66
Profesjonalista profesjonaliście
x x x
Kosztowne doświadczenia, czyli trochę historii
Bezpieczeństwo pożarowe ma bardzo wysokie miejsce w rankingu
wymagań podstawowych
1
, stawianych budynkom – zajmuje drugą,
tuż po bezpieczeństwie konstrukcji, z siedmiu pozycji. Jest ono tak
ważne dlatego, że potencjalne skutki pożarów bywają tragiczne i nie-
zwykle kosztowne dla ludzi, gospodarki i środowiska. Można je porów-
nywać tylko z innymi klęskami żywiołowymi: huraganami, powo-
dziami, trzęsieniami ziemi, na które mamy jeszcze mniejszy wpływ.
Fakt, że nie zdarzają się każdego dnia, zawdzięczamy głównie doświad-
czeniu i powszechnie stosowanym środkom prewencyjnym. W prze-
szłości miały miejsce bardzo często. W skrajnych przypadkach ich
ofiarą padały nawet całe miasta. Na przykład podczas opisanego
w Quo Vadis pożaru Rzymu w roku 64 spłonęło 10 spośród 14 dzielnic,
a dwumilionowe miasto praktycznie przestało istnieć.
W bliższym nam 1666 roku w pożarze Londynu spaliło się ²/³ miasta:
13 200 budynków, 87 spośród 100 kościołów. To zdarzenie, mimo że
pociągnęło za sobą zaledwie kilkanaście ofiar śmiertelnych, wywarło
tak wielkie wrażenie na współczesnych, że spowodowało ustanowienie
pierwszych powszechnych przepisów ochrony przeciwpożarowej.
Po drugiej stronie Atlantyku jednym z bardziej spektakularnych był
trwający ponad 2 dni pożar Chicago. Od 8 do 10 października 1871
roku doszczętnie spłonęła zabudowa miasta na powierzchni ponad
10 km
2
, a śmierć poniosły setki mieszkańców.
Również w Polsce wiele miast mocno ucierpiało w wyniku pożarów,
np. pożar w Krakowie w 1850 roku strawił dziesiątki budynków miesz-
kalnych, zabudowania klasztorów Franciszkanów i Dominikanów, dru-
karnię, szkołę techniczną, a szereg obiektów zostało zniszczonych
podczas prowadzenia akcji ratowniczej, m.in. zrzucono dach Sukien-
nic i wielu innych budynków, aby w ten jedyny dostępny wówczas spo-
sób ograniczyć rozprzestrzenianie ognia.
W Polsce jeszcze po drugiej wojnie światowej zdarzały się pożary,
w których z dymem szły całe wioski drewnianych, krytych strzechą
domów. Eliminując łatwopalne materiały, wprowadzając inne wyma-
gania, dotyczące np. minimalnych odległości między budynkami,
ograniczono liczbę i skutki pożarów. Taki system działał niezmiennie
i skutecznie do końca lat 80. w warunkach gospodarki scentralizowa-
nej, powtarzalnych rozwiązań realizowanych według typowych pro-
jektów wykorzystujących głównie materiały odporne na ogień, a tym
samym na ludzkie błędy i zaniedbania.
x x x
Być mądrym przed szkodą
Tymczasem od 1989 roku nastąpił gwałtowny transfer, a następnie roz-
wój nieobecnych wcześniej w Polsce technologii. Nie towarzyszył mu
jednak równie szybki powszechny wzrost wiedzy, a nade wszystko świa-
domości – problemem są przestarzałe przepisy. Zdarzające się coraz
częściej pożary dużych obiektów wzniesionych w ostatnim 15-leciu
wskazują potrzebę pilnego nadrobienia wielu zaległości.
Niniejszy artykuł ma pomóc w przybliżeniu podstawowych informacji
na temat bezpieczeństwa pożarowego, w szczególności dachów pła-
skich, powszechnie stosowanych we współczesnych obiektach usługo-
wych, produkcyjnych i magazynowych.
Znajomość tych zagadnień przez wszystkich uczestników procesu
inwestycyjnego oraz użytkowników i administratorów budynków ma klu-
czowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa, ponieważ działania
człowieka są przyczyną, źródłem ognia prawie wszystkich pożarów, a wiel-
kość i rodzaj strat pożarowych to skutek decyzji i akcji podejmowanych
przez ludzi na wszystkich etapach – od decyzji inwestycyjnych i projekto-
wania przez budowę aż po eksploatację obiektów budowlanych.
x x x
Kilka faktów o pożarze
Pożar może zdarzyć się tylko wtedy, gdy jednocześnie występują
trzy czynniki:
• paliwo,
• tlen w ilości dostatecznej do spalenia paliwa,
• źródło ognia (w postaci płomienia i/lub wysokiej temperatury).
Paliwem potencjalnie może być każdy palny przedmiot lub materiał.
Może się on zapalić bezpośrednio od płomienia albo ulec samozapło-
nowi bądź samozapaleniu. Jeśli paliwa jest więcej, a ogień nie zostanie
ugaszony na wczesnym etapie, może dojść do jego dalszego rozprze-
strzeniania i rozwoju pożaru. Poza płomieniami i wysoką tempera-
turą istotnymi czynnikami niebezpiecznymi są w nim dym i toksyczne
gazy. Mając świadomość zagrożeń, ludzie mogą zarówno ograniczyć
możliwość ich wystąpienia, jak i wpływać na zmniejszenie ich szkod-
liwych skutków dla zdrowia i życia, mienia i gospodarki oraz środowi-
ska naturalnego.
Ten ostatni aspekt staje się coraz istotniejszy, zwłaszcza w przypadku
dużych hal magazynowo-przemysłowych. W Holandii już przed laty sza-
cowano, że szkody w środowisku spowodowane rocznie przez pożary
są porównywalne z tymi, które są skutkiem transportu samochodo-
wego. W Polsce również zdarzało się już, że trwające wiele godzin
pożary dużych hal nie tylko zanieczyszczały atmosferę, lecz także pro-
wadziły do długotrwałych skażeń wód gruntowych. Wystarczy, że pozo-
stałości po nich wraz z wodą używaną podczas akcji gaśniczej dostaną
się do gruntu.
x x x
Wymagania ppoż. a klasyfikacje ogniowe
Powszechnie obowiązujące wymagania techniczno-budowlane,
w szczególności zawarte w „Rozporządzeniu Ministra Infrastruk-
tury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie” (w skrócie WT) dotyczące materiałów,
wyrobów, całych rozwiązań lub elementów budowlanych, wyrażane są
poprzez różne klasyfikacje ogniowe:
• reakcję na ogień wyrobów budowlanych,
• określenia dotyczące stopnia rozprzestrzeniania ognia, w tym
odporność dachów na ogień zewnętrzny,
• klasyfikację w zakresie odporności ogniowej.
Bezpieczeństwo pożarowe
obiektów
mgr inż. poż. Krzysztof Bagiński
➀
Stowarzyszenie DAFA
mgr inż. Maria Dreger
➀
Stowarzyszenie DAFA
