Page 12 - Sektor Elektroenergetyczny 2014

10
dardowych modułów, które można dobierać odpowiednio do potrzeb
i tworzyć wiele różnych konfiguracji. Dzięki temu możliwe jest
optymalne dopasowanie konstrukcji urządzeń do zróżnicowanych wy-
magań systemu zasilania w obiektach. Szkielet takich rozdzielnic jest
wykonany w formie ramy, składającej się ze wsporników pionowych
i poziomych oraz części dodatkowych. Systemy głównych szyn zbior-
czych po odpowiednim zwymiarowaniu umożliwiają przepływ prądu
do 4000 A i realizację sieci w konfiguracjach: TN-C, TN-C-S,TN-S
i IT. Pola tego typu rozdzielnic składają się z małej liczby komponen-
tów. Można w nich montować aparaturę łączeniową i zabezpieczającą
różnych typów oraz dodatkowe urządzenia. Jako wyłączniki główne
często wykorzystuje się aparaty w izolacji powietrznej, natomiast jako
zabezpieczenia na odpływie – wyłączniki kompaktowe, silnikowe,
instalacyjne i rozłączniki bezpiecznikowe.
Aparatura w rozdzielnicach jest montowana w postaci modułów stacjo-
narnych lub wysuwnych o określonych wymiarach, przy czym w jednej
szafie możliwe jest zastosowanie zarówno jednych, jak i drugich
elementów. Najlepsze parametry funkcjonalne rozdzielnice osiągają przy
wykorzystaniu modułów wysuwnych, dzięki czemu możliwa jest m.in.:
• wymiana modułów pod napięciem,
• ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym bez potrzeby dodat-
kowych systemów blokad i osłon,
• ochrona przeciwłukowa,
• trwała mechaniczna blokada pozycji łącznika, uniemożliwiająca
błędne operacje,
• testowanie układów sterowania.
Obudowy rozdzielnic szafowych występują w kilku wariantach szczel-
ności, od najniższego stopnia IP30 do najwyższego IP55. Urządzenia
te oferują duże możliwości w kwestii form wygrodzeń wewnątrz,
co pozwala chronić zarówno personel, jak i samą rozdzielnicę przy
pracach w jej polach, jeżeli ze względów eksploatacyjnych nie może
być wyłączone napięcie.
W ofercie producentów znajduje się zazwyczaj oprogramowanie
wspomagające projektowanie rozdzielnicy, które umożliwia jej skon-
figurowanie i wycenę komponentów, potrzebnych do zmontowania
całości.
Rozdzielnice niskiego napięcia muszą spełniać wymagania norm: [5],
[6] i [7], przy czym norma [5] obowiązuje w okresie przejściowym
do 31.10.2014 roku. Normy [6] i [7] określają: warunki eksploatacji,
wymagania konstrukcyjne, cechy techniczne oraz zakres i rodzaj badań
dotyczących rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Przewidują
m.in. podział odpowiedzialności między producentem i wykonawcą
rozdzielnicy, nowe sposoby weryfikacji zgodności z normami oraz
uwzględnienie wymagań stawianych przez użytkowników. W normie
[6] wprowadzono całą gamę nowych rozwiązań w stosunku do sta-
rego standardu [5]. Usunięto m.in. badania typu w pełnym (TTA)
i częściowym zakresie (PTTA), zastępując je przez weryfikację projektu
i wyrobu. Pierwszy rodzaj weryfikacji zaproponowano zamiast badania
typu w pełnym zakresie, a także określono odpowiedzialność tzw.
oryginalnego producenta. Przewidziano trzy możliwe metody weryfi-
kacji projektu: przez badania (wg normy [5] badania typu w pełnym
zakresie TTA), kalkulację (wg starych i nowych metod kalkulacji) i na
podstawie zasad projektowania. Weryfikacja wyrobu, która w normie
[5] obejmowała tylko badania wyrobu, wprowadza m.in. odpowiedzial-
ność wykonawcy/zakładu montażu rozdzielnic i większą listę punktów
do weryfikacji.
