Obiekty Sakralne 2015
75
Systemy Sygnalizacji Włamania i Napadu oraz CCTV w obiektach sakralnych
Pojęcie ochrony mienia przed włamaniem i kradzieżą obejmuje
wiele zagadnień związanych zarówno z ochroną fizyczną, jak
i techniczną.
Ochrona techniczna realizowana jest w postaci:
• barier mechanicznych, zadaniem których jest utrudnienie dostę-
pu (spowolnienie ruchu intruza) w taki sposób, aby jego obecność
mogła być wykryta i skutecznie zasygnalizowana ochronie, zanim
dotrze on do dóbr będących przedmiotem zabezpieczeń;
• instalacji elektronicznych, dzielących się na: Systemy Sygnaliza-
cji Włamań i Napadu (SSWiN), Systemy Telewizji Dozorowej, tzw.
Zamkniętej (zwanej CCTV od angielskiej nazwy
Closed-circuit-tele-
vision
), a także Systemy Kontroli Dostępu (KD), występujące jako
instalacje autonomiczne, ale także coraz częściej jako integralna
część istniejącej instalacji alarmowej. Podobnie jest też z Systemami
Sygnalizacji Pożaru (SSP). Zazwyczaj stanowią odrębną, wyspe-
cjalizowaną grupę środków technicznych. Jednak współczesne
centrale alarmowe i dostosowane do nich czujniki dymu, tempe-
ratury, czy (rzadziej) wykrywające źródła otwartego ognia pozwa-
lają, szczególnie w obiektach małej i średniej wielkości, zintegrować
funkcję wykrywania i sygnalizacji pożaru z Systemem Alarmowym
przy jednoczesnym spełnieniu wymogów stawianych wyspecjali-
zowanym instalacjom SSP. Jest to sposób na zmniejszenie kosztów
inwestycji w tym zakresie.
Głównym zadaniem instalacji mechanicznych jest uniemożliwienie
lub znaczne utrudnienie dostępu do chronionych dóbr. Podstawową
zaś funkcją instalacji SSWiN jest jak najwcześniejsze powiadomie-
nie otoczenia (służb ochrony) o naruszeniu strefy chronionej.
Montaż systemów SSP w tego typu obiektach powinien być prio-
rytetem. Jest to bardzo ważne zagadnienie z punktu widzenia
ochrony dóbr kultury, w tym także sakralnych. Przedmioty skra-
dzione czy zagubione często udaje się odzyskać, a jeżeli nie, to
nadal istnieją w jakiejś przestrzeni. Natomiast dobra kultury,
zazwyczaj bezcenne, strawione przez ogień, są dla ludzkości utra-
cone bezpowrotnie.
Obiekty sakralne wymagają na etapie projektowania i montażu
instalacji alarmowych odmiennego podejścia niż budynki handlowo-
-usługowe, biurowe czy magazynowe. Nie ma natomiast istotnych
różnic w sposobie ochrony obiektów sakralnych i muzealnych,
zwłaszcza że znaczna część tych budowli figuruje w rejestrze zabyt-
ków, prowadzonym przez wojewódzkiego konserwatora zabytków,
co jest istotne z punktu widzenia projektowania i budowy instalacji
ochrony mienia.
Systemy Sygnalizacji Włamania w obiektach muzealnych i sakral-
nych wyróżniają się zarówno topografią, jak i doborem urządzeń.
Odmienne, wyższe od standardowych wymagania obowiązują
w zakresie estetyki instalacji i sposobu prowadzenia okablowania.
Tradycyjne metody układania kabli czy mocowania urządzeń
podlegają tu dużym ograniczeniom, choćby przez konieczność
uszanowania nienaruszalności zabytków. Instalacja nie może
zakłócać wystroju czy atmosfery tych obiektów. Indywidualne
podejście wynika też z funkcji budowli muzealnych i sakralnych.
Dobra kultury podlegają ochronie w czasie, gdy obiekt jest
otwarty dla odwiedzających. Zatem z jednej strony eksponaty
trzeba chronić przed dewastacją czy kradzieżą, a z drugiej umoż-
liwić ludziom jak najblisze podejście do dzieł sztuki czy przedmio-
tów kultu, by mogli odczuwać radość z obcowania z nimi. Nie jest
to łatwe do pogodzenia i często wymaga skupienia się na ochronie
indywidualnej poszczególnych eksponatów. A możemy spotkać tu
rzeczy wręcz unikalnej wartości. Będą to przedmioty kultu reli-
gijnego, malowidła, rzeźby, księgi, w tym starodruki, relikwie,
pamiątki czy naczynia i szaty liturgiczne gromadzone przez wieki,
Co ważne, znaczna ich część opisana jest w łatwo dostępnych
katalogach, co pozwala złodziejowi zapoznać się z cennymi malo-
widłami czy figurkami w odległym o setki kilometrów klaszto-
rze. O ile wartość materialną eksponatów można wycenić z dużą
dokładnością, to wartości historycznej tzw. dóbr kultury oszaco-
wać nieraz nie sposób. Przykładem może być Kielich św. Wojcie-
cha. Każdy złotnik podejmie się wyceny użytego do jego wytwo-
rzenia kruszcu i włożonej pracy rzemieślniczej, ale nie oceni jego
wartości historycznej. Bo w istocie jest to rzecz bezcenna i każdy
nakład finansowy na jej zabezpieczenie jest uzasadniony.
Po zamknięciu obiekty sakralne wymagają szczególnie dobrej
ochrony obwodowej, aby uniemożliwić wtargnięcie nie tylko ama-
torom cudzej własności, ale różnym fanatykom, dewiantom, piro-
manom czy pospolitym wandalom. Takie osoby mogą doprowadzić
do niewyobrażalnych i nieodwracalnych strat, jeśli reakcja syste-
mów zabezpieczeń będzie opóźniona. Właśnie z tych powodów
w projektach ochrony obiektów sakralnych dąży się do wykrycia
intruza możliwie daleko od zabezpieczonych dóbr, obejmując
ochroną również wszelkie pomieszczenia przylegające i zakamarki
(łącznie z podziemiem) mogące posłużyć za kryjówkę do czasu
zamknięcia danego obiektu. Projekt podporządkowany jest obli-
czeniom czasu, jaki jest potrzebny do pokonania wszystkich barier
mechanicznych od momentu pierwszego wykrycia intruza do jego
dotarcia do chronionych wartości. Jeśli jest on porównywalny
z czasem skutecznej interwencji, musi być wydłużony albo przez
rozszerzenie strefy ochrony obwodowej, albo zwiększenie odporno-
ści barier mechanicznych, a najczęściej w efekcie obu tych działań.
W obiektach tego typu projektanci kładą także nacisk na zabez-
pieczenia mechaniczne. Atestowane zamki i kłódki, solidne drzwi
i okna wzmocnione antywłamaniowo, kraty, sztaby, folie antywła-
maniowe, czasem zamurowanie niektórych dojść to podstawowe
zalecenia w projekcie budowy SSWiN, przy czym zabiegi te muszą
być połączone z reakcją ochrony fizycznej, inaczej ich skuteczność
jest znikoma.
Na pytanie, które obiekty sakralne należy uzbrajać w instalację
alarmową należy odpowiedzieć –
„
wszystkie
”
. Ponieważ straty
w obiektach pozbawionych ochrony prędzej czy później wielo-
krotnie przekroczą wartość środków, jakie wystarczyłoby wydać,
aby ich uniknąć. Obowiązuje przy tym zasada, że nakłady inwe-
stycyjne w ochronę powinny być adekwatne do wartości chronio-
nych dóbr.
Systemy Sygnalizacji Włamania
i Napadu oraz CCTV w obiektach
sakralnych
mgr inż. Tadeusz Boroń
ekspert
