Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń podlegających dozorowi technicznemu
72
przeprowadzić odpowiednie badanie odbiorcze. Inspektor UDT klasy-
fikuje urządzenie w celu wyznaczenia dla niego odpowiedniej formy
dozoru oraz terminów poszczególnych badań. W przypadku kotłów,
ze względu na szeroko pojęte bezpieczeństwo, zwraca się również
uwagę na przepisy związane z pomiarami elektrycznymi oraz zagro-
żenia wynikające z odprowadzania spalin i doprowadzania świeżego
powietrza (opinia kominiarska). Jeżeli kocioł jest opalany gazem, należy
pamiętać o zamontowaniu w kotłowni czujników węglowodorów.
x x x
Urządzenia transportu bliskiego
W placówkach medycznych to przede wszystkim dźwigi osobowe i towa-
rowe, dźwigi towarowe małe i urządzenia dla osób niepełnospraw-
nych. Zasady ich eksploatacji określone są w Rozporządzeniu Ministra
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r.
w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eks-
ploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (DzU nr 193, poz.
1890). Zgłaszając urządzenie transportu bliskiego do organu właści-
wej jednostki dozoru technicznego, eksploatujący dołącza dwa egzem-
plarze dokumentacji technicznej. Jej zakres jest określony w § 4 ww.
rozporządzenia.
W placówkach medycznych powinny być stosowane specjalistyczne
urządzenia dźwigowe, charakteryzujące się właściwymi parametrami
technicznymi i estetyką, aby zapewnić odpowiedni komfort jazdy oraz
wypełnić wymogi zasad bezpieczeństwa i higieny podczas pracy.
Placówki medyczne to z reguły obiekty pracy ciągłej, które cechują
się bardzo wysokim natężeniem pracy urządzeń transportu bliskiego.
Z tego powodu ich doboru powinni dokonywać eksperci wykwalifiko-
wani w wielu specjalnościach – nie tylko dźwigowej, ale np. w zakre-
sie higieny, ochrony przeciwpożarowej, BHP, logistyki. Nowe urządzenia
dźwigowe wprowadzane są do obrotu na mocy dyrektywy dźwigowej
2014/33/WE i maszynowej 2006/42/WE. Zgodnie z pierwszą z nich
instalator po montażu dźwigu wystawia deklarację zgodności WE i prze-
kazuje dźwig wraz z kompletną instrukcją eksploatacji użytkownikowi.
Takie urządzenie jest zgłaszane do badania odbiorczego w jednostce
dozoru technicznego w celu uzyskania decyzji zezwalającej na użycie.
W zakresie eksploatowanych urządzeń polskie przepisy nie określają
terminu modernizacji lub wymiany dźwigów. Przepisy europejskie zale-
cają jedynie podjęcie działań i/lub środków, jeżeli wymaga tego bez-
pieczeństwo. Brak jest bezpośrednich regulacji prawnych, dotyczących
obowiązku podnoszenia stopnia bezpieczeństwa (modernizacji) istnie-
jących dźwigów. W odniesieniu do użytkowanych urządzeń zagadnie-
nie to zostało ujęte w zaleceniu Komisji Europejskiej 95/216/WE z dnia
8 czerwca 1995 r. w sprawie poprawy bezpieczeństwa dźwigów istnie-
jących. Ponieważ to zalecenie, nie jest ono wiążące dla państw człon-
kowskich – każde z nich może wprowadzić w życie zalecenie, biorąc
pod uwagę sytuację na rodzimym terytorium. Z praktycznego punktu
widzenia zalecenie ma zastosowanie w głównej mierze do starych
dźwigów, które nie spełniają zasadniczych wymagań dyrektywy
dźwigowej 95/16/WE.
Znajdują się w nim wytyczne odnoszące się do:
• zainstalowania drzwi kabinowych oraz piętrowskazywacza
wewnątrz kabiny,
• kontrolowania i (w miarę możliwości) wymieniania lin nośnych kabiny,
• zmodyfikowania układów sterowania zatrzymaniem, aby uzyskać
wysoki stopień dokładności przy zatrzymywaniu kabiny oraz stopniowe
zwalnianie jej ruchu,
• dostosowania elementów sterowniczych zarówno w kabinie, jak
i w szybie, aby były zrozumiałe i dostępne dla samodzielnie poruszają-
cych się osób niepełnosprawnych,
• wyposażenia drzwi automatycznych w czujniki wykrywające obecność
ludzi i zwierząt,
• wyposażenia dźwigów, o prędkości większej niż 0,6 m/s, w układ
chwytaczy pozwalający na łagodne opóźnienie podczas
zatrzymywania,
• zmodyfikowania systemów alarmowych w celu stworzenia stałej łącz-
ności z szybko reagującą ekipą ratowniczą,
• wyeliminowania azbestu zastosowanego w układach hamulcowych,
• zainstalowania urządzenia zapobiegającego niekontrolowanemu
ruchowi kabiny w górę,
• wyposażenia kabiny w oświetlenie awaryjne, włączające się w przy-
padku odcięcia źródła zasilania, które powinno działać dostatecznie
długo, aby służby ratownicze zdążyły zainterweniować w normalnym
trybie; instalacja ta powinna także umożliwiać funkcjonowanie systemu
alarmowego, zapewniającego łączność z ekipą ratowniczą.
Zakres modernizacji dźwigu musi być uzgodniony z jednostką dozoru
technicznego. Po jej zrealizowaniu i w przypadkach określonych w § 24
ww. rozporządzenia dozór techniczny przeprowadza badanie doraźne.
W czasie eksploatacji na urządzeniach objętych dozorem technicz-
nym pełnym i ograniczonym wykonuje się z kolei badania okresowe
i kontrolne.
Celem badania okresowego jest stwierdzenie m.in., czy:
• zrealizowano zalecenia zamieszczone w protokole z poprzedniego
badania,
• nie powstały uszkodzenia bądź zmiany stanu urządzenia mające
wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji lub mogące być przyczyną
zagrożenia w przyszłości,
• istnieją i pracują prawidłowo niezbędne urządzenia zabezpieczające
i ochronne,
• napisy ostrzegawcze, informacje i instrukcje zostały umieszczone na
urządzeniach oraz są czytelne i zrozumiałe,
• urządzenie wymaga przeprowadzenia działań naprawczych.
Podczas badania okresowego organ właściwej jednostki dozoru tech-
nicznego sprawdza:
• księgę rewizyjną i dziennik konserwacji urządzenia,
• protokoły pomiarów elektrycznych,
• zaświadczenia kwalifikacyjne osób konserwujących i obsługujących
urządzenie.
Zakres badania okresowego powinien obejmować co najmniej oglę-
dziny urządzenia w miejscach dostępnych, a także przeprowadze-
nie prób jego funkcjonowania w zainstalowanej wersji montażowej,
z obciążeniem wystarczającym do stwierdzenia, czy sterowanie, ruchy
robocze i mechanizmy zabezpieczające i ochronne urządzenia dzia-
łają prawidłowo.
Próby przeprowadzane są bez obciążenia dla:
• dźwigów do transportu osób lub ładunków,
• dźwigów towarowych małych,
• urządzeń dla osób niepełnosprawnych.
Wszelkie informacje dotyczące urządzeń podlegających dozorowi tech-
nicznemu osoby je eksploatujące (np. zarządcy placówek medycznych)
mogą uzyskać w Urzędzie Dozoru Technicznego.