❘ ❘ ❘ Wybrane aspekty doboru odpowiedniego rozwiązania
Przy wyborze konkretnej rozdzielnicy, zarówno średniego, jak i niskie-
go napięcia, projektant oraz inwestor kierują się wieloma czynnikami.
Należą do nich m.in. bezpieczeństwo i komfort obsługi, funkcjonal-
ność, cena, jakość konstrukcji i zastosowanej aparatury, odporność na
czynniki zewnętrzne, możliwość rozbudowy i modernizacji, prosty
montaż, gabaryty, łatwość projektowania czy pomoc techniczna.
Rozdzielnica w obiekcie powinna stanowić optymalne rozwiązanie
dostosowane do parametrów sieci lub instalacji, warunków, w których
jest zamontowana i eksploatowana, oraz oczekiwań inwestora. Do-
brze, jeśli charakteryzuje się najwyższymi możliwościami technicz-
nymi, niezawodnością działania, prostotą i łatwością wprowadzania
różnorodnych modyfikacji. Ponadto musi uwzględniać specyfikę
obiektów, w których jest zainstalowana, co związane jest m.in. z dużą
złożonością systemów zasilania, specjalistycznymi układami zabezpie-
czeń poszczególnych odbiorów, zmianami w procesie technologicznym
(dla obiektu przemysłowego).
Prawidłowa praca rozdzielnicy systemowej w obiekcie w warunkach
normalnych i minimalizacja skutków zakłóceń w stanach awaryjnych
wymaga właściwego doboru parametrów urządzenia, jego konfigura-
cji i wyposażenia, a także parametrów aparatów w nim zainstalowa-
nych oraz przekrojów szyn, kabli czy przewodów.
W obiektach energetyki zawodowej, przemysłowych i użyteczno-
ści publicznej dużą wagę przykłada się obecnie do kwestii jakości,
niezawodności i bezpieczeństwa stosowanych tam rozdzielnic. Dlatego
niezwykle istotnym elementem oceny rozdzielnic są badania typu
w pełnym zakresie.
❘ ❘ ❘ Podsumowanie
Przedstawione rozwiązania rozdzielnic prefabrykowanych SN w izolacji
powietrznej i gazowej SF6 oraz systemowych rozdzielnic nn w pełni na-
dają się do stosowania w obiektach: energetyki zawodowej, przemysło-
wych, handlowych, usługowych, biurowych i użyteczności publicznej.
Literatura
1. Dołęga W., „Stacje elektroenergetyczne”, Oficyna Wydawnicza Poli-
techniki Wrocławskiej, Wrocław 2007.
2. Dołęga W., „Przegląd rozwiązań nowoczesnych rozdzielnic SN”, w:
„Elektroinstalator” 12/2011, str. 12–17.
3. Dołęga W., „Przegląd rozwiązań przemysłowych rozdzielnic prefabry-
kowanych SN w izolacji powietrznej”, w: „Elektroinstalator” 6/2012,
str. 20–24.
4. Dołęga W., „Przegląd rozwiązań przemysłowych niskonapięciowych
rozdzielnic systemowych do 4000 A”, w: „Elektro.info” nr 11 (listopad
2011), str. 40–43.
5. PN-EN 60439-1:2003 „Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe.
Część 1: Zestawy badane w pełnym i niepełnym zakresie badań typu”.
6. PN-EN 61439-1:2011 „Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe.
Część 1: Postanowienia ogólne”.
7. PN-EN 61439-2:2011 „Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe.
Część 2: Rozdzielnice i sterownice do rozdziału energii elektrycznej”.
8. PN-EN 62271-200:2012 „Wysokonapięciowa aparatura roz-
dzielcza i sterownicza. Część 200: Rozdzielnice prądu przemiennego
w osłonach metalowych na napięcie znamionowe powyżej 1 kV do 52 kV
włącznie”.
Rozdzielnice średnich i niskich napięć