warsztat architekta
63
abc specjalisty
fasady multimedialne
paski. Plac przed budynkiem zaplanowano jako przestrzeń do
przebywania, miejsce spotkań i spędzania czasu. Wieczorami
tętni życiem, odbywają się tam różne wydarzenia, wystawy
lub festiwale. Instalacja jest sterowana cyfrowo, dodatko-
wo podświetlona rzutnikami. Nad placem górują betono-
we pylony z zamontowanymi urządzeniami służącymi do
dodatkowej iluminacji oraz mocne reflektory oświetlające
sam plac [9].
Studium światła
Fasady multimedialne kojarzą się z ruchomymi obrazami
i projekcjami, natomiast dostępne są również rozwiązania
statyczne. Iluminacja tego typu stanowi kolorowe opakowanie
budynku. Nie jest to fasada multimedialna, gdyż wykorzystuje
wyłącznie medium obrazu, ale odbiorca tej architektury może
myśleć inaczej ze względu na uzyskany efekt, wykorzystujący
właściwości światła, jego odbicia i mieszania barw. Przykładem
takiego zabiegu jest budynek Centrum Handlowego Nowy
Świat w Rzeszowie z 2009 roku (fot. 9). Krzywoliniowa fasada
wyposażona została w stalową siatkę (jako dodatkową warstwę
zewnętrzną, zamocowaną do zwykłej pełnej ściany) podświe-
tloną diodami RGB LED, wywołującą iluzję świecącej kolorowej
mgiełki. Jest to przykład prostego wykorzystania właściwości
samego światła, możliwości płynnego łączenia barw, rozprasza-
nia jego strumienia oraz odbicia [4].
Zabytki a iluminacja
Raczej nie zdarza się, aby zabytek był wyposażony w fasadę
multimedialną, jednak często „przebiera się” miasta lub kon-
kretne budynki na specjalne okazje/wydarzenia. Jeśli ten zabieg
połączy się z muzyką, zmieniającymi się animacjami lub obrazami
rzucanymi na fasadę zabytku, może to samo w sobie stanowić
spektakl i zarazem reklamę promocyjną np. miasta lub zarządcy
budynku. „Mapping”, bo o nim mowa, to sztuka na pograniczu
komercji i performance’u. Oświetlenie w tym przypadku nie
jest montowane do fasady, a źródła światła nie są widoczne.
Stosuje się tutaj rzutniki, wykorzystujące efekt odbicia wyświe-
tlanego obrazu od powierzchni fasady. Metoda ta pozwala
na uzyskanie intensywnych kolorów i cyfrowe sterowanie
iluminacją. Takie rozwiązania świetnie wpisują się w imprezy
miejskie. W przypadku budynków zabytkowych reklama na
fasadzie może budzić sprzeciw wielu osób, jednak pokaz może
być zachwycający, jeżeli iluminacja będzie współgrała z bryłą
budynku.
Zmienność, transparentność i efekt wielowarstwowości
Fasada multimedialna jest wykorzystywana jako motyw
stylistyczny w nowoczesnych budynkach, a także coraz
częściej w ośrodkach kultury. Świetlne aranżacje są dosko-
nałym pomysłem na wydarzenia promocyjne czy artystycz-
ne. Przykładem może być budynek Centrum Spotkania
Kultur z 2015 roku (fot. 8), początkowo znany jako „Teatr
w Budowie”, którego historia sięga 1974 roku. Wyjściowo
plan zakładał powstanie niewielkiego teatru, jednak wskutek
decyzji ówczesnych władz postanowiono wznieść większy
obiekt. Realizację przerwano przez problemy finansowe,
a budynek przez wiele lat stał niedokończony i dopiero po
2000 roku inwestycja ruszyła na nowo. Tę „wieczną ruinę”
przekształcono, łącząc stare i nowe elementy, zostawiając
jednocześnie miejsce na niedopowiedzenie i niedokończe-
nie. Całość jest surowa, oszczędna. Wewnątrz dominuje
beton, szkło, odsłonięta cegła, a także elementy z minionych
epok i porzuconych rozwiązań. Budynek łączy przeszłość
z przyszłością. Częścią tej ostatniej jest m.in. multimedialna
fasada, która za dnia tworzy efekt głębi, wielowarstwowości
i lekkości. Podkreśla ona połączenie matowego i przezroczy-
stego szkła, z jakiego została wykonana, jak również sposób
skonstruowania fasady – w kilku płaszczyznach, usytuowa-
nych w różnych odległościach od siebie. Formę podkreśla-
ją dostępne dla odwiedzających, dwupoziomowe zielone
ogrody dachowe z systemem kładek do spacerowania,
które łączą wnętrze budynku z wyciągniętymi przezroczy-
stymi galeriami krużgankowymi, co daje efekt swego rodzaju
szklanego tunelu wieńczącego medialną fasadę. Konstrukcja
instalacji została odsunięta na stalowych belkach od frontowej
fasady budynku. Pomiędzy belkami rozpięto pręty, tworzące
podkonstrukcję dla systemu punktów świetlnych RGB LED
oraz zewnętrznej warstwy dekoracyjnej złożonej ze szkla-
nych tafli. Te ostatnie są skręcone w stosunku do linii fasady,
co podkreśla efekt wielowarstwowości, gdyż nocą prze-
chodzień jest w stanie wyróżnić miejsca, w których barwa
rozprowadza się równomiernie na szklanej tafli oraz gdzie
widoczne są pojedyncze piksele. Frontowa elewacja może
wyświetlać obrazy, animacje i udźwiękowione projekcje.
Również w dzień obraz jest widoczny. Wymiary fasady to
2564 x 1087 cm, a rozstaw pikseli 5 x 5 cm (każdy wykonany
został z pięciu diod – dwóch czerwonych, dwóch zielonych
i jednej niebieskiej). Płyty elewacji zewnętrznej są jasnoszare
i matowe, na powierzchni mają drobne, wyczuwalne palcami
10
10.
Fasada LED Action
w Madrycie, Hiszpania,
fot.
