Praca w hałasie
134
ekspozycja na hałas, przy czym czas pojedynczego pomiaru hałasu,
występującego w przedziale czasu T
i
, może być krótszy od długości
tego przedziału. Za wartość parametrów L
A,max
, L
C,peak
przyjmowane
są największe ich wartości z poszczególnych pomiarów z przedziałów
czasu
i
.
Oznacza to, że w celu oceny narażenia na hałas metodą pośrednią
należy zazwyczaj wykonać następujące czynności:
• na podstawie analizy obowiązków pracownika w ciągu dnia robo-
czego określić czas trwania i liczbę przedziałów czasowych T
i
, w któ-
rych występuje hałas o określonym charakterze, np. jeden przedział
czasu dla obróbki szlifierskiej, kolejny dla procesu nitowania;
• przeprowadzić pomiary hałasu poprzez zmierzenie równoważnego
poziomu dźwięku L
A,eq,Ti
dla zdefiniowanych przedziałów czasu T
i
;
przy czym czas pomiaru może być krótszy od czasu oceny T
i
;
• obliczyć poziom ekspozycji na hałas L
EX,8h
dla całego dnia roboczego.
Częstotliwość pomiarów hałasu
Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r.
w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy [5] pomiary hałasu na stanowiskach pracy
powinny być przeprowadzane według schematu:
• co najmniej raz na dwa lata – jeżeli podczas ostatniego badania
i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,2 do 0,5 warto-
ści najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDN);
• co najmniej raz w roku – jeżeli podczas ostatniego badania
i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,5 wartości NDN;
• jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów hałasu, wyko-
nanych w odstępie dwóch lat, natężenie czynnika nie przekraczało
0,2 wartość NDN, pracodawca może odstąpić od wykonania badań
i pomiarów.
Pod pojęciem wartości NDN należy rozumieć wszystkie trzy para-
metry L
EX,8h
, L
A,max
, L
C,peak
. Ponadto wartości 0,2 i 0,5 NDN ozna-
czają o –7 i –3 dB mniejszy poziom ekspozycji na hałas L
EX,8h
(np. dla
0,2 NDN L
EX,8h
= 78 dB i dla 0,5 NDN L
EX,8h
= 82 dB) oraz –14 dB
(0,2 NDN) i –6 dB (0,5 NDN) dla poziomów dźwięku L
A,max
, L
C,peak
(np. dla 0,2 NDN L
C,peak
= 121 dB i dla 0,5 NDN L
C,peak
= 129 dB).
Różnica ta wynika z definicji tych parametrów, a mianowicie poziom
L
EX,8h
opisuje średnią energię hałasu, natomiast poziomy L
A,max
, L
C,peak
są odpowiednikami ciśnienia akustycznego (a nie energii).
Prognozowanie hałasu
Inną możliwością oceny narażenia na hałas w środowisku pracy jest
prognozowanie hałasu za pomocą metod obliczeniowych
na podstawie
danych akustycznych maszyn/urządzeń emitujących hałas i właściwości
akustycznych pomieszczeń. Prognozowanie hałasu w halach przemy-
słowych daje możliwość oceny jego emisji na poszczególnych stanowi-
skach pracy nie tylko na etapie projektu, lecz także przy ocenie sku-
teczności wybranej metody jego obniżenia dla budynków istniejących.
Dzięki dokładnej analizie pola akustycznego w pomieszczeniu możliwe
jest określenie optymalnych miejsc lokalizacji i typów rozwiązań prze-
ciwhałasowych oraz wpływu poszczególnych grup źródeł hałasu na
poziom wypadkowy na wybranych stanowiskach pracy.
Prognozowanie hałasu w halach przemysłowych jest dokonywane
za pomocą dwóch podstawowych metod obliczeniowych:
pola dyfu-
zyjnego
i
akustyki geometrycznej
(metody źródeł pozornych oraz
promieniowej).
Kryteria wyboru wariantu obliczeń można znaleźć m.in. w reko-
mendacji ISO ISO/TR 11690-3:1997 [6]. Pierwsza z tych metod
jest prostym sposobem wyliczenia poziomu ciśnienia akustycznego
w pomieszczeniach, który praktycznie nie wymaga stosowania skom-
plikowanych branżowych programów komputerowych. Wystarczy znać
parametry akustyczne źródeł hałasu, a dokładnie ich moc akustyczną,
oraz podstawową charakterystykę pomieszczenia, tj. wymiary i chłon-
ność akustyczną, wyznacza się go bowiem z zależności:
,
gdzie:
L
w
– poziom mocy akustycznej źródła hałasu w dB,
Q – kierunkowość źródła hałasu (dla wszechkierunkowego Q = 1),
r – odległość od źródła [m],
A – całkowita chłonność akustyczna pomieszczenia/hali,
A
i
– chłonność akustyczna wybranej powierzchni wewnętrznej
i
,
S
i
– pole powierzchni wewnętrznej
i
pomieszczenia [m
2
],
α
i
– współczynnik pochłaniania dźwięku powierzchni wewnętrznej
i
,
N – liczba powierzchni wewnętrznych pomieszczenia.
W celu obliczenia poziomu hałasu w dowolnej odległości r od źródła
o zadanej kierunkowości Q i poziomie mocy akustycznej L
w
należy
zatem znać wymiary wewnętrzne pomieszczenia oraz współczynniki
pochłaniania dźwięku
α
poszczególnych powierzchni. Ponadto na pod-
stawie zależności (2) można łatwo przewidzieć, jak obniży się poziom
ciśnienia akustycznego w polu pogłosowym pomieszczenia (czyli daleko
od źródła) na skutek wprowadzenia do niego dodatkowych elementów
pochłaniających dźwięk, np. sufitu dźwiękochłonnego:
,
gdzie:
A
1
– chłonność akustyczna pomieszczenia przed zmianą,
A
2
– chłonność akustyczna pomieszczenia po wprowadzeniu dodat-
kowych elementów dźwiękochłonnych,
– średni współczynnik pochłaniania dźwięku w pomiesz-
czeniu składającym się z N powierzchni.
Na podstawie równania (3) można zauważyć, że podwojenie chłonno-
ści akustycznej pomieszczenia powoduje obniżenie hałasu w jego polu
pogłosowym tylko o 3 dB. Zależność ta ilustruje stosunkowo małą
skuteczność adaptacji akustycznej pomieszczenia jako rozwiązania
technicznego walki z hałasem.
Metoda pola dyfuzyjnego
pozwala na uzyskanie wiarygodnych wyników
tylko pod warunkiem istnienia pola rozproszonego w pomieszczeniu, co
jest rzadkością w dużych halach przemysłowych. Ponadto nie uwzględ-
nia się w niej geometrii hali ani wpływu lokalizacji źródeł hałasu czy
powierzchni pochłaniających dźwięk na poziom ciśnienia akustycznego.
W praktyce daje ona wiarygodne wyniki tylko w pomieszczeniach
o regularnej geometrii, np. o stosunkach wymiarów 2 : 3 : 5 i o objęto-
ści do 1000 m
3
. Nie można jej wykorzystywać np. w pomieszczeniach
(2)
(3)
