24
Materiały do produkcji prefabrykatów betonowych
betonu). Najczęściej wykorzystywane preparaty antyadhezyjne to
substancje oleiste pochodzenia mineralnego lub roślinnego, zazwy-
czaj modyfikowane dodatkami poprawiającymi działanie lub apli-
kację środka. Mogą dodatkowo zawierać rozcieńczalniki lub wystę-
pować w postaci emulsji wodnych. Stosowane są także preparaty
w formie past z syntetycznymi woskami, parafinami lub żywicami.
Istotną właściwością nowoczesnych środków antyadhezyjnych jest
ich biodegradowalność.
Preparaty nie mogą niekorzystnie i destrukcyjnie wpływać na beton,
stal zbrojeniową lub sprężającą, formę do prefabrykacji i konstruk-
cję. Nie powinny też oddziaływać na barwę, jakość powierzchni
konstrukcji ani na poszczególne warstwy prefabrykatu. Dobiera
się je zatem zależnie od materiału poszycia formy, rodzaju użytego
betonu, warunków wytwarzania prefabrykatu (niektóre nie nadają
się np. do obróbki cieplnej albo do stosowania w warunkach zimo-
wych) oraz oczekiwanego wyglądu powierzchni. Nanosi się je zwykle
maszynowo, za pomocą rozpylacza nisko- lub wysokociśnieniowego,
ewentualnie ręcznie przy użyciu gąbek lub szczotek. Metodę dosto-
sowuje się do postaci, konsystencji i lepkości preparatu, biorąc pod
uwagę także zalecenia producenta. Środek antyadhezyjny nałożony
poprawnie i w odpowiedniej ilości gwarantuje łatwe rozformowywa-
nie matryc i uzyskanie powierzchni licowej betonu o wysokiej jako-
ści. Obecnie stosowane preparaty aplikuje się cienką warstwą – im
cieńszą i bardziej równomierną, tym lepiej. Ich nadmiar powinien
być usunięty, ponieważ może powodować zacieki i przebarwienia na
gotowym prefabrykacie. Istotne jest także precyzyjne smarowanie
krawędzi faktury, zwłaszcza wysokich części bocznych.
Większość środków wymaga tzw. sezonowania, które trwa od
momentu naniesienia preparatu na formę do rozpoczęcia betono-
wania. Czas ten jest potrzebny do uzyskania właściwości antyad-
hezyjnych, np. całkowitego odparowania rozcieńczalnika czy wody
z preparatów emulsyjnych, utwardzenia bądź polimeryzacji żywic.
Dobierając odpowiedni środek antyadhezyjny oraz sposób jego
aplikacji, warto wypróbować preparat w konkretnych warunkach
technologicznych, przy ustalonej konstrukcji, materiale form i skła-
dzie betonu.
x x x
Normy w prefabrykacji
Produkcja prefabrykatów wymaga szczególnego przygotowania.
Proces ten rozpoczyna się dużo wcześniej – już na etapie projekto-
wania obiektu i uwzględnia np. modułowość elementów stropowych
lub ściennych, a także parametry fizyczne, chemiczne i wizualne
betonu potrzebnego do wykonania konkretnego prefabrykatu. Pro-
ste projekty mogą być wstępnie opracowane na podstawie wyro-
bów i wytycznych przedstawionych w katalogach producentów, zaś
bardziej skomplikowane wymagają ścisłej współpracy architekta
i konstruktora z projektantem systemu prefabrykacji. Pozwala to
uniknąć problemów podczas produkcji elementów i późniejszego
ich montażu.
W styczniu 2015 roku opublikowano polską wersję językową
normy PN-EN 206:2014-04 „Beton – Wymagania, właściwości,
produkcja i zgodność”, która zastąpiła PN-EN 206-1:2003 oraz
PN-EN 206-9:2010. Obowiązuje ona producentów betonu m.in.
wykorzystywanego do konstrukcji prefabrykowanych i konstruk-
cyjnych wyrobów prefabrykowanych stosowanych w obiektach.
