Page 60 - Hale Przemysłowe 2014

58
Oświetlenie hal przemysłowych
❘ ❘ ❘ Wymagania prawne i BHP związane z odpowiednim
oświetleniemhal przemysłowych
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) zawierają
ogólne wymagania odnośnie do oświetlenia miejsc pracy. Według
Kodeksu pracy – art. 207 § 2 ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (tekst
jedn.: DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – do podstawowych
obowiązków pracodawcy należy ochrona zdrowia i życia pracowników
przez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Należy
przez to rozumieć m.in. zapewnienie właściwego oświetlenia.
Na podstawie Kodeksu pracy Rozporządzenie Ministra Pracy i Polity-
ki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: DzU z 2003 r. nr 169,
poz. 1650, DzU z 2007 r. nr 49, poz. 330, DzU z 2008 r. nr 108,
poz. 690) zarządza, że:
• na terenie zakładu pracy we wszystkich miejscach, w których mogą
przebywać osoby zatrudnione, pracodawca jest zobowiązany zapewnić
oświetlenie elektryczne w porze nocnej lub, jeżeli dzienne jest niewystar-
czające; wymagania dotyczące oświetlenia określają polskie normy;
• pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny gwarantować
pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności
właściwe oświetlenie – naturalne i sztuczne;
• jeśli nie jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię
produkcji, to w pomieszczeniach pracy stałej należy zapewnić oświetlenie
dzienne dostosowane do rodzaju wykonywanych zadań i wymaganej do-
kładności; niezależnie konieczne jest także zagwarantowanie oświetlenia
elektrycznego; powinno spełniać wymagania polskich norm;
• w pomieszczeniach i miejscach pracy, w których, w przypadku awarii
oświetlenia, może nastąpić zagrożenie życia i zdrowia pracowników,
trzeba zapewnić oświetlenie awaryjne, spełniające wymagania określone
w odrębnych przepisach i polskich normach;
• stosunek wartości natężenia oświetlenia w pomieszczeniach sąsiadują-
cych ze sobą, przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna, nie może
być większy niż 5 : 1; wymagane jest również stworzenie warunków
umożliwiających stopniową adaptację wzroku po wyjściu z pomieszczeń,
w których, ze względów technologicznych, praca odbywa się w ciemności;
• pracodawca zobowiązany jest również do oceny ryzyka zawodowego
występującego przy wykonywanych pracach i jego dokumentowa-
nia, w tym także powinna mieć miejsce okresowa ocena oświetlenia
stanowisk pracy.
Wymagania, jakie muszą spełniać pracodawcy w zakresie zapewnienia
odpowiednich warunków oświetlenia, zawarte są również w Rozporzą-
dzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie, opublikowanym w DzU nr 75, poz. 690 z późn. zm.,
które stanowi m.in., że:
• pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi musi mieć zapewnione
oświetlenie dzienne, dostosowane do jego przeznaczenia, kształtu
i wielkości,
• oświetlenie światłem sztucznym pomieszczenia przeznaczonego na
pobyt ludzi powinno odpowiadać potrzebom użytkowym i spełniać
wymagania polskiej normy dotyczącej oświetlenia wnętrz światłem
elektrycznym; w przypadku połączonych ze sobą pomieszczeń prze-
znaczonych na stały pobyt ludzi oraz do ruchu ogólnego (komunikacji)
oświetlenie nie powinno wykazywać różnic natężenia, wywołujących
olśnienie przy przejściu między nimi.
Rozporządzenia z zakresu BHP oraz szczegółowe zalecenia o charakte-
rze technicznym odsyłają do odpowiednich branżowych Polskich Norm.
Wśród krajowych dokumentów normalizacyjnych nie istnieje norma
poświęcona wyłącznie zagadnieniom oświetlenia przemysłowego.
Wymagania w tym zakresie zostały włączone w zakres ogólnej, wydanej
w 2012 r., normy PN-EN 12464-1:2012 „Światło i oświetlenie. Oświe-
tlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach”. Zastąpiła ona
anglojęzyczną normę PN-EN 12464-1:2011, która nie została przetłu-
maczona na język polski. Z tego powodu w czasie jej obowiązywania
równolegle stosowano także, już nieobowiązującą, ale polskojęzyczną
normę PN-EN 12464-1:2004.
❘ ❘ ❘ Projekty oświetlenia hal przemysłowych
Zadaniem oświetlenia jest zapewnienie właściwych warunków pracy
wzrokowej, tzw. wygody widzenia. Oświetlenie ma bezpośredni
wpływ na szybkość postrzegania i pewność widzenia, np. kształ-
tów i sylwetek, barw oraz rozpoznawanie właściwości powierzchni.
O wygodzie widzenia możemy mówić, gdy zdolność rozróżniania
szczegółów jest pełna, spostrzeganie sprawne i pozbawione ryzyka,
nie powoduje odczucia przykrości, dyskomfortu i nie prowadzi do
zmęczenia. Oprócz indywidualnej wrażliwości wygoda widzenia
zależy od cech ilościowych i jakościowych oświetlenia.
Obowiązująca od 2012 roku norma PN-EN 12464-1:2012 zwraca
uwagę na zyski płynące z wykorzystania naturalnego światła
dziennego, pochodzącego np. z okien i świetlików dachowych,
w oświetleniu stanowisk pracy, w tym także w przemyśle. Korzyst-
nie odziaływuje na zdrowie i samopoczucie pracowników, charak-
teryzuje się najlepszym oddawaniem barw, a jego zastosowanie
ogranicza koszty energii elektrycznej. Optymalnym rozwiązaniem
jest zatem zapewnienie jak największej ilości światła naturalnego
przy stanowiskach pracy.
Projekt oświetlenia powinien określać podstawowe parametry otoczenia
świetlnego zapewniane przez światło naturalne i sztuczne:
• rozkład luminancji,
• natężenie oświetlenia na obszarze zadania wzrokowego, bezpośredniego
otoczenia i tła, oraz jego równomierność, a także siatkę natężenia czyli
punkty jego obliczania dla tych obszarów,
• zapobieganie oraz ograniczanie olśnienia,
• ogólne oświetlenie wnętrza i kierunkowe zadań wzrokowych,
• wygląd, a także oddawanie barw,
• migotanie i efekty stroboskopowe.
Oświetlenie hal przemysłowych
Oświetlenie wnętrz w nowo budowanych lub modernizo-
wanych obiektach przemysłowych staje się współcześnie
ważnym czynnikiem spełniającym wiele istotnych funkcji.
Przede wszystkim zwiększa wydajność i bezpieczeństwo
pracy przez poprawę komfortu widzenia, a przy tym
racjonalizuje zużycie energii elektrycznej, dzięki czemu
zmniejsza negatywny wpływ przemysłu na środowisko.
Marek Kołakowski
ekspert