Page 17 - Sektor Elektroenergetyczny 2014

15

Sektor Elektroenergetyczny 2014

1) numer polecenia;

2) listę osób odpowiedzialnych za organizację oraz wykonanie pracy;

3) zakres i strefy robót;

4) określenie warunków i środków ochronnych niezbędnych do zapew-

nienia bezpiecznego przygotowania i wykonania poleconych czynności;

5) wyznaczenie terminu rozpoczęcia i zakończenia prac oraz przerw

w ich prowadzeniu.

Należy wszakże zwrócić uwagę na jedną bardzo istotną zmianę w po-

równaniu ze starymi przepisami. Nie ma obecnie obowiązku obligato-

ryjnego wydawania poleceń pisemnych dla każdej pracy wykonywanej

przez firmy czy też osoby zewnętrzne. Do niedawna takie czynności jak

malowanie pomieszczeń, wymiana zamków czy konserwacja oświetlenia

wewnętrznego wymagała wystawiania poleceń pisemnych na wyko-

nawcę lub nadzorującego.

A co z rutynowymi czynnościami eksploatacyjnymi? Przecież każde

wejście na korytarz serwisowy rozdzielnic 6 i 15 kV z lat 70. XX w.

wiąże się z dostępem do części będących pod napięciem. Na szczęście

przepisy dopuszczają wyjątki.

Bez polecenia (§ 30) dozwolone jest:

1) wykonywanie czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia

ludzkiego;

2) zabezpieczanie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem;

3) prowadzenie przez osoby uprawnione i upoważnione prac eksploata-

cyjnych zawartych w instrukcjach eksploatacji.

O ile pierwsze dwa punkty są powtórzeniem poprzednio obowiązują-

cych regulacji i dotyczą tzw. stanu wyższej konieczności, to pkt. 3. ma

bardzo duże znaczenie dla fachowca przeprowadzającego zlecone prace.

Jeżeli właściciel urządzeń powierzy instalatorowi wykonywanie okre-

sowych czynności eksploatacyjnych, to albo dostarczy mu instrukcję

eksploatacji, w której szczegółowo określi się sposób i warunki bezpiecz-

nego wykonywania prac wchodzących w zakres robót stwarzających

możliwość szczególnego zagrożenia zdrowia i życia ludzi, albo sam

obejmie funkcję prowadzącego eksploatację i opracuje taką instrukcję.

Zgodnie z § 4 ww. instrukcja powinna zawierać:

1) charakterystykę urządzeń energetycznych;

2) opis (w niezbędnym zakresie) układów automatyki, pomiarów,

sygnalizacji, zabezpieczeń i sterowań;

3) zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami zgodnymi z obo-

wiązującym nazewnictwem;

4) opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą podczas

działania i zatrzymaniem urządzenia energetycznego w warunkach jego

normalnej pracy;

5) zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń pracy sprzętu;

6) wymagania w zakresie konserwacji, napraw, remontów urządzeń

energetycznych oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób

i pomiarów;

7) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciw-

pożarowych dla danej grupy urządzeń energetycznych, obiektów oraz

wytyczne kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją danego

sprzętu;

8) identyfikację zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego oraz środo-

wiska naturalnego, związanych z eksploatacją danego urządzenia

energetycznego;

9) organizację prac eksploatacyjnych;

10) wymagania dotyczące środków ochrony zbiorowej lub indywidu-

alnej, zapewnienia asekuracji, łączności oraz innych technicznych bądź

organizacyjnych środków ochrony stosowanych w celu ograniczenia

ryzyka zawodowego, zwanych dalej „środkami ochronnymi”.