W normie określono wymagania, a także ograniczenia dotyczące
składników betonu, właściwości mieszanki betonowej i betonu
stwardniałego oraz ich weryfikacji, specyfikacji betonu, dostawy
mieszanki betonowej, procedur kontroli produkcji oraz kryteriów
i oceny zgodności.
Norma PN-EN 13369:2013-09 „Wspólne wymagania dla prefabry-
katów z betonu” (w wersji angielskiej) określa wymagania, podsta-
wowe kryteria wykonawcze i zasady oceny zgodności prefabrykowa-
nych wyrobów betonowych, żelbetowych i sprężonych, wytwarzanych
z betonów zagęszczonych, lekkich zwykłych oraz ciężkich, nieza-
wierających innych frakcji gazowych niż pobrane z powietrza. Obej-
muje wszystkie wyroby prefabrykowane, które są produkowane prze-
mysłowo – wielkoseryjnie lub indywidualnie. Może stanowić punkt
odniesienia przy korzystaniu z norm szczegółowych dla konkretnych
wyrobów, gdyż jest ona dla nich punktem wyjścia.
Opracowanych jest także wiele norm szczegółowych dotyczących
zarówno cementów, domieszek oraz kruszyw stosowanych do pro-
dukcji betonu, a także precyzujących wymagania (np. akustyczne,
termiczne, przeciwpożarowe) dla gotowych prefabrykatów (elemen-
tów ścian, stropów, schodów itp.) oraz konstrukcji z elementów pre-
fabrykowanych. Właściwy przebieg produkcji prefabrykatów jest
kontrolowany wieloetapowo: począwszy od przygotowania, przez
wykonywanie, aż po odbiór gotowych elementów. Dzięki temu
wyroby z betonu prefabrykowanego w porównianiu do konstrukcji
monolitycznych realizowanych bezpośrednio na budowie charakte-
ryzuje wyższa jakość.
Literatura
1. Janczura K., „Kierunki dalszego rozwoju konstrukcji z betonów prefa-
brykowanych – od B15 do C110/115”, w: „Dni Betonu”, materiały z kon-
ferencji Stowarzyszenia Producentów Cementu, 13–15 października 2014,
Wisła.
2. „Prefabrykacja – jakość, trwałość, różnorodność”, zespół redakcyjny pod
kierunkiem G. Adamczewskiego i P. Woyciechowskiego, Stowarzyszenie
Producentów Betonów, 2014.
3. Organa J., Mazurek T., Badziąg B., „Zapobieganie segregacji betonów
SCC i ASCC przy użyciu domieszek chemicznych”, w: „Dni Betonu”, mate-
riały z konferencji Stowarzyszenia Producentów Cementu, 13–15 paździer-
nika 2014, Wisła.
4. Pużak T., „Cementy – właściwości i zastosowanie”, materiały z II edy-
cji projektu edukacyjnego Uniwersytet Betonu Grupy Górażdże.
5. Kulas C., „Zaawansowane zbrojenie w postaci tkaniny dla smukłych
i lekkich konstrukcji betonowych”, w: „ZBI – Zakłady Betonowe Interna-
tional” 1/2015.
6. Mika P., „Nowoczesne metody produkcji betonowych prefabrykatów ele-
wacyjnych i ich wpływ na architekturę – wybrane przykłady”, w: „Dni
Betonu”, materiały z konferencji Stowarzyszenia Producentów Cementu,
13–15 października 2014, Wisła.
7. Bigaj P., „Technologie kształtowania faktury i barwy eksponowanego
betonu”, w: „Dni Betonu”, materiały z konferencji Stowarzyszenia Produ-
centów Cementu, 13–15 października 2014, Wisła.
8. Karwowska J., Łapko A., „Przydatność stosowania nowoczesnych kom-
pozytów fibrobetonowych w konstrukcjach budowlanych”, w: „Budownictwo
i Inżynieria Środowiska” 2/2011.
