warsztat architekta
abc specjalisty
16
skóra, która żyje
w Budowie”. Lubelski architekt Bolesław Stelmach, zwycięzca
konkursu na CSK, postanowił starą strukturę opakować w nową
powłokę, we wnętrzu eksponując jednak pierwotne żelbetowe
konstrukcje i ceglane ściany. Frontowa fasada, rozciągająca się na
kilku poziomach (w tym bryły sznurowni położonej w głębi), jest
wielowarstwowa. Od zewnątrz widoczne są pasy mlecznego
szkła umocowane na stalowym ruszcie, za którym znajduje się
właściwa ściana budynku. Fasady wybiegają ponad poziom dachu
szklanymi attykami, rozciągając w przestrzeni architekturę, two-
rząc wrażenie nieskończoności. Jak opisuje sam architekt: „Teatr
w Budowie” to nigdy niedokończony, zawsze in statu nascendi –
w trakcie stawania się, stały podmiot w nieustannym procesie.
Tę zmienność, jak i zatarcie granic pomiędzy architekturą
oraz otoczeniem, wzmaga multimedialność elewacji frontowej.
Za mleczną fasadą rozmieszczono na rozciągniętych stalowych
linkach system gęsto ułożonych punktów świetlnych LED, któ-
rych rozstaw wynosi 80 x 80 mm. W sumie kurtyna LED ma
ponad 1200 m
2
. Jest ona zaprogramowana na różne efekty
świetlne, od delikatnego iluminowania fasady, aż po wyświe-
tlanie konkretnych wzorów, napisów, animacji. Dzięki temu
obiekt wchodzi w interakcję z otoczeniem, komunikuje również
najważniejsze wydarzenia kulturalne, jakie mają miejsce w CSK.
Przy tym gigantyczny ekran LED nie jest energochłonny i wyka-
zuje długą żywotność (ok. 50 tys. godz.).
Coraz popularniejsze multimedialne fasady znacząco prze-
obrażają architekturę – być może do „dekorowanej budy”
Venturiego, Scotta Browna i Izenoura należałoby dodać podka-
tegorię: „wielkiego ekranu”.
Elewacja – elektrownia
Jedną z największych innowacji ostatnich lat w dziedzinie fasad
jest ich aktywizacja. Podczas gdy technologia LED jest tylko pro-
jekcją zużywającą prąd, technologia BIPV (ang.
Building Integrated
Photovoltaic
) stanowi aktywne pozyskiwanie energii ze słońca.
Oznacza stosowanie modułów ogniw fotowoltaicznych zinte-
growanych z poszczególnymi częściami budynku. Coraz popu-
larniejsze jest pokrywanie dachów, ale i fasad wielkimi połaciami
ogniw fotowoltaicznych.
Przykładem obiektu, w którym na dużą skalę zastosowano BIPV
jest siedziba Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum
w Katowicach, która powstała w 2014 roku (projekt Sławomir
Kostur, Grupa Projekt). To budynek pasywny o minimalnym zapo-
trzebowaniu na energię do ogrzania wnętrz (do 15 kWh/m
2
/rok).
Dzięki swoim parametrom otrzymał w 2013 roku nagrodę Green
Building, przyznawaną przez Komisję Europejską dla najbardziej
energooszczędnych obiektów w Europie.
Cały obiekt jest wyjątkowo mocno nasycony technologiami
umożliwiającymi efektywne wykorzystanie odnawialnych źródeł
energii (OZE), w tym w sondy geotermalne, pompy ciepła czy
kolektory słoneczne. BIPV zastosowano na dachu i elewacjach –
to 3 układy paneli fotowoltaicznych: panele dachowe – 231
modułów zamontowanych w układzie klasycznym pod kątem
30°, oraz panele na elewacjach – 108 modułów pionowych i 80
nachylonych w pasach międzyokiennych. Te ostatnie wyglądają jak
łamacze światła, zacieniają wstęgowe pasy okien. Z kolei moduły
pionowe ogniw umieszczono na bezokiennych fragmentach ścian
szczytowych dwóch skrzydeł budynku. W sumie moc instalacji
fotowoltaicznej to 107 kWp, co wystarcza na pokrycie rocznego
zapotrzebowania na energię systemów technologicznych gmachu,
a więc ogrzewania, chłodzenia i wentylacji.
Fasady mobilne
Żyjemy w czasach, w których witruwiańska triada – użyteczność,
trwałość, piękno – powoli odchodzi do lamusa. Dominujące stają
się obiekty tymczasowe i krótkotrwałe. Do tego trzeba doliczyć
coraz większą ich zmienność pod względem architektonicznym
9
8
8, 9.
Technologia BIPV zastoso-
wana na fasadach siedziby Parku
Naukowo-Technologicznego
Euro-Centrum w Katowicach,
fot. Grupa Euro-Centrum
