16
Wpływ zastosowania prefabrykatów betonowych na proces budowlany
nie węzłów) koniecznych do usztywnienia budynku na każdym etapie
montażu, a także uwzględnić czas osiągania przez betony i zaprawy
monolityczne wymaganych wytrzymałości. Zależności te należy wziąć
pod uwagę podczas projektowania kolejności i tempa prac oraz dostaw
elementów. Montaż prefabrykatów odbywa się przy użyciu żurawi
samojezdnych lub wieżowych (fot. 4). Wymaga to położenia nacisku na
przestrzeganie przepisów związanych z zapobieganiem nieszczęśliwym
wypadkom podczas montażu. Realizacja pozostałych robót budowla-
nych w obszarze zasięgu pracy żurawia jest niedopuszczalna. Kierownik
budowy musi uzgodnić wykonanie wszystkich prac, tak by uniknąć
zagrożeń oraz wzajemnych kolizji podczas prowadzonych działań.
x x x
Wpływ zastosowania prefabrykatów na koszty reali-
zacji inwestycji
Technologia wznoszenia obiektu budowlanego ma kluczowy wpływ na
koszty realizacji. Parametrem krytycznym z punktu widzenia pono-
szonych kosztów prac jest czas ich trwania. W przypadku zastosowa-
nia prefabrykatów ulega on skróceniu z uwagi na montaż konstrukcji
z gotowych elementów, co eliminuje przerwy technologiczne na dojrze-
wanie betonu oraz pozwala, w znacznym stopniu, na uniezależnienie
harmonogramu prac od warunków atmosferycznych.
W technologii prefabrykacji zdecydowany wpływ na koszt budowy
mają formy do wykonywania elementów. Nie tylko nadają im kształtu,
ale decydują o estetyce i jakości powierzchni oraz technologii i precy-
zji wykonania (fot. 5). W zależności od stopnia skomplikowania koszt
kompletu form może sięgać od 40 do 80% wartości wyposażenia linii
produkcyjnej lub stanowić nawet około 70% kosztów produkcji ele-
mentu. Wobec tego projektowane są w taki sposób, aby maksymalnie
upraszczać proces formowania, składania i rozkładania. Cechują się
także znaczną trwałością. Innym, niezależnie stosowanym, sposobem
obniżenia kosztów realizacji jest modularyzacja konstrukcji i w pewnym
zakresie jej typizacja. Przez typizację należy rozumieć ujednolicenie
i uproszczenie tworzenia obiektów przemysłowych (hal produkcyjnych,
magazynowych, handlowych), inżynierskich (belek mostowych, przepu-
stów), rzadziej budynków mieszkalnych. Stosowanie powtarzalnych ele-
mentów budowlanych stwarza możliwości przemysłowego ich wytwa-
rzania, a co za tym idzie pozwala zmniejszyć koszty inwestycji poprzez
obniżenie wydatków związanych z produkcją (np. form). Modularyzacja
konstrukcji charakteryzuje się znacznym stopniem autonomiczności
poszczególnych jej części pod względem możliwości zamocowania lub
zdemontowania prefabrykatów bez naruszania pozostałych elemen-
tów, co również może być przesłanką do obniżenia kosztów rozbiórki
lub modernizacji. Modularyzacja i typizacja nie ograniczają jednakże
dowolności kształtowania przestrzeni, co jest istotną zaletą elastycz-
nych systemów nowoczesnej prefabrykacji. W zakładach produkcyj-
nych możliwa jest realizacja elementów w zasadzie o dowolnej geometrii
i kształcie. Wykorzystanie technologii sprężania oraz stali i betonów
o wysokich parametrach wytrzymałościowych pozwala na projekto-
wanie i wykonywanie elementów o dużych rozpiętościach (np. belek
z betonu sprężonego osiągających 42 m), co z kolei przekłada się na
dużą, nieograniczoną słupami powierzchnię, którą można zagospodaro-
wać w dowolny sposób.
Istotną częścią kosztów elementu prefabrykowanego jest również jego
transport. Odgrywa on tym większą rolę, im znaczniejsza jest odległość
oraz gabaryty elementu (fot. 6). Z uwagi na powyższe wskazana jest
optymalizacja drogi przejazdu oraz rodzaju wykorzystywanego środka
transportu (kołowy, kolejowy, wodny). W praktyce zaś takie wielkości
prefabrykatów dostosowuje się do zakresu wymiarów i masy transpor-
tów dopuszczalnych w ruchu drogowym bez dodatkowych zezwoleń.
Coraz większego znaczenia nabiera tzw. „montaż z kół”, czyli bezpo-
średnio ze środka transportowego. Taki rodzaj organizacji budowy sto-
sowany jest tylko w uzasadnionych przypadkach, z uwagi na większe
koszty przestoju pojazdów i brak elastyczności w kolejności montażu.
Doskonale sprawdza się, gdy na placu budowy brakuje miejsca na skła-
dowanie elementów, np. przy gęstej zabudowie miejskiej.
W zakresie konstrukcji prefabrykowanych przemysł budowlany
zwraca szczególną uwagę na zgodność produktów z normami oraz
systemami zapewnienia jakości. Kontrola przebiegu produkcji na
etapie przygotowania, wykonywania i odbioru elementów minimali-
zuje możliwość pomyłki i przekłada się na wysoką jakość wyrobów,
która w połączeniu z reżimem technologicznym zapewnia produktom
podwyższone parametry eksploatacyjne. Aktualnie wyeliminowane
zostały również najsłabsze strony „starej” prefabrykacji, np. powszech-
nie stosowane są nowoczesne, trwałe złącza elementów.
fot. G. Adamczewski
Fot. 4. Montaż elementów prefabrykowanych na Stadionie Narodowym w Warszawie
fot. G. Adamczewski (2)
Fot. 5. Zróżnicowane kształty i konstrukcje form stosowanych w prefabrykacji
