26
Izolacja pozioma i pionowa podczas renowacji obiektów zabytkowych
x x x
Zasolenie ścian solami budowlanymi
Stopień zasolenia muru to określona laboratoryjnie (w procen-
tach) ilość (w stosunku do masy) szkodliwych soli budowlanych:
azotanów, siarczanów i chlorków, pozwalająca na klasyfikację
obciążenia tymi związkami. Stanowi także podstawę
do zaprojektowania układu i grubości warstw systemu
tynków renowacyjnych.
Aby zbadać stopień zasolenia muru, należy pobrać próbki.
Ze względu na fakt, iż zawartość soli w miejscach kumulacji
jest zazwyczaj zawyżona, warto, aby pochodziły nie tylko
z powierzchni, lecz także z głębi murów. Optymalne głębokości
nawiertów powinny sięgać połowy grubości murów albo docho-
dzić do 25–40 cm w przypadku grubych przegród.
Przeprowadzane w obiekcie zabytkowym wstępne badania pozwa-
lają (z mniejszym lub większym prawdopodobieństwem) na okre-
ślenie stanu technicznego budynku oraz przyczyn i źródeł jego
zawilgocenia. Dane te umożliwiają wyznaczenie kierunku podej-
mowanych działań naprawczo-renowacyjnych. Następnym etapem
jest wykonanie badań diagnostycznych i projektu renowacji.
Podczas przeprowadzania analiz należy pamiętać, że liczba pobra-
nych próbek powinna być reprezentatywna dla konkretnego
obiektu i rodzaju materiału występującego w konstrukcji (w wielu
przypadkach pobiera się zarówno próbki cegieł, jak i zaprawy).
Natomiast ich wielkość i rodzaj zależy od analizowanego para-
metru i wybranej metody badawczej. Miejsca pobrań powinny
umożliwić utworzenie tzw. mapy (rozkładu) wilgoci w murze,
dlatego muszą być starannie udokumentowane. Dotyczy to
zarówno rozkładu w kierunku pionowym, jak również w prze-
kroju muru.
Próbki najczęściej są pobierane w postaci:
• rdzeni wiertniczych o średnicy 10 cm i długości przynajmniej
12 cm – do badań parametrów wytrzymałościowych i określenia
bilansu wilgoci,
• rdzeni wiertniczych o średnicy przynajmniej 3 cm i długości
min. 5 cm lub zwiercin w ilości 20–100 g na próbkę – do
analizy struktury muru, oznaczenia stopnia jego zasolenia
i określenia bilansu wilgoci.
Pobieranie próbek do badań może także odbywać się przez:
wycinanie, wykuwanie lub zeskrobywanie materiału. Zaś trans-
port do laboratorium musi przebiegać w warunkach uniemożli-
wiających zmianę ich parametrów, np. w hermetycznie zamyka-
nych pojemnikach.
Przed wyborem metody pozwalającej na trwałe zmniejszenie wil-
gotności do akceptowalnego poziomu, należy wykonać szereg
badań i prac ekspertyzowo-projektowych.
Podczas działań związanych z odtworzeniem izolacji budynków
zabytkowych trzeba przeprowadzić następujące etapy diagnostyczne:
• anamnezę – czyli ustalić, w jaki sposób izolacja została wykonana
i w jakim stanie znajduje się obecnie,
• diagnozę – rozpoznać przyczyny i skutki zawilgocenia oraz zaso-
lenia budynków,
• terapię – zaplanować działania osuszeniowe i remontowe.
Aby dokonać anemnezy, czyli wywiadu na temat budynku,
należy sporządzić inwentaryzację uwzględniającą również histo-
ryczną geometrię ścian obiektu w odniesieniu do stanu obecnego.
W ocenie budynku pod względem technicznym mamy do czy-
nienia z dwoma pojęciami – ekspertyzą i opinią techniczną.
Opinia techniczna polega na ocenie wizualnej, która wraz
z dokumentacją fotograficzną i rysunkową powinna uwzględ-
niać: wiek budynku, układ ścian przyziemia i fundamentowych
oraz rodzaj materiału ścian, obecność lub brak podpiwnicze-
nia, lokalizację źródeł wody gruntowej, wady i uszkodzenia
instalacji wodnej i ściekowej, istnienie lub brak hydroizolacji,
izolacyjność termiczną ścian zewnętrznych oraz skuteczność
wentylacji pomieszczeń.
Ekspertyza techniczna polega natomiast na ocenie stanu murów
na podstawie analiz i pomiarów (diagnoza) stopnia zawilgoce-
nia ścian i fundamentów oraz rozkładu wilgoci, maksymalnej
nasiąkliwości materiałów, a także występowania w nich soli, ich
ilości i rodzaju. Postawiona diagnoza jest w ten sposób uwiary-
godniona obiektywnymi i sprawdzonymi badaniami, pomiarami
bądź obliczeniami.
Opinia techniczna oraz ekspertyza są niezbędne w celu prawid-
łowej realizacji projektu technicznego, zawierającego dyspozycje
dla wykonawców oraz ich zakres, a także dobór metod i sposo-
bów wykonania np. izolacji obiektów zabytkowych wraz z nie-
zbędnymi pracami towarzyszącymi (tj. usunięcie dotychczaso-
wych źródeł zawilgacania, odwodnienie terenu wokół budynku,
zastosowanie tynków renowacyjnych oraz skutecznej wentylacji).
Projekt wykonawczy zabezpieczeń przeciwwilgociowych obiektu
powinien dokładnie określać stan zawilgocenia przegród oraz
zawierać tzw. bilans wilgoci. Na tym etapie należy także ocenić
strukturę porowatości przegród – rozkład porów w zależności od
ich średnicy i ich łączną objętość, pozwalającą na wyznaczenie
stopnia przesiąknięcia wilgocią. Znajomość tych danych pozwoli
na wybór odpowiedniego preparatu iniekcyjnego, określenie
obszaru jego zastosowania oraz późniejszej kontroli poprawności
wykonania prac.
Tab. 1. Poziom zawilgocenia murów ceglanych
Wilgotność masowa Um [%]
Klasyfikacja zawilgocenia murów
0–3
dopuszczalna wilgotność
3–5
podwyższona wilgotność
5–8
średnie zawilgocenie
8–12
mocne zawilgocenie
>12
mury mokre
Tab. 2. Graniczne wartości zasolenia według WTA nr 2904
Stopień zasolenia
Szkodliwe sole budowlane [%]
Chlorki
Siarczany
Azotany
Wysoki
>0,5
>1,5
>0,3
Średni
0,2–0,5
0,5–1,5
0,1–0,3
Niski
<0,2
<0,5
<0,1
