132
Praca w hałasie
x x x
Przepisy i wymagania prawne
Hałas w środowisku pracy powinien być kontrolowany ze względu
na jego negatywne oddziaływanie na zdrowie pracowników. Ocenę
narażenia na niego na ogół przeprowadza się, wyznaczając poziom
dźwięku skorygowany częstotliwościowo z krzywą ważenia dźwięku A,
określony w dB. Na podstawie dotychczasowych badań nad negatyw-
nym wpływem hałasu na zdrowie i samopoczucie ludzi można określić
następujące grupy hałasów:
• poniżej 35 dB(A) – nieszkodliwy, ale może być denerwujący;
• 35–70 dB(A) – może powodować zmęczenie, niekorzystnie wpływa
na sen i odpoczynek;
• 70–85 dB(A) – niekorzystnie wpływa na wydajność pracy, przy dłu-
giej ekspozycji jest szkodliwy dla zdrowia, może przyczyniać się do
osłabienia słuchu, bólów głowy, zaburzeń nerwowych;
• 85–130 dB(A) – niebezpieczny dla organizmu, powoduje zaburze-
nia układu krążenia i pokarmowego, a także trwałe ubytki słuchu;
• powyżej 130 dB(A) – wywołuje zaburzenia równowagi, mdłości,
zmienia proporcje zawartości różnych składników we krwi, może
przyczyniać się do chorób, a nawet zniszczenia niektórych orga-
nów wewnętrznych.
Dopuszczalne wartości hałasu na stanowisku pracy są określone
w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia
12 czerwca 2018 r. [1]. Wymagania te, z niewielkim rozszerzeniem,
podane są także w normie PN-N-01307 [2]. Zarówno w niej, jak
i PN-EN ISO 9612 [3] opisano także metody oceny narażenia na
hałas na stanowisku pracy. Zgodnie z ww. rozporządzeniem jest on
oceniany za pomocą najwyżej dopuszczalnych natężeń (NDN) czyn-
nika fizycznego – hałasu. Wskazano dwa jego rodzaje:
hałas słyszalny
,
czyli występujący w zakresie częstotliwości 20 Hz–20 kHz, oraz
ultra-
dźwiękowy
w przedziale 10–40 kHz. W dalszej części niniejszego arty-
kułu autor skupia się na pierwszym z nich, ponieważ w praktyce naj-
częściej występuje on w halach przemysłowych.
Zgodnie z ww. dokumentami ocenę NDN hałasu słyszalnego przepro-
wadza się za pomocą trzech parametrów:
• poziomu ekspozycji na hałas skorygowany częstotliwościowo
z krzywą ważenia A, odniesiony do 8-godzinnego wymiaru czasu
pracy: L
EX,8h
lub przeciętnego tygodniowego wymiaru pracy: L
EX,w
;
• maksymalnego poziomu dźwięku skorygowanego częstotliwościowo
z krzywą ważenia A i czasowo ze stałą czasową SLOW: L
A,max
;
• szczytowego poziomu dźwięku skorygowanego częstotliwościowo
z krzywą ważenia C: L
C,peak
.
Hałas na ogólnym stanowisku pracy nie przekracza dopuszczalnych
norm, jeżeli wartość każdego z trzech wskazanych parametrów
równocześnie jest mniejsza od określonych w rozporządzeniu [1],
a mianowicie:
• L
EX,8h
≤
85 dB,
• L
A,max
≤
115 dB,
• L
C,peak
≤
135 dB.
Natomiast w normie PN-N-01307 [2] podano dopuszczalne wartości
hałasu na stanowiskach wymagających podwyższonej koncentracji
uwagi, np. przy pracach projektowych i teoretycznych nie może być
większy niż 55 dB(A). W przypadku gdy hałas na stanowisku pracy
przekracza dopuszczalne wartości, zgodnie z Rozporządzeniem Mini-
stra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [4],
pracodawca jest zobowiązany do:
• ustalenia przyczyn ich przekroczenia oraz opracowania i zastosowa-
nia programu działań mających na celu zmniejszenie narażenia pra-
cownika na hałas,
• zaopatrzenia w środki indywidualnej ochrony słuchu,
• ograniczenia czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowania przerw
w pracy,
• oznakowania stref zagrożonych hałasem, ewentualnie ograniczenia
do nich dostępu,
• informowania pracowników o wynikach pomiarów hałasu i wynikają-
cych z niego zagrożeniach dla zdrowia,
• dostępu do informacji na temat działań podjętych w związku
z przekroczeniami.
Ponadto, gdy na stanowisku pracy poziom hałasu przekracza dopusz-
czalne normy, pracownicy podlegają dodatkowym okresowym bada-
niom lekarskim w ramach profilaktycznej ochrony zdrowia.
x x x
Ocena zagrożenia hałasem
Pomiary hałasu na stanowiskach pracy należy przeprowadzać według
norm PN-N-01307 [2] i PN-EN ISO 9612 [3]. Pierwsza z nich dopusz-
cza stosowanie dwóch metod pomiaru:
bezpośredniej
i
pośredniej
.
Bezpośrednia polega na pomiarze za pomocą dozymetru noszo-
nego przez pracownika lub całkującego miernika poziomu dźwięku
(co najmniej 2 klasy), umieszczonego na wysokości uszu pracownika
na stanowisku pracy przez cały okres oceny, np. przez 8 godzin. Jest
to metoda dokładna, ale czasochłonna. Dzięki niej uzyskuje się bez-
pośrednio wartości parametrów L
EX,8h
, L
A,max
, L
C,peak
dla całego dnia
roboczego.
W metodzie pośredniej natomiast określa się przedziały czasowe T
i
,
w których występują poszczególne hałasy (hałas
i
), dokonuje się ich
pomiaru w krótkich reprezentatywnych przedziałach czasu i dalej
przeprowadza obliczenia ekspozycji na hałas z zależności [2]:
,
gdzie:
T
0
– czas odniesienia 28 800 s (8h),
– czas ekspozycji [s] w ciągu dnia roboczego,
T
i
– przedział czasowy [s], w którym występuje hałas L
A,eq,Ti
określony na
podstawie pomiarów w krótkim, reprezentatywnym przedziale czasu.
,
gdzie:
L
A,eq,Ti
– równoważny poziom dźwięku A w dB, w przedziale T
i
,
n – liczba przedziałów T
i
w czasie oceny, w których następuje
Praca w hałasie
dr inż. Romuald Bolejko
Katedra Akustyki i Multimediów,
Politechnika Wrocławska
(1)
