Wspólna przestrzeń osiedlowa i jej użytkownicy – placemaking czy źródło konfliktów?
84
dzieci, gdzie najmłodsi mogą nauczyć się wiele o pochodzeniu jedze-
nia. Obserwacja kiełkowania nasion, wzrostu młodych roślin, kwiatów
oraz rozwoju owoców jest wstępem do spróbowania ich smaku, a może
i polubienia na dłużej warzyw i owoców.
Od lat przedmiotem konfliktów w osiedlach są kwestie związane
z wyprowadzaniem psów. Nie sposób więzić domowego ulubieńca na
smyczy, dlatego specjalnie dla właścicieli psów powstają na wielu osied-
lach wybiegi dla czworonogów, gdzie mogą one biegać i załatwiać
swoje potrzeby. Wiele z tych obiektów oferuje również tory przeszkód,
na których można nauczyć chętnego psiaka wielu sztuczek. Tereny te
powinny być odgrodzone od reszty osiedla i zaopatrzone w regularnie
opróżniane pojemniki na odchody.
x x x
Utrzymanie i kontrola stanu urządzeń zabawowych
Bezpieczeństwo użytkowania obiektów zabawowych (budowlanych) oraz
obowiązek utrzymania ich w dobrym stanie technicznym wynika z prze-
pisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. DzU z 2006 r.
nr 156, poz.1118 z późn. zm.). Za stan urządzeń na placach zabaw,
terenowych siłowniach oraz innych atrakcjach odpowiadają administra-
torzy tych obszarów. Zobligowani są oni również do zapewnienia bezpie-
czeństwa użytkowania tych obiektów, a także do usunięcia ich uszkodzeń
wynikających z działań człowieka lub sił natury. W przypadku nowych
placów zabaw firmy produkujące i montujące urządzenia często udzie-
lają kilkuletniej gwarancji na sprzęt, a niejednokrotnie również oferują
kontrole ich stanu. Nie wyklucza to jednak bieżącego dozoru stanu urzą-
dzeń zabawowych, który powinien być przeprowadzany trójstopniowo.
Regularnych oględzin trzeba dokonywać codziennie, zwłaszcza w miej-
scach, gdzie jest bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia uszko-
dzeń. Nadzór powinien być realizowany przez dozorcę lub pracownika
administracji. Kontrola funkcjonalna, sprawdzająca stabilność i działanie
sprzętu musi być przeprowadzana raz na 1–3 miesiące, natomiast pod-
stawowa – raz w roku. W jej trakcie oceniany jest ogólny poziom bezpie-
czeństwa wyposażenia, stan nawierzchni, fundamentów oraz możliwe
zmiany wskutek wykonanych już napraw. Weryfikacji powinny dokony-
wać osoby kompetentne, ściśle według instrukcji producenta urządzeń.
Bezpieczną zabawę zapewnia również zakup certyfikowanych urzą-
dzeń zabawowych, dlatego tylko takie dopuszczane są przy placów-
kach dydaktycznych.
Bezpieczeństwo zależy jednak nie tylko od rodzaju urządzeń, ale przede
wszystkim od typu nawierzchni, na której zostały ustawione. To właś-
nie w wyniku kontaktu z podłożem powstaje większość urazów, dlatego
tak ważne jest, aby pod wysokimi zabawkami znalazły się nawierzch-
nie amortyzujące ewentualny upadek. Nie zawsze musi być to war-
stwa syntetyczna (tartanopodobna), można zastosować również luźne
materiały naturalne, np. drobny żwir z otoczaków o średnicach od 2 do
8 mm, specjalne preparowane wióry, korę lub sortowany piasek pocho-
dzenia rzecznego o średnicy ziaren od 0,2 do 2 mm (PN-EN 1176
i PN-EN 1177). Ogólna zasada jest taka, że im wyższe jest urządzenie
zabawowe, tym bardziej miękka powinna być nawierzchnia ułożona bez-
pośrednio pod nim oraz w strefach możliwego upadku (strefa bezpie-
czeństwa). Nie można zapomnieć też o tym, że podłoża amortyzujące
nie są idealne dla wszystkich części placu zabaw. Nie da się po nich jeź-
dzić na wrotkach, hulajnodze i rowerze, a także rysować kredą. Dlatego
też nie można całkowicie wyeliminować nawierzchni twardych.
Nie bez znaczenia jest usytuowanie placów zabaw w odpowiedniej (bez-
piecznej) odległości od miejsc parkowania samochodów. Tę kwestię
reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia
2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 z późn. zm.) (tab. 1 i 2).
Specyficznymi obiektami są skateparki, gdyż upadki zdarzają się tam
regularnie. Każdy z nich musi mieć tablicę informacyjną z opisanymi
zasadami korzystania z obiektu, jego przeznaczeniem itp. Podczas
zabawy użytkownicy powinni używać ochraniaczy i kasków, aby zmini-
malizować ryzyko poważniejszych urazów. Na obszarze skateparków
należy również pozwolić na wykonywanie graffiti, gdyż jest to częścią
tej subkultury i czyni obiekty bardziej atrakcyjnymi. Dla bezpieczeń-
stwa i estetyki skateparki mogą być zagłębiane w terenie, wówczas nie
stają się dominantą w danej przestrzeni. Oczywiście dotyczy to obiek-
tów wykonanych z betonu. Skateparki ze sklejki powstają częściej na
terenach całkiem płaskich, gdyż wówczas można bezpiecznie ustawić
wszystkie elementy. Obecnie istnieje wiele specjalistycznych firm zaj-
mujących się budową urządzeń dla deskorolek, zgodnie z oczekiwa-
niami użytkowników, gdyż to oni najlepiej wiedzą, czego im potrzeba
do dobrej zabawy. Urządzenia mają specyficzne nazwy, wywodzące
się z początków tego sportu, kiedy do jazdy używano, zwykle nielegal-
nie, takich obiektów, jak baseny bez wody (pool), suche koryta kanałów
(halfpipe), ławki i murki (box). Ze względów bezpieczeństwa te same
obiekty nie powinny służyć jednocześnie deskorolkarzom, wrotkarzom
i użytkownikom rowerów BMX. Każdy z tych sprzętów wymaga nieco
innych odległości urządzeń (ramp, zagłębień i innych).
Konsekwencją zaniechania kontroli stanu technicznego urządzeń
zabawowych i sportowych jest pogorszenie bezpieczeństwa ich użyt-
kowania. Nawet niewielkie z pozoru uszkodzenia, np. zerwane z łań-
cuchów huśtawki osłonki z tworzywa, mogą owocować poważnymi
wypadkami (jeśli ogniwa łańcucha mają nieodpowiednia średnicę,
również urwaniem części palca dziecka). Podobnie niebezpieczne jest
fot. D. Czernek
Fot. 3. Kontrola stanu technicznego urządzeń terenowych siłowni ma szczególne
znaczenie dla bezpieczeństwa i zdrowia użytkowników
Tab. 1. Odległość miejsc postojowych od okien budynków mieszkalnych
Wielkość parkingu/liczba miejsc postojowych Minimalna odległość od okien budynków [m]
Do 4 stanowisk
7
Od 5 do 60 stanowisk
10
Powyżej 60 stanowisk
20
Tab. 2. Odległość miejsc postojowych od granicy działki
Wielkość parkingu/liczba miejsc postojowych Minimalna odległość od granicy działki [m]
Do 4 stanowisk
3
Od 5 do 60 stanowisk
6
Powyżej 60 stanowisk
16
