80
Sterowanie oświetleniem wewnętrznym i zewnętrznym w budynkach wielorodzinnych
Dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii powoduje zwięk-
szone zapotrzebowanie na energię elektryczną i z tego względu
można zaobserwować ogólnoświatowy trend ekonomiczny pole-
gający na dysponowaniu nią we właściwy sposób. W Unii Euro-
pejskiej oświetlenie stanowi 14% całkowitego zużycia energii
elektrycznej. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań pozwoli-
łoby je zmniejszyć do poziomu 30–70%. Jak wynika z opracowań
Krajowej Agencji Poszanowania Energii,
2
/
3
europejskich insta-
lacji oświetleniowych pochodzi z lat 60–70. XX wieku, a tempo
modernizacji oświetlenia biurowego wynosi zaledwie 7%.
Na optymalizację zużycia energii elektrycznej w układach oświet-
lenia pomieszczeń wpływa wiele czynników. Najważniejsze
z nich to:
• jakość i trwałość źródeł światła,
• skupienie strumienia świetlnego, wynikające z układów optycz-
nych opraw oświetleniowych,
• stan techniczny opraw i źródeł światła,
• współczynniki odbicia od ścian i sufitów,
• stosowanie układów sterowania oświetleniem.
W ostatnich latach znacznie zmniejszyło się zużycie tradycyj-
nych lamp żarowych (żarówek) na rzecz innych źródeł światła,
co związane jest z dużymi korzyściami finansowymi, jakie można
dzięki temu uzyskać. Oprócz tego typu działań warto także zwró-
cić uwagę na sposób sterowania oświetleniem, tzn. uruchamiać
światło wtedy, kiedy jest to konieczne. Nowoczesne systemy
sterowania oświetleniem umożliwiają zmniejszenie poboru
energii o kilkadziesiąt procent. Regulacja względem światła
dziennego pozwala zaoszczędzić do 30%, a montaż czujników
ruchu do 40%. Połączenie obu tych metod obniży zużycie o 50%,
a jednoczesne zastosowanie sterowania zegarowego oraz wzglę-
dem światła dziennego może przynieść ponad 35-procentowe
oszczędności [2].
Układy oświetlenia wewnętrznego w budownictwie wielorodzin-
nym zapewniają oświetlenie części wspólnych budynków, takich
jak klatki schodowe, korytarze, piwnice, parkingi itp. Część z tych
miejsc, jak np. klatki schodowe, jest ogólnie dostępna, co powo-
duje częste użytkowanie światła. Z tego względu celowym wydaje
się stosowanie systemów zapewniających racjonalne gospodaro-
wanie energią elektryczną.
Zgodnie z polskimi normami natężenie oświetlenia w korytarzach
i ciągach komunikacyjnych powinno wynosić co najmniej 100 lx
przy UGR 28 i R
a
> 40, a na schodach (zwykłych i ruchomych)
o 50 lx więcej.
We wszystkich budynkach użyteczności publicznej, zakładach
pracy oraz na ogólnodostępnych drogach komunikacyjnych
w budynkach wielorodzinnych wiążąca jest także norma
PN-EN 1838:2005 „Zastosowanie oświetlenia. Oświetlenie
awaryjne”. Oznacza to, że projektanci oświetlenia muszą
zawrzeć w planowanym systemie oprawy z zasilaniem awaryjnym,
gwarantujące możliwość bezpiecznej ewakuacji z budynku
w razie zaniku oświetlenia podstawowego. Oprawy takie powinny
znaleźć się:
• przy każdych drzwiach wyjściowych (wyjścia ewakuacyjne),
• w pobliżu schodów, tak aby każdy stopień był oświetlony
bezpośrednio,
• w pobliżu każdej zmiany poziomu podłoża,
• przy wyjściach ewakuacyjnych i znakach bezpieczeństwa,
• przy każdej zmianie kierunku,
• przy każdym skrzyżowaniu korytarzy,
• na zewnątrz i w pobliżu każdego wyjścia końcowego,
• w pobliżu każdego punktu pierwszej pomocy,
• w pobliżu każdego urządzenia przeciwpożarowego i przycisku
alarmowego.
W obiektach o rozbudowanych układach komunikacyjnych ozna-
czać to może bardzo dużą liczbę opraw oświetleniowych, a co za
tym idzie – wysokie koszty instalacji. Polskie normy dopuszczają
integrowanie oświetlenia podstawowego z awaryjnym, zasilanym
z akumulatorów wbudowanych w oprawy lub z centralnej baterii.
Wybór takich rozwiązań nie tylko poprawia estetykę oświetlanych
przestrzeni, lecz także znacznie obniża koszty zakupu i instalacji
oświetlenia.
Sterowanie oświetleniem
wewnętrznym i zewnętrznym
w budynkach mieszkalnych
wielorodzinnych
dr inż. Tomasz Zarębski
Katedra Elektroenergetyki i Napędów
Elektrycznych Zachodniopomorskiego
Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
fot. Thinkstockphotos
Fot. 1. Przykład oświetlenia wewnętrznego klatki schodowej w budynku wielorodzinnym
