Projektowanie bez błędów
14
i europejskie dają gwarancję bezpieczeństwa, warto jednak ustalić
z przyszłym użytkownikiem, jakiej chemii będzie używał do mycia
oraz dezynfekcji, jaki wygląd i charakter ma mieć placówka itp. Rów-
nie istotne, ale stosunkowo proste do określenia, są rozwiązania kon-
strukcyjne. Kluczowe w tym zakresie jest wskazanie potencjalnych
dużych obciążeń (np. rezonans magnetyczny) i zapewnienie ela-
styczności zmian funkcji podczas wieloletniej eksploatacji budynku.
Doświadczenie i klasa konstruktora ma niebagatelne znaczenie, by
ten etap projektowania oraz wykonawstwa uczynić prostym (a co za
tym idzie – odpowiednio tanim), a przyszłe wieloletnie użytkowanie
szpitala pozwalało na elastyczne zmiany funkcji i urządzeń bez barier
konstrukcyjnych.
Instalacje elektryczne i oświetlenie muszą być ściśle dopasowane
do technologii medycznej, tak by właściwie zasilić skomplikowany
sprzęt medyczny, zapewnić odpowiednie poziomy oświetlenia i uczy-
nić te systemy jak najmniej energochłonnymi. Automatyka oraz tzw.
instalacje inteligentne są w szpitalach wyjątkowo przydatne i pozwa-
lają monitorować prawidłowość pracy kluczowych dla bezpieczeństwa
urządzeń. Systemy BMS (z ang.
Building Management System
) kon-
trolują wymianę filtrów, pracę zaworów i wszystkich instalacji szpital-
nych. Błędy w tym zakresie mogą być zarówno bardzo kosztowne, jak
i niestety tragiczne, gdy np. na sali operacyjnej czy oddziale intensyw-
nej terapii nastąpi jednoczesna awaria zasilania podstawowego i źle
konserwowanych systemów zasilania awaryjnego. Zasadą w projek-
tach instalacyjnych jest zapewnienie odpowiednich rezerw i zasilań
awaryjnych dla każdego typu instalacji.
Znacznie bardziej skomplikowane są aspekty instalacji sanitarnych.
Architekt i projektant sanitarny wraz z technologiem medycznym
powinni ustalić parametry powietrza tak, by zapewnić bezpieczeństwo,
odpowiedni komfort temperaturowy i wilgotnościowy oraz oszczęd-
ność zużycia energii. W czasach legionelli i agresywnych, odpornych
na antybiotyki bakterii problem bezpieczeństwa szpitalnych instalacji
wodnych i powietrznych staje się kluczowy w procesie technicznego
projektowania obiektów medycznych.
x x x
Uwarunkowania prawne
Inwestycje medyczne i ich specyfika mają swoje odzwierciedlenie w pol-
skim prawie. Architekci, wykonujący po raz pierwszy projekty obiektów
medycznych, popełniają błędy wynikające ze skomplikowanej struktury
aktów prawnych i szerokiej kolekcji ustaw, rozporządzeń, norm, wytycz-
nych, a często również zarządzeń wydawanych przez szefów służb,
takich jak sanepid, Straż Pożarna, Nadzór Farmaceutyczny, NFZ itp.
Trzeba podkreślić, że wytyczne przeciwpożarowe, sanitarne czy farma-
ceutyczne są publikowane w formie wewnętrznych zaleceń, interpre-
tacji i instrukcji, a ich dostępność dla projektantów często bywa prob-
lematyczna. Zdarza się, że trudno znaleźć podstawę prawną takich
zaleceń. Główną powinnością architekta projektującego szpitale jest
więc śledzenie zmian prawa, a także rozporządzeń i zaleceń instytucji
odpowiedzialnych za bezpieczeństwo placówek medycznych.
Błędy prawne są potencjalnie jednymi z najtrudniejszych do napra-
wienia, zwłaszcza gdy zostały zauważone na etapie odbioru budynku
lub uniemożliwiają uruchomienie niezbędnych funkcji medycznych.
Uzyskiwanie odstępstw od przepisów w zakresie inwestycji szpital-
nych jest bardzo trudne. Niedopatrzenia czy braki w zakresie bezpie-
czeństwa pożarowego lub sanitarnego nie mogą zostać usankcjono-
wane przez jakąkolwiek instytucję, czy też w jakiś sposób przeoczone.
Dla wielu inwestorów doświadczonych w budownictwie ogólnym bywa
to zaskoczeniem.
x x x
Współczesny stan wiedzy
Ochrona zdrowia to obszar nauki, który rozwija się w bardzo gwał-
towny sposób. Niemal co roku powstają wynalazki zmieniające obli-
cze współczesnej medycyny, a co za tym idzie, do szpitali wprowadza
się nowe urządzenia pozwalające na nowoczesne terapie. Przykła-
dem pozytywnego rozwoju technologii są dwa projekty szpitali radiote-
rapeutycznych, które powstały w odstępie 2 lat. W nowszym obiekcie
można było zastosować znacznie tańsze w konstrukcji, lżejsze i mniej-
sze bunkry zapewniające podobny efekt ekranowania. Rozwiązanie to
wdrożono dzięki znajomości najnowszych wynalazków i technik wpro-
wadzanych w światowej medycynie i projektowaniu szpitali.
W zachodniej praktyce stosuje się kilka metod uznanych za oczywiste
i niezbędne w procesie tworzenia nowych i modernizowania starych
obiektów szpitalnych. Poniżej opisano kilka z nich.
„Evidence Based Design” – to zasada, która zakłada połączenie kom-
petencji projektanta, inwestora lub przyszłego użytkownika ze znajo-
mością współczesnej wiedzy. Mówiąc kolokwialnie, wykorzystuje ona
uczenie się na błędach i sukcesach dotychczas zrealizowanych obiek-
tów. Została opracowana przez szkockiego lekarza, który w swojej
praktyce zauważył, że poprzez proste modyfikacje przestrzeni szpital-
nej, wynikające z obserwacji lekarzy, pielęgniarek, administracji, perso-
nelu technicznego, można wprowadzić szereg optymalizacji i udogod-
nień do nowo projektowanych i remontowanych placówek. EBD jest
rozwijana przez wielu naukowców, architektów, praktyków, a nawet
organizacje rządowe i międzynarodowe, uznające jej ogromny wkład
fot. archiwum pracowni Archimed
Fot. 1. Propozycja modernizacji wnętrz i przygotowanie schematu oznaczeń (z ang.
way finding), które zawsze towarzyszą analizom obiektu – hol wejściowy Instytutu
Kardiologii w Aninie, projekt Archimed
fot. archiwum pracowni Archimed
Fot. 2. Realizacja Światowego Centrum Słuchu w Kajetanach – konstrukcja i otwarty
plan umożliwia ewentualną przyszłą adaptację oddziału szpitalnego na potrzeby innych
funkcji, projekt Archimed
