Oznaczenia przewodów elektrycznych kolorami lub znakami alfanumerycznymi
26
x x x
Normy zawierające podstawowe zasady i wymagania
dotyczące oznaczeń identyfikacyjnych przewodów
i zacisków urządzeń elektrycznych
Wymagania stawiane oznaczeniom identyfikacyjnym są podane
w wielu normach i przedstawienie wszystkich zajęłoby wiele stron.
Dlatego w niniejszym artykule omówione zostaną jedynie te doty-
czące przewodów i zacisków urządzeń, zawarte w polskich normach
przywołanych w przepisach prawnych.
Podstawowe wymagania stawiane oznaczeniom identyfikacyjnym
przewodów i zacisków urządzeń elektrycznych są podane w aktual-
nych normach PN-EN 60445:2010P [4] i PN-EN 60446:2010P [6]
(litera P oznacza, że wymagania są zapisane w języku polskim). Obie
mają taką samą pierwszą część tytułu: „Zasady podstawowe i bez-
pieczeństwa przy współdziałaniu człowieka z maszyną, znakowanie
i identyfikacja”. Druga część dla pierwszej normy [4] to „Identyfikacja
zacisków urządzeń i zakończeń przewodów”, a dla drugiej [6] „Identy-
fikacja przewodów kolorami albo znakami alfanumerycznymi”. Zasady
oznaczania identyfikacyjnego przewodów i wymagania stawiane takim
oznaczeniom w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia są podane
w rozdziale 514. i w załącznikach informacyjnych ZB i ZC normy
PN-HD 60364-5-51:2011P [10] „Dobór i montaż wyposażenia elek-
trycznego – Postanowienia ogólne” [5]. W normie tej przytoczono
odpowiednie postanowienia zawarte w PN-EN 60446 oraz dodano
wymagania szczegółowe dla instalacji niskiego napięcia. Wszystkie ww.
normy są obligatoryjne, gdyż przywołano je w załączniku pierwszym
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków tech-
nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [13].
Normy PN-EN 60445 [4] i PN-EN 60446 [6] będą zastąpione przez
PN-EN 60445:2011E o tytule „Zasady podstawowe i bezpieczeństwa
przy współdziałaniu człowieka z maszyną, oznaczenia i identyfikacja –
„Identyfikacja zacisków urządzeń, zakończeń przewodów” [5] (litera
E oznacza, że wymagania są zapisane w języku angielskim). Aby była
ona normą obligatoryjną, musi zostać przetłumaczona na język pol-
ski i zastąpić w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury [13] (będącym
przepisem wykonawczym ustawy Prawo budowlane [14]) dwie ww.
normy [4, 6].
x x x
Terminy i ich definicje
Poniżej przytoczono terminy i ich definicje zamieszczone w normie
PN-EN 60445:2011 [5] (18 terminów, z czego 12 pierwszych
znajduje się w obu normach PN-EN 60445:2010P [4] i PN-EN
60446:2010P [6]). Pod definicjami, w nawiasach, podano oznacze-
nia norm PN-IEC 60050-195 [11] lub PN-IEC 60050-826 [12],
z których zaczerpnięto dany termin i jego definicję oraz odpowia-
dające im numery. Po definicjach nr 10 i 11, tak jak w normach
PN-EN 60445 [4] i PN-EN 60446, brak jest odwołań do normy
PN-IEC 60050.
• Przewód wyrównawczy funkcjonalny – przewód przeznaczony do
połączenia ekwipotencjonalnego (IEC 60050-195, 195-02-16).
• Przewód uziemiający funkcjonalny – przewód uziemiający przezna-
czony do uziemienia funkcjonalnego (IEC 60050-195, 195-02-15).
• Przewód liniowy, przewód fazowy (w układzie AC) (niezalecany),
przewód biegunowy (w układzie DC) (niezalecany) – przewód będący
w czasie normalnej pracy sieci pod napięciem; przewidziany do prze-
syłu i rozdziału energii elektrycznej, ale niebędący ani przewodem
neutralnym, ani środkowym (IEC 60050-195, 195-02-08).
• Przewód środkowy – przewód połączony elektrycznie z punktem
środkowym, przez który możliwy jest przesył energii elektrycznej
(IEC 60050-195, 195-02-07).
• Przewód neutralny – przewód połączony elektrycznie z punktem
neutralnym, przez który możliwy jest przesył energii elektrycznej
(IEC 60050-195, 195-02-06).
• Przewód PEL – przewód łączący funkcje przewodu ochronnego uzie-
miającego oraz przewodu liniowego (IEC 60050-195, 195-02-14).
• Przewód PEM – przewód łączący funkcje przewodu ochronnego uzie-
miającego oraz przewodu środkowego (IEC 60050-195, 195-02-13).
• Przewód PEN – przewód łączący funkcje przewodu ochronnego uzie-
miającego oraz przewodu neutralnego (IEC 60050-195, 195-02-12).
• Przewód połączenia ochronnego, przewód połączenia wyrównawczy,
(niezalecany) – przewód ochronny przeznaczony do połączenia ekwipo-
tencjalnego ochronnego (IEC 60050-195, 195-02-10).
• Przewód połączenia ochronnego, uziemiony – przewód połączenia
ochronnego z przewodzącym połączeniem do ziemi.
• Przewód połączenia ochronnego, nieuziemiony – przewód połączenia
ochronnego bez przewodzącego połączenia z uziomem.
• Przewód ochronny (oznaczenie PE) – przewód przeznaczony do
celów bezpieczeństwa, na przykład do ochrony przed porażeniem
elektrycznym (IEC 60050-195, 195-02-09).
• Urządzenie elektryczne – urządzenie przeznaczone do wytwarzania,
przekształcania, przesyłu, magazynowania, rozdziału lub wykorzy-
stywania energii elektrycznej, takie jak: maszyny elektryczne, trans-
formatory, aparatura rozdzielcza i sterownicza, przyrządy pomiarowe,
urządzenia zabezpieczające, oprzewodowanie, odbiorniki energii elek-
trycznej (IEC 60050-826, 826-16-01) (zmodyfikowany).
• Uziemienie funkcjonalne – uziemienie jednego lub wielu punktów
sieci, instalacji lub urządzenia do celów innych niż bezpieczeństwo
(IEC 60050-195, A1:2001, 195-01-13).
• Połączenie ekwipotencjalne funkcjonalne – połączenie ekwipo-
tencjalne, do celów funkcjonalnych innych niż bezpieczeństwo (IEC
60050-195, 195-02-16).
• Uziemienie ochronne – uziemienie punktu lub wielu punktów sieci,
instalacji lub urządzenia do celów bezpieczeństwa (IEC 60050-195,
A1:2001, 195-01-11).
• Przewód ochronny uziemiający – przewód ochronny przeznaczony
do uziemienia ochronnego (IEC 60050-195, 195-02-11).
• Połączenie ekwipotencjalne ochronne (połączenie wyrównawcze
ochronne) – połączenie ekwipotencjalne, wykonane do celów bezpie-
czeństwa (IEC 60050-195, 195-01-15).
Oznaczenia przewodów
elektrycznych kolorami lub znakami
alfanumerycznymi oraz zacisków
urządzeń i końców przewodów
według norm
dr inż. Witold Jabłoński
Instytut Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej
ekspert