Większości z tych zagadnień przepisy nie regulują, np. wyposażenia

i gospodarowania sprzętem ochronnym. Stąd dobrze opracowana

instrukcja eksploatacji może być gwarantem bezpieczeństwa dla

instalatora wykonującego prace przy opisywanych typach urządzeń. I to

niezależnie od tego, czy jest on jedynie wykonawcą usług na rzecz pro-

wadzącego eksploatację, czy sam pełni takową funkcję. W pierwszym

wypadku powinien domagać się przedstawienia aktualnej instrukcji

eksploatacji, w drugim – samemu taki dokument opracować.

Do rutynowych czynności eksploatacyjnych wykonywanych przy roz-

dzielnicach średniego i niskiego napięcia należą przeglądy. Ich zakresy

i terminy powinny być ustalone w ww. instrukcji. Co jednak w sytuacji,

gdy nie została ona opracowana? Przede wszystkim należy jasno powie-

dzieć, że nie ma żadnych przepisów określających sztywno wytyczne

przeprowadzania przeglądów, pomiarów kontrolnych, oględzin i innych

rutynowych czynności eksploatacyjnych. Co najwyżej można kierować

się obowiązkiem dokonywania minimum co 5 lat okresowych kontroli

obiektów budowlanych, obejmujących również instalacje elektryczne,

o którym mowa w art. 62 Prawa budowlanego [8]. Kontroli takiej

powinny podlegać instalacje służące do właściwego funkcjonowania

budynku, a więc oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, a nie instalacje

technologiczne służące do innych celów, w tym przypadku przetwa-

rzania, dystrybucji czy przesyłania energii elektrycznej. Dla tego typu

urządzeń zakresy i terminy wszystkich czynności eksploatacyjnych

powinien ustalić prowadzący eksploatację na podstawie wytycznych

producentów sprzętu, pomiarów kontrolnych i wynikającej z nich oceny

stanu technicznego wyrobów.

Sposób i metodyka wykonywania czynności eksploatacyjnych przy

rozdzielnicach powinny być zgodne z Polskimi Normami:

• PN EN 50110-1:2004 [11] – jest to uniwersalna norma określająca

wymagania w zakresie organizacji prac przy urządzeniach elektrycznych

oraz w ich pobliżu w pełnym zakresie napięciowym, tj. od napięć bar-

dzo niskich do wysokich. Wytyczne obejmują czynności związane z eks-

ploatacją, pracą oraz konserwacją urządzeń, przy czym dotyczą zarówno

robót elektrycznych, jak i nieelektrycznych, np. prac budowlanych

wykonywanych w pobliżu linii wysokiego napięcia. Dokument ten nie

jest przepisem prawnym, został wycofany przez PKN i zastąpiony PN-

-EN 50110-1:2005 w wersji anglojęzycznej.

• PN-HD 60364-6 [14] – określa wymagania dotyczące sprawdzania

instalacji elektrycznych niskiego napięcia (do 1000 V a.c. i 1500 V

d.c. w obiektach budowlanych). Odnosi się zarówno do sprawdzania

odbiorczego, jak i kontrolnego. Zakres badań powinien obejmować

oględziny i próby (pomiary). Dokument opisuje metody probiercze do-

tyczące pomiaru rezystancji podłóg i ścian, uziemienia oraz impedancji

pętli zwarciowej, a także sprawdzania urządzeń ochronnych różnicowo-

prądowych. Zawiera wzory protokołów. Norma jest wyszczególniona

w załączniku nr 1 do [9], stanowi więc przepis prawny i wszelkie próby,

badania oraz pomiary muszą być wykonywane wg jej wytycznych.

• PN-EN 61140:2005 + PN-EN 61140:2005/Al:2008 [12] – doty-

czy ochrony ludzi i zwierząt przed porażeniem elektrycznym. Jej celem

jest podanie ogólnych zasad i wymagań, które są wspólne dla instalacji,

sieci i urządzeń elektrycznych lub niezbędne do ich koordynacji.

W normie podano podstawowe wytyczne, bez ograniczenia wysokości

napięcia. Z punktu widzenia bezpieczeństwa wykonywania prac norma

szczegółowo określa sposób wyłączania napięcia, zabezpieczenia przed