Page 50 - Hale Przemysłowe 2014

48
Wentylacja i ogrzewanie powietrzne hal produkcyjnych i magazynowych
W obiektach produkcyjnych na komfort pracy, bezpieczeństwo oraz
produktywność pracowników istotny wpływ ma stan powietrza – jego
parametry cieplno-wilgotnościowe oraz jakość i czystość.
Powstające podczas procesów produkcyjnych zanieczyszczenia (cząstki
stałe, gazy, pary i mgły oraz aerozole ciekłe) mogą oddziaływać pylico-
twórczo, drażniąco, alergizująco, toksycznie, kancerogennie lub radio-
aktywnie. Mogą także mieć właściwości palne i wybuchowe. Dostając
się do powietrza wpływają na pogorszenie warunków pracy, stanu
zdrowia i powstawanie chorób zawodowych. Prowadzą do awarii,
uszkodzeń lub szybszego zużycia urządzeń i maszyn, oraz zniszczenia
produktów, a także zanieczyszczenia środowiska zewnętrznego [2].
Stosując odpowiednią wentylację stanowisk pracy doprowadza się
świeże powietrze, co pozwala na utrzymanie stężenia zanieczyszczeń
na bezpiecznym poziomie, czyli niższym od najwyższej dopuszczalnej
wartości (NDS).
Nadając nawiewanemu powietrzu odpowiednią temperaturę i wilgotność
(gdy jest to wymagane ze względów technologicznych) zapewnia się w ha-
lach produkcyjnych odpowiedni komfort cieplny pracownikom.
Zależnie od przeznaczenia magazyny można podzielić na handlowe,
produkcyjne i transportowo-spedycyjne. Są też magazyny pomocni-
cze, produktów w toku, wyrobów gotowych, odpadów, a także surow-
ców. Natomiast ze względu na ich wysokość wyróżniamy magazyny
niskiego i wysokiego składowania. We wszystkich pomieszczeniach
magazynowych powinna być zapewniona odpowiednia wymiana po-
wietrza (wentylacja) i właściwe warunki cieplno-wilgotnościowe [16].
Podczas analizy warunków składowania różnych towarów zaobserwo-
wano, że znaczna część odnotowanych szkód ładunkowych jest wyni-
kiem oddziaływania głównie niewłaściwej temperatury i wilgotności
powietrza. I tak np. w magazynach surowców i produktów spożyw-
czych prawidłowe warunki przechowywania zapewniają zachowanie
ich smaku, wyglądu, wartości odżywczych i walorów zdrowotnych.
Składowane produkty wpływają także na warunki pracy. Z towa-
rów przemysłowych, w pomieszczeniach zamkniętych bez właściwej
wentylacji, mogą uwalniać się gazy, które w połączeniu z powietrzem
mogą mieć właściwości wybuchowe lub wydzielać nieprzyjemne,
drażniące zapachy. W magazynach surowców niebezpiecznych zapew-
nienie odpowiednich warunków przechowywania, z uwzględnieniem
wymiany powietrza, decyduje o bezpieczeństwie pracy pracowników.
❘ ❘ ❘ Wymagania prawne i wytyczne związane z zapewnieniem
odpowiednichwarunkówpracywhalachprodukcyjnych
Dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń powietrza na stanowi-
skach pracy
Biorąc pod uwagę, że dla każdej substancji istnieje stężenie, które-
go poziom nie wpływa na stan zdrowia pracownika, zdefiniowano
podstawowe kryteria oceny narażenia zawodowego na substancje che-
miczne i pyły, wyznaczając ich najwyższe dopuszczalne stężenia [20].
Do określenia poziomu zanieczyszczeń powietrza stosuje się trzy
wartości [20]:
• najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość średnia ważona,
której oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego, dobowego
i 40-godzinnego (tygodniowego) czasu pracy, przez okres aktywności
zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie
zdrowia oraz jego przyszłych pokoleń,
• najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość śred-
nia, która nie powinna wpłynąć na stan zdrowia pracownika, jeżeli prze-
bywa w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy
w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina,
• najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – wartość, która
ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może zostać
przekroczona w środowisku pracy w żadnym momencie.
W rozporządzeniu [20] zamieszczono dopuszczalne wartości stężeń
dla 524 substancji chemicznych i 19 rodzajów pyłów. Podane poziomy
zanieczyszczeń służą do oceny warunków pracy i narażenia zawodowego
pracowników, jak również do określenia wielkości strumienia powie-
trza wentylacyjnego (tzw. zewnętrznego, świeżego), niezbędnego do
obniżenia lub zminimalizowania zagrożeń do poziomu akceptowalnego
ryzyka zdrowotnego.
W odróżnieniu od większości czynników chemicznych i fizycznych,
w skali światowej nie ma powszechnie akceptowanych kryteriów
oceny narażenia na czynniki biologiczne, jak również ogólnie uznanych
wartości normatywnych (referencyjnych) i zaleceń metodycznych [4].
Wyjątek stanowią zakłady przemysłu farmaceutycznego, dla których
w oparciu o przewodnik GMP (Good Manufacturing Practice – Dobra
Praktyka Produkcyjna/Wytwarzania) podawane są ujednolicone, zaleca-
ne wartości graniczne zanieczyszczeń mikrobiologicznych w powietrzu
i na powierzchniach, w pomieszczeniach czystych przeznaczonych do
produkcji sterylnych produktów leczniczych [11].
Wentylacja awaryjna
W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mogą wydzielać się
substancje toksyczne lub stwarzające zagrożenie wybuchem, należy
stosować awaryjną wentylację wyciągową, uruchamianą od wewnątrz
i z zewnątrz pomieszczeń. Ma ona za zadanie zapewnić wymianę powie-
trza dostosowaną do ich przeznaczenia zgodnie z odrębnymi przepisami
i Polskimi Normami [18].
Dobrym przykładem są zakłady przemysłu piwowarskiego i napojów
gazowanych. Zgodnie z rozporządzeniem [21] w pomieszczeniach,
w których podczas procesu technologicznego lub otwierania zbiorników
do powietrza może dostać się dwutlenek węgla lub inne gazy (np. pod-
czas ekstrakcji chmielu), wówczas poza wentylacją mechaniczną służącą
do ich usuwania, wymagany jest system wentylacji awaryjnej, zapew-
niający co najmniej 10-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny.
Hermetyzacja procesówprodukcyjnych
Urządzenia (lub ich części), z których mogą wydzielać się szkodliwe gazy,
pary lub pyły, powinny być zhermetyzowane. Jeśli jest to niemożliwe,
urządzenia należy wyposażyć w miejscowe wyciągi [10].
Hermetyzacja polega na dokładnym zamknięciu procesu produkcyjnego
przez szczelne obudowanie rejonu emisji zanieczyszczeń. Wwyniku za-
chodzących wewnątrz procesów powstają strefy nadciśnienia, które mogą
Wentylacja i ogrzewanie
powietrzne hal produkcyjnych
i magazynowych
dr inż. Anna Charkowska
adiunkt naWydziale Inżynierii Środowiska Politechniki
Warszawskiej
ekspert