Oddymianie hal przemysłowych i magazynowych
44
ślenia powierzchni czynnej otworów dolotowych (kompensacyjnych).
W tym celu projektanci, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy Prawo budowlane,
powinni dysponować aktualną wiedzą techniczną. Projektowanie samo-
czynnych urządzeń oddymiających w obiektach PM najczęściej wyko-
nuje się w oparciu o polską normę PN-B-02877-4:2001 lub standardy
zagraniczne, takie jak NFPA 204:2012 czy DIN 18232-2:2007. Najwię-
cej kontrowersji wzbudza stosowanie wytycznych zaczerpniętych z już nie-
obowiązującej normy niemieckiej DIN 18232-2:1989. Chociaż opisana
w PN metodyka projektowa jest bardzo łatwa, a przez to atrakcyjna dla
mniej doświadczonych projektantów, to jednak przyjęty w niej szereg
uproszczeń nie pozwala na wykorzystywanie aktualnych zasad inżynie-
rii bezpieczeństwa pożarowego. Nie uwzględnia tak istotnych parame-
trów, jak chociażby szybkość rozwoju i projektowa moc pożaru (za pod-
stawową przyjmuje się maks. 600 kW/m
2
), a także praktycznie brak
wytycznych odnośnie współdziałania instalacji oddymiania i tryskaczo-
wej. Najpoważniejszym jednak ograniczeniem omawianego standardu
jest wynikowa wielkość instalacji oddymiającej oraz sposób jej urucha-
miania. Ponieważ powierzchnia czynna klap dymowych wyznaczana jest
w PN jako udział procentowy w powierzchni dachu, dla większości obiek-
tów (szczególnie dużych) system oddymiania będzie znacznie większy niż
wynika to z obliczeń wykonywanych według konkurencyjnych standar-
dów. Oczywiście będzie efektywniejszy, ale traci w konfrontacji cenowej
z akceptowalnie skutecznym systemem opartym na alternatywnych obli-
czeniach. Ponadto zapisy polskiej normy, dla przestrzeni magazynowych
chronionych instalacją tryskaczową lub gdy czas dojazdu jednostek straży
pożarnej nie przekracza 5 min, dopuszczają wyłącznie ręczne otwieranie
klap. Takie rozwiązanie nie pozwala skorzystać ze złagodzeń przewidzia-
nych w cytowanych powyżej przepisach. Omawiana norma dotyczy wyłą-
cznie systemów grawitacyjnego odprowadzania dymu i ciepła. Podsumo-
wując, wykorzystanie standardu PN-B-02877-4:2001 do projektowania
systemów oddymiania w obiektach PM wyposażonych jednocześnie
w instalację tryskaczową, z uwagi na jej uproszczenia i brak szczegóło-
wych wytycznych co do współpracy ze stałymi instalacjami gaśniczymi,
nie jest zalecane i technicznie uzasadnione.
x x x
Obliczenia wielkości instalacji oddymiającej
według NFPA 204
Obliczenia powierzchni czynnej klap dymowych lub wydajności wen-
tylatorów oddymiających według normy i standardów zagranicznych
powiązane są z wielkością emisji dymu podczas założonego pożaru
projektowego. Taka metoda pozwala zoptymalizować wielkość insta-
lacji dla potrzeb konkretnego obiektu. W zdecydowanej większości
przypadków projektant nie posiada dokładnej wiedzy co do rodzaju
materiałów palnych występujących w budynku. Trzeba zatem założyć
objęcie ogniem materiałów stwarzających największe zagrożenie i cha-
rakteryzujących się najszybszym rozwojem mocy. Według NFPA 204
pożar projektowy może mieć moc stałą (o niezmiennej ilości wydziela-
nego ciepła w jednostce czasu) lub zmienną (rozwijającą się z zakła-
daną prędkością). W pierwszym przypadku szybkość uwalniania cie-
pła powinna być przyjmowana na podstawie dostępnych danych lub
wyników badań testowych znajdujących się w cytowanej normie. Jeżeli
mamy do czynienia z konfiguracją materiałów palnych, które nie były
badane, należy zastosować inne procedury opisane w załączniku do
normy. Warunkiem przyjęcia stałej mocy pożaru jest oddzielenie skła-
dowisk materiałów palnych przejściami o szerokościach zapobiegają-
cych rozprzestrzenianiu się pożaru w początkowy obszar składowiska.
W przypadku pożarów o zmiennej mocy obliczenia powinny obejmo-
wać fazę wzrostu oraz pożaru o stałej mocy lub fazę wygaszania zgod-
nie z krzywą rozwoju pożaru (rys. 2). W obiektach chronionych insta-
lacją tryskaczową przyjęta do obliczeń moc pożaru zależna będzie od
wysokości pomieszczeń i rodzaju zastosowanych tryskaczy. W budyn-
kach niechronionych tym systemem o szybkości rozwoju pożaru zade-
cyduje wysokość pomieszczeń i czas od pojawienia się ognia do pod-
jęcia działań gaśniczych.
Znajomość układu funkcjonalnego i procesu technologicznego odbywa-
jącego się w hali (opisana w założeniach do projektu) pozwala na usta-
lenie sposobu i wysokości składowania, które również należy uwzględnić
w obliczeniach. Pierwszym etapem jest analityczne wyznaczenie ilości
i temperatury wydzielającego się dymu – parametrów określających
wymagania, jakim będzie musiał sprostać system oddymiania. Krok
drugi polega na ustaleniu strumienia i temperatury dymu trafiającego
do zasobnika. Na podstawie tych parametrów można wyznaczyć mini-
malną powierzchnię czynną klap dymowych lub wydajność wentyla-
torów oddymiających potrzebną do odprowadzenia napływającego
dymu. Jego strumień jest również podstawą do określenia wymaganej
powierzchni czynnej otworów kompensacyjnych.
W przypadku obiektów o skomplikowanym układzie architektury
wewnętrznej, wydzielonych pomieszczeniach w ramach ich kubatury
oraz budynków produkcyjnych o wyodrębnionych przestrzeniach dla
Moc pożaru [kW]
Czas [s]
okres inkubacji
Czaszadziałania instalacji tryskaczowej
Szybkość
rozwojupożaru
Czasefektywnegozapalenia
Projektowamoc
pożaru
Krzywamocy
pożaru
3000
2000
1000
rys. G. Kubicki
Rys. 2. Krzywa rozwoju pożaru
rys. G. Kubicki
Rys. 3. Procedura określania wielkości instalacji oddymiającej
Zdefiniowanie charakteru pomieszczenia i strefy dymowej
(przeznaczenie, wysokość, otwory dolotowe, współpraca
z instalacją tryskaczową)
Określenie całkowitej mocy pożaru
(wielkość charakterystyczna dla obiektu)
Określenie strumienia dymu wpływającego
do zasobnika dymu
Określenie całkowitej temperatury
dymu w zasobniku
Określenie powierzchni otworów do odprowadzania dymu
lub wydajności wentylatorów oddymiających
