Placówki Medyczne 2016
15
w poprawę jakości leczenia i obniżenie kosztów opieki medycznej.
„Lean design” – to metoda projektowania oparta na zasadach sto-
sowanych przy usprawnianiu produkcji i logistyki w przemyśle,
które pozwalają otrzymać optymalny współczesny obiekt. Zakłada
dokładne zrozumienie procesów funkcjonalnych zachodzących w szpi-
talu w celu poprawy wydajności pracy, skuteczności leczenia i zwięk-
szenia efektywności energetycznej i ekonomicznej.
„Healing Environment” – to zbiór zasad projektowych prowadzących
do utworzenia w szpitalu tzw. przestrzeni terapeutycznej, czyli zapew-
niającej pacjentom oraz personelowi optymalne, przyjazne warunki
leczenia i powracania do zdrowia. Szereg naukowców (na czele z naj-
bardziej znanym – Ulrichem Rogersem) opracował zasady i znalazł
dowody potwierdzające wpływ otoczenia na proces terapeutyczny.
Do najważniejszych z nich zaliczamy:
• zapewnienie poczucia godności i prywatności w przestrzeni
szpitalnej,
• usuwanie czynników stresogennych i wprowadzanie atmosfery
relaksu i domowego klimatu do szpitala,
• zapewnienie kontaktu z bliskimi i umożliwienie tworzenia więzi spo-
łecznych w procesie leczenia,
• wprowadzanie do przestrzeni szpitalnych elementów natury, odpo-
wiedniego oświetlenia, dźwięków, obrazów i innych elementów redu-
kujących stres,
• zapewnienie poczucia miejsca i łatwej orientacji w szpitalu (z ang.
way finding
).
Należy powiedzieć wprost i zdecydowanie: brak powyższych elementów
w nowo projektowanych czy remontowanych obiektach medycznych to
poważny błąd, mający negatywny wpływ na zdrowie ludzi przebywają-
cych w szpitalu – pacjentów, personelu i osób odwiedzających.
x x x
Błędy projektowe – podsumowanie
Błędy popełniane podczas projektowania szpitali są zwykle wyni-
kiem kompilacji wielu uwarunkowań. Wśród czynników obiektywnych
można wyróżnić bardzo skomplikowany i ciągle zmieniający się stan
prawny, a także brak regulacji pewnych aspektów projektowania oraz
funkcjonowania niektórych działów szpitalnych. Bardzo szybko postę-
pujący rozwój medycyny i urządzeń medycznych pozostawia w tyle
regulacje prawne – często przepisy wymuszają rozwiązania nieopty-
malne, nieprzystające do obecnego stanu wiedzy.
Kolejnym ważnym, aczkolwiek ustępującym, problemem są kryteria
oceny ofert w postępowaniach zamówień publicznych, w którym jedy-
nym, a nierzadko głównym wskaźnikiem była i jest cena, czasami
punktuje się też skrócenie procesu projektowego. Architekt, by wygrać
taki przetarg, musi zatrudnić najtańszych fachowców i poświęcić
na projektowanie jak najmniej czasu. Przy takiej organizacji pracy
powstają koszmarnie drogie w realizacji i utrzymaniu szpitale. Nikt
nawet nie myśli o stosowaniu zasad opisanych w niniejszym artykule –
najważniejsze jest utrzymanie najniższej ceny za projekt. Istnieją pra-
cownie, które nigdy nie startują w takich postępowaniach, uważając
je za nieetyczne.
Niezmiernie często podstawą wyceny projektu lub realizacji w procesie
zamówień publicznych są tzw. programy funkcjonalno-użytkowe wyko-
nywane bez koncepcji projektowej, a także przez osoby, które nigdy
żadnego szpitala nie projektowały i nie programowały. Ten „doku-
ment” – zwykle nie poparty żadnymi analizami – staje się często
wyrocznią i podstawą budowy szpitala. Niestety, w Polsce rzadkością
jest zatrudnianie fachowych konsultantów, którzy pomogliby zamawia-
jącemu w określeniu kryteriów wyboru firm i osób projektujących szpi-
tale. Podejmując się realizacji takich obiektów, należy mieć świado-
mość powagi sytuacji i zdawać sobie sprawę, że błąd może kosztować
czyjeś zdrowie lub nawet życie. Dlatego tak ważne jest ciągłe zdobywa-
nie doświadczenia i śledzenie współczesnego stanu wiedzy w zakresie
projektowania szpitali. Należy odwiedzać istniejące obiekty, rozmawiać
z personelem, zarządem i właścicielami, gdyż ich wiedza i doświadcze-
nie są niezwykle pomocne w projektowaniu nowych obiektów i wprost
niezbędne w modernizacjach oraz remontach istniejących.
Kluczowy jest etap tworzenia koncepcji. W proces ten powinny być
zaangażowane wszystkie osoby i instytucje mogące mieć pozytywny
wkład w wizję nowego obiektu. Konsulting, praca w środowisku BIM,
współpraca z rzeczoznawcami, przyszłymi użytkownikami i cost mana-
gerami dają ogromne zyski w późniejszej eksploatacji placówki. To na
tym etapie powstaje najwięcej błędów – takich, których po rozpoczę-
ciu budowy nie można już zwykle naprawić, a które czasami doprowa-
dzają do bankructwa nowe obiekty lub czynią z nich środowisko nie-
bezpieczne dla użytkowników.
Eliminacja błędów powinna następować podczas projektowania
i przygotowania inwestycji. Na ich znalezienie potrzebny jest czas
i współpraca wielu fachowców – możliwie jak najlepszych. Takie
podejście gwarantuje, że budowa szpitala będzie szybka, jego odbiór
i uruchomienie sprawne i bez niespodzianek, a działanie przyjazne
dla pacjentów, personelu i inwestorów lub organów założycielskich.
Patologia polskich zamówień publicznych postawiła ten proces na
głowie. Wymagane jest zrobienie szybkiego, taniego projektu, a taki
może być jedynie zły, niedopracowany, niezoptymalizowany, pełen
błędów i zaniechań. Według niego powstanie bardzo drogi w budo-
wie i utrzymaniu szpital, który może zagrażać życiu ludzi leczących
się w nim i pracujących. A co najistotniejsze – za jego projekt odpo-
wiada architekt.
fot. archiwum pracowni Archimed
Fot. 3. Otwarty w 2015 roku szpital radioterapii w Tomaszowie Mazowieckim, projekt
Archimed
fot. archiwum pracowni Archimed
Fot. 4. Hol wejściowy zrealizowany w istniejącym budynku przychodni Enel-Med,
projekt Archimed.
