40
Oddymianie hal przemysłowych i magazynowych
Przystępując do omawiania systemów wentylacji oddymiającej obiek-
tów wielkokubaturowych o przeznaczeniu magazynowym i produkcyj-
nym (PM), trzeba pamiętać, że zasadniczy cel funkcjonowania takiej
instalacji jest inny niż dla obiektów użytkowych. Rolą nadrzędną nie jest
tu (poza przypadkami, kiedy w strefie pożarowej może znajdować się
znaczna liczba pracowników) ochrona dróg ewakuacji, ale efektywne
obniżenie temperatury dymów w strefie podstropowej (zabezpieczenie
konstrukcji budynku) oraz poprawa warunków działania ekip ratow-
niczo-gaśniczych (rozrzedzenie gęstości dymu, a tym samym zwiększe-
nie zakresu widzialności). Wentylacja oddymiająca powinna stanowić
ważny element systemu bezpieczeństwa obiektów PM. Korzyści, jakie
uzyskuje inwestor dzięki zainstalowaniu omawianych systemów są cał-
kiem wymierne i wynikają bezpośrednio z krajowych przepisów tech-
niczno-budowlanych [1]. Zastosowanie samoczynnych urządzeń oddy-
miających pozwala m.in. na:
• obniżenie odporności pożarowej do klasy E jednokondygnacyjnego
budynku PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500 MJ/m
2
w strefach pożarowych o powierzchni powyżej 1000m
2
(§ 215 ust. 1);
• uzyskanie zgody na znaczne powiększenie strefy pożarowej – o 50
(§ 229 ust. 1) lub 100% dla budynków jednokondygnacyjnych bądź
na ostatniej kondygnacji obiektów wielokondygnacyjnych, niezawie-
rających pomieszczenia zagrożonego wybuchem i wykonanych z ele-
mentów nierozprzestrzeniających ognia;
• otrzymanie zezwolenia na wybudowanie całego obiektu (z wyjątkiem
garaży), bez względu na jego powierzchnię, w ramach jednej strefy
pożarowej; w tym jednak przypadku warunkiem jest jednoczesne zasto-
sowanie systemu oddymiania i stałych samoczynnych wodnych urządzeń
gaśniczych (§ 230 ust. 2);
• zdobycie zgody na powiększenie długości przejścia ewakuacyjnego
o 50% pod warunkiem uruchamiania urządzeń oddymiających za
pomocą systemu wykrywania dymu (§ 237 ust. 6);
• otrzymanie pozwolenia na powiększenie długości dojścia ewaku-
acyjnego o 50% pod warunkiem uruchamiania instalacji za pomocą
systemu wykrywania dymu (§ 256 ust. 4, pkt 2).
O zastosowaniu wentylacji oddymiającej nie decyduje więc w największym
stopniu dbałość o bezpieczeństwo pożarowe, a rachunek ekonomiczny.
Zestawiając koszty stosunkowo prostych układów samoczynnej wen-
tylacji pożarowej oraz związaną z tym możliwość wykonania obiektu
w niższej klasie odporności pożarowej z koniecznością budowy oddzie-
leń ppoż., uwzględniających szereg ograniczeń, takich jak np. transport
wewnątrz obiektu (taśmociągi, suwnice itd.), przy jednoczesnym wyko-
naniu konstrukcji hali z droższych elementów mających klasę odporności
ogniowej, najczęściej okazuje się, że instalacja oddymiania jest rozwią-
zaniem tańszym, bardziej opłacalnym dla inwestora.
Rachunek ekonomiczny daje takie wyniki nawet pomimo tego, że zła-
godzenia wiążą się z koniecznością automatycznego uruchamiania
systemu, który nie jest obligatoryjny dla wszystkich obiektów PM.
Czasami niestety oszczędności czynione są kosztem bezpieczeństwa
obiektu. Chodzi tu szczególnie o obniżenie wymagań odporności poża-
rowej dla konstrukcji budynku do klasy E, która nie zapewnia jej żadnej
czasowej wytrzymałości na działanie ognia. Oznacza to, że w przypa-
dku ewentualnego pożaru cały obiekt jest praktycznie skazany na
zniszczenie, a interwencja straży pożarnej ograniczy się jedynie do
zabezpieczenia miejsca zdarzenia i prób gaszenia budynku z zewnątrz.
W tej trudnej rzeczywistości rynkowej należy jednak podkreślić, że nie-
zależnie od intencji inwestora, projektant i wykonawca rozwiązań bez-
pieczeństwa pożarowego dążą do zaprojektowania i zrealizowania
instalacji o jak największej efektywności.
x x x
Etapy wykonywania systemu oddymiania dla
obiektów PM
Kompletny proces projektowo-wykonawczy powinien zostać zrealizo-
wany w kilku etapach (rys. 1). Pierwszy z nich stanowi opracowanie
spójnej koncepcji pełnego systemu oddymiania. Wymaga dobrej
współpracy projektanta z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń
ppoż., a także inwestorem i ewentualnie technologiem (w obiektach
produkcyjnych). Koncepcja powinna m.in. określać rodzaj, cel i spo-
sób wykorzystania obiektu, zawierać informacje odnośnie ilości i roz-
mieszczenia mogących znajdować się w budynku materiałów palnych,
stanowiących zagrożenie wybuchowe itd. Należy ustalić klasę odpor-
ności pożarowej obiektu i wynikające z niej wymagania dla elemen-
tów konstrukcyjnych oraz systemu bezpieczeństwa pożarowego. Na
tym etapie powinna zostać również określona wielkość stref pożaro-
wych oraz sektorów oddymiania. Częstym przypadkiem jest podział
hal PM na mniejsze pomieszczenia, które służą do różnych celów
lub są wykorzystywane przez niezliczonych najemców. Informacje
na temat wielkości i przeznaczenia tych wyodrębnionych przestrzeni
muszą zostać uwzględnione przy projektowaniu systemu oddymia-
nia. Zdarza się, że dla takich powierzchni należy opracować spe-
cjalne rozwiązania dystrybucji powietrza i dymu (transfery, wyciąg
mechaniczny itd.). Celem koncepcji jest wytypowanie konkretnych
rozwiązań projektowych i technicznych zgodnych z wymaganiami
ochrony przeciwpożarowej.
Oddymianie hal przemysłowych
i magazynowych
dr inż. Grzegorz Kubicki
Wydział Inżynierii Środowiska, Zakład Klimatyzacji
i Ogrzewnictwa, Politechnika Warszawska
Rys. 1. Etapy tworzenia systemu oddymiania dla obiektu PM (rys. G. Kubicki)
Koncepcja oraz scenariusz pożarowy systemu oddymiania
z uwzględnieniem innych systemów ochrony przeciwpożarowej
Wydzielenie stref pożarowych i sektorów oddymiania
Określenie wymaganej powierzchni czynnej klap dymowych –
wydatku wentylatorów
Dobór typu klapy dymowej/wentylatorów oddymiających
Rozmieszczenie klap dymowych/wentylatorów w przestrzeni dachu
Organizacja napływu powietrza zewnętrznego
(kompensacyjnego)
