier z wełny mineralnej w palnych ociepleniach ze styropianem, w za-
leżności od grubości palnej izolacji cieplnej, obecności otworów okiennych
i warunków otoczenia. Również detale barier przeciwpożarowych, a także
zabezpieczenia najczęściej występujących miejsc szczególnych elewacji, które
wymagają lokalnego zabezpieczenia przeciwpożarowego.
Co bardzo ważne, wszystkie przedstawione w Wytycznych środki konstrukcyj-
ne można wykonać z użyciem dostępnych na rynku i legalnie wprowadzonych
do obrotu ociepleń ETICS. Wytyczne nie wprowadzają żadnych dodatkowych
wymagań dotyczących badań całych ociepleń lub ich składników ponad te,
które są wymagane prawem: klasyfikacja NRO całego ocieplenia i klasa reak-
cji na ogień wyrobu izolacji cieplnej.
Dodatkowe zabezpieczenia konstrukcyjne w postaci niepalnych barier prze-
ciwpożarowych, przedstawione w Wytycznych, są jedynie odpowiedzią
na te czynniki ryzyka pożarowego, które są niedostatecznie lub w ogóle nie
uwzględnione w relatywnie starych przepisach i normach, odnoszących się
do ocieplonych ścian zewnętrznych.
Maria Dreger
Stowarzyszenie na rzecz bezpieczeństwa pożarowego NIzO
Komfort nie zastąpi bezpieczeństwa!
1
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 września 1997 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 1997 nr 132 poz. 878).
MATERIAŁ PROMOCYJNY
Wytyczne SITP Ocieplenia elewacji budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe
