Page 62 - Hale Przemysłowe 2014

60
Oświetlenie hal przemysłowych
Istotne jest również, by zapewniał optymalny wybór efektywnego,
trwałego i łatwego w konserwacji systemu oświetleniowego.
Różnorodność wymagań koniecznych do spełnienia przy projektowa-
niu oświetlenia obiektów przemysłowych sprawia, że takie zadanie
powinno być bezwzględnie powierzone specjalistom – projektantom
z odpowiednim doświadczeniem i wiedzą.
❘ ❘ ❘ Zależność oświetlenia od typu hal przemysłowych
Hale przemysłowe to miejsca, w których zachodzi większość zasadni-
czych procesów produkcyjnych, a także magazynowanie, pakowanie
i spedycja towarów. Jednak ze względu na różnorodność prowadzonych
w nich działalności pojęcie hali nie jest jednoznaczne. W przemyśle
maszynowym, elektronicznym, spożywczym czy farmaceutycznym,
będą miały zupełnie różną specyfikę i wymagania oświetleniowe.
Dlatego dobór sprzętu w postaci źródeł światła, opraw oświetleniowych
i dodatkowych elementów instalacji, np. czujników ruchu lub poziomu
światła dziennego, oraz sposobów oświetlania hal światłem sztucznym
jest uzależniony od wielu czynników:
• wymiarów powierzchni i wysokości hali,
• rodzaju i charakteru prowadzonych prac,
• wymagań oświetleniowych,
• dostępności naturalnego światła dziennego,
• warunków środowiskowych wewnątrz hali – stopnia zapylenia i wil-
gotności, temperatury otoczenia, agresywności środowiska i zagrożenia
wybuchem,
• rozmieszczenia stanowisk pracy we wnętrzu i ich dobowego rytmu
wykorzystania,
• warunków konserwacji.
Odrębne wymagania dotyczące zachowania czystości będą miały
hale przemysłowe w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym.
Z kolei przemysł chłodniczy stawia przed sprzętem oświetleniowym
wyjątkowe wymagania techniczne, związane z pracą w bardzo niskich
temperaturach.
❘ ❘ ❘ Rodzaje źródeł światła
Obecnie do oświetlania hal przemysłowych najczęściej używane są trzy
rodzaje źródeł światła:
• lampy fluorescencyjne – świetlówki liniowe,
• wysokoprężne lampy metalohalogenkowe,
• półprzewodnikowe, elektroluminescencyjne diody świecące LED.
Nie zaleca się wykorzystywania wysokoprężnych lamp rtęciowych, ze
względu na ich nieznaczną skuteczność świetlną, oraz niskoprężnych
i wysokoprężnych lamp sodowych z powodu ich niskiego wskaźnika
oddawania barw.
❘ ❘ ❘ Rodzaje opraw oświetleniowych
Źródła światła są tylko jednym z elementów instalacji oświetlenio-
wej. Ważnymi urządzeniami są także oprawy, w których one pracują.
W przypadku hal przemysłowych kryteria ich doboru można podzielić
na wymagania związane z zapewnieniem zasilania i szczelności opraw,
gwarantujących właściwe warunki pracy źródeł światła, oraz wynikające
z ukształtowania wiązki świetlnej, właściwej dla poszczególnych zadań
oświetleniowych.
Szczelność opraw oświetleniowych określana jest przez tzw. stopień
ochrony (szczelności). Wysoki decyduje o dużej wydajności oprawy
w trakcie całego okresu jej eksploatacji, co jest istotne szczególnie w przy-
padku pracy w trudnych warunkach – dużego zapylenia lub wilgotności.
Stopień ochrony oprawy określa się dwucyfrowym symbolem (kodem)
IP. Pierwsza cyfra oznacza poziom zabezpieczenia wnętrza oprawy przed
ciałami stałymi (np. pyłem, narzędziami i częściami ciała), druga przed
wnikaniem wody. Oprawy przemysłowe przeznaczone do pracy w po-
mieszczeniach zapylonych lub wilgotnych, powinny mieć stopień ochrony
nie mniejszy niż IP65. Nie stanowi to jednak bezwzględnego wymogu
dla wszystkich hal, ponieważ w wielu pomieszczeniach produkcyjnych
panują znacznie łagodniejsze warunki środowiskowe.
Układy zasilania muszą zapewniać skuteczną kompensację mocy bier-
nej. Dlatego oprawy z układami zasilającymi, zawierającymi stateczniki
magnetyczne powinny być wyposażone w kondensatory kompen-
sacyjne. Stateczniki magnetyczne stosowane są przede wszystkim
w oprawach do wysokoprężnych lamp metalohalogenkowych, ale także
do starszych typów świetlówek T8. Lepszym rozwiązaniem, zwłaszcza
w przypadku świetlówek, są oprawy z elektronicznymi układami stabi-
lizacyjno-zapłonowymi, tzw. statecznikami elektronicznymi, zapewnia-
jące bardzo niski współczynnik mocy biernej.
Oprawy oświetleniowe ze świetlówkami liniowymi przeznaczone do
oświetlania hal przemysłowych stanowią bardzo liczną i rozbudowaną
grupę sprzętu. Oprawy z odpowiednimi układami optycznymi, kształ-
tującymi rozsył światła, można stosować do oświetlania pomieszczeń
produkcyjnych o wysokości nawet powyżej 12 m.
Obecnie w nowych instalacjach wykorzystuje się głównie najnowocze-
śniejsze świetlówki typu T5, o średnicy rury wynoszącej 16 mm, które
zastępują starsze i mniej wydajne T8 o średnicy 26 mm. Oprawy do
świetlówek typu T5 wyposażane są wyłącznie w układy zasilania w po-
staci stateczników elektronicznych, gwarantujących natychmiastowe
zaświecanie, płynną pracę, stabilizację wartości strumienia świetlnego
i eliminację tętnienia światła, a w bardziej zaawansowanych konstruk-
cjach także możliwość ściemniania i współpracy z czujnikami ruchu oraz
poziomu światła dziennego.
Jednym z najprostszych typów opraw świetlówkowych wykorzystywa-
nych w halach przemysłowych są oprawy o konstrukcji otwartej, z jedną
lub dwoma świetlówkami. Modele pozbawione odbłyśnika charakte-
ryzują się całoprzestrzennym rozsyłem światła, te wyposażone w prosty
odbłyśnik typu rynnowego (z blachy stalowej malowanej na kolor biały)
– szerokim. Natomiast odbłyśniki wykonane z blachy o powierzchni lu-
strzanej zapewniają wąski lub nawet bardzo wąski rozsył światła. Oprawy
takie popularnie nazywane są belkami świetlówkowymi. Charakteryzują
się stopniem ochrony IP20 i są przeznaczone do oświetlania hal i pomiesz-
czeń przemysłowych o niskim zapyleniu i wilgotności.
Whalach i pomieszczeniach o trudnych warunkach środowiskowych
stosuje się inny rodzaj opraw do jednej lub dwóch świetlówek – z obudową
wykonaną z tworzywa sztucznego, zamkniętą przezroczystym kloszem.
Popularnie są one nazywane oprawami szczelnymi i charakteryzują się stop-
niem ochrony co najmniej IP54, a często nawet IP65. Ich specjalne modele
wyposażone są także w okablowanie i dodatkowe dławice, pozwalające na
zasilanie przelotowe, a dzięki temu na łączenie opraw w linie świetlne.
Oprawy oświetleniowe do wysokoprężnych lamp metalohalogen-
kowych stosowane są do oświetlania hal i pomieszczeń przemysłowych
o wysokości ponad 12 m (ze względu na wyższy strumień świetlny).
Lampy metalohalogenkowe dostępne są w dwóch podstawowych
wersjach konstrukcyjnych. Nowocześniejsze wyposażone w jarzniki
wykonane z materiału ceramicznego mają moc od 50 do 250 W zaś
starsze modele z jarznikiem ze szkła kwarcowego – od 150 do 400 W.